Jeśli ktoś ma europejskie pochodzenie, ma też niemal na pewno neandertalskie DNA Neandertalczycy byli ludźmi zasiedlającymi całą zachodnią Europę, od wysuniętego najbardziej na wschód zakątka Hiszpanii do jaskiń w północnej Walii, góry w środkowej Azji oraz tereny aż do dzisiejszego Izraela na południu. Najstarsze prawdziwe kości neandertalczyków, jakie znaleźliśmy, liczą 300 tys. lat, a nie udało się nam odkryć młodszych niż 30 tys. lat. To niezły okres przeżycia, jak na gatunek człowieka. Homo erectus, wcześniejszy gatunek spionizowanej małpy, po emigrowaniu z Afryki, które rozpoczęło się 1,9 mln lat temu, rozprzestrzenił się na cały świat. Jednak neandertalczycy mają na koncie dłuższy okres przeżycia niż ten, który nam samym dotychczas udało się osiągnąć. My, ludzie anatomicznie współcześni, wyewoluowaliśmy we wschodniej Afryce – jak się powszechnie uważa – ok. 200 tys. lat temu, a wyszliśmy z Afryki w naszej własnej fali migracji w ciągu ostatnich 100 tys. lat. Ta liczba zwiększa się co kilka lat w miarę odkrywania kolejnych szczątków ludzkich. Odkopanie w październiku 2015 r. w jaskini Fuyan, leżącej w powiecie Dao (Daoxian) w południowych Chinach, 47 zębów ludzi współczesnych, liczących co najmniej 80 tys. lat, pozwala wysnuć rozsądne przypuszczenie, że dotarcie tak daleko na wschód od ojczystej krainy musiało zająć właścicielom owych zębów parę dziesiątek tysięcy lat. Według danych z tradycyjnej paleoantropologii pochodzących z badań kości, zanim Homo sapiens dotarł do Europy, prawdopodobnie ok. 60 tys. lat temu, neandertalczycy już tam byli i zdążyli się dobrze zadomowić, choć w niedużych społecznościach. (…) ANATOMIA NEANDERTALCZYKÓW wyraźnie wskazuje, że wizualnie różnili się oni od intruzów. Pojemność mózgoczaszki to jeden z kluczowych mierników w paleoantropologii, a neandertalczycy pod tym względem nas przewyższali; średnia objętość mózgu mężczyzny współczesnego wynosi ok. 1,4 litra, a kobiety nieco mniej. Ten sam parametr u neandertalczyków mieścił się w zakresie od 1,2 do 1,7 litra. Pojemność mózgoczaszki nie jest wielkością korelującą konkretnie z możliwościami intelektualnymi, choć u małp, ogólnie rzecz biorąc, większy mózg oznacza większe zaawansowanie jego funkcji. Różnili się od nas niższym wzrostem i bardziej krępą budową ciała, masywniejszą, beczkowatą klatką piersiową, szerszym nosem i wydatniejszymi wałami nadoczodołowymi. Na pewno to z powodu tych prostych cech budowy fizycznej zyskali dość niepochlebną reputację. W potocznym języku nazwa ich gatunku stała się stygmatyzującym synonimem brutalnych jaskiniowców, pomrukujących prostaków; „neandertalczykiem” określa się kogoś skłonnego do aktów prymitywnego, głupawego bandytyzmu. (…) Nic nie wskazuje, że neandertalczycy byli osobnikami tego rodzaju lub znacząco różnili się od współczesnych sobie przedstawicieli gatunku Homo sapiens. Polowali, oprawiali i gotowali mięso dużej zwierzyny. Istnieją pewne dowody świadczące o tym, że przez ostatnie 100 tys. lat szyli i sporządzali odzież oraz ozdoby, a ich narzędzia pochodzą z czasów sprzed przybycia ludzi anatomicznie współczesnych, co znaczy, że neandertalczycy sami opanowali te umiejętności, a nie nauczyli się ich od nowo przybyłych. Naukowcy niedawno stwierdzili, że ręczne malowidła w jaskini nieopodal hiszpańskiego miasta Nerja na kamienistym wybrzeżu Morza Śródziemnego są ich, a nie naszego autorstwa. Inni argumentują, że obecność pyłku kwiatów w grobach w jaskini Szanidar w Iraku, a także na południu Francji to ślady rytualnych pochówków, choć ta teza nadal wzbudza kontrowersje. Z powodu skąpej liczby znalezionych szczątków toczono długotrwałe spory w kwestii ewolucyjnego pokrewieństwa między Homo neanderthalensis a Homo sapiens. W ciągu wielu lat wysunięto całą gamę hipotez; jedni uważali, że neandertalczycy są bezpośrednimi przodkami współczesnych Europejczyków, inni zaś widzą w nich odrębny konar drzewa ewolucyjnego i twierdzą, że neandertalczycy nie pozostawili po sobie odległych potomków. Uważa się, że ostatni wspólny przodek – ich oraz nasz – żył ok. 600 tys. lat temu. Pierwszy krok w kierunku rozstrzygnięcia tego sporu zrobił Svante Pääbo, przeprowadzając badania próbki kości ramiennej „neandertalczyka numer 1”. Naukowcy z precyzyjnego nacięcia kości pobrali 0,4 g tkanki – to masa solidnej szczypty soli – a z niej wyekstrahowali fragmenty mtDNA. W 1997 r. była to najstarsza
