REPORTAŻ
Wszystkie imiona globalnej nomadki
Stajemy się społeczeństwem globalnych nomadów. Współczesny nomada żyje w kilku krajach, na styku odmiennych kultur. Wykorzeniony, przyjmuje strategię kameleona. Jest dokładnie taki jak społeczeństwo, w którym akurat żyje. Inaczej grozi mu wykluczenie i izolacja. To jednak sprawia, że jego poczucie tożsamości bardziej przypomina mozaikę niż monolit, a on, chociaż niby wszędzie jest u siebie, nigdzie nie jest sobą w pełni. Podobnie jak Polka ze Szczecina nosząca kilka imion: Marzena, Rada, Mahavisznupriya. W całej tej historii imiona bohaterki reportażu i słowa klucze są ważnym elementem jej mozaikowej tożsamości. Z każdym imieniem wiąże się inna cząstka życia i osobowości. Jako aktorka-tancerka Rada zarabia dziesięć razy więcej niż indyjski robotnik, ale nie jest kimś wyjątkowym w hierarchii społecznej. Jest rozdarta. Często kursuje między Polską i Indiami. Tam życie kipi. A tu? Przytłacza.
HISTORIA
Pozytywista i religijny fanatyk
Szczególnie w XVIII stuleciu bardzo modne stały się rozmowy wielkich zmarłych, najczęściej reprezentujących rozmaite epoki dziejów. Dotyczyły one bądź to różnych zagadnień filozoficznych, bądź też biografii wielkich polityków, wodzów i oczywiście monarchów. Wśród tych ostatnich nieostatnie miejsce zajmowały spory władców walczących o tę samą koronę, że wymienimy przykładowo „Rozmowę na Polach Elizejskich królów polskich Augusta III i Stanisława Leszczyńskiego” czy „Rozmowę drugą po śmierci między Augustem II, Augustem III synem jego i Stanisławem Leszczyńskim, królami polskimi”. Idąc śladem tej tradycji, zmarły niedawno prof. Janusz Tazbir, na naszych łamach w 2012 r. przedstawił dialog pomiędzy autorem „Kazań sejmowych” Piotrem Skargą a Bolesławem Prusem, twórcą najwybitniejszej powieści polskiej XIX stulecia, jaką była „Lalka”.
Kultura w cieniu Brześcia i Berezy
Jednym z faktów pomijanych w większości prac historycznych dotyczących II Rzeczypospolitej jest Zjazd Pracowników Kultury 16-17 maja 1936 r. we Lwowie. Lwowski Zjazd Pracowników Kultury był odpowiedzią na apel Międzynarodowego Antyfaszystowskiego Kongresu Pisarzy, zorganizowanego w 1935 r. w Paryżu z inspiracji III Międzynarodówki. Obradujący tam pod przewodnictwem Romain Rollanda, André Gide’a i André Malraux twórcy wezwali do organizowania krajowych kongresów w celu obrony kultury przed faszyzmem. Środowiska wybitnych pisarzy i poetów do zjazdu odnosiły się przychylnie. Uczestniczyli w nim m.in. Władysław Broniewski, Leon Kruczkowski, Emil Zegadłowicz, Stefan Czarnowski, Tadeusz Kotarbiński, Andrzej Pronaszko, Halina Krahelska. Maria Dąbrowska, Jonasz Stern i Leon Schiller przysłali listy.
OBSERWACJE
Głowy bez granic
– Znowu siedzę w pociągu – śmieje się Denis z Niemiec, który niedawno w niemieckich, polskich i ukraińskich środkach komunikacji spędził wiele godzin. Podróże pociągami i towarzyszący im kontakt z granicami były jednym z założeń niemiecko-polsko-ukraińskiego projektu Moving Borders (Przekraczając granice). Ukraińcy przyjechali z „wojną w głowie”. Polacy wnieśli bezwiednie swój nacjonalizm i pojęcie narodu. Niemcy przeciwnie, kontestowali je. Trzy kraje, 10 dni, 14 uczestników i wiele granic do pokonania. Tych geograficznych, od Berlina po Lwów, i tych w głowach.
Big Brother na Antarktyce
Jedna sprawa na Antarktydzie szczególnie ociera się o superprzygodę: chodzenie na tzw. stronę. Trzeba znaleźć wygodną skałę w strefie przypływów (…), kucnąć – i walczyć o przetrwanie. Znalazłem sobie miejsce z pięknym widokiem na mojej ulubionej skale. Czułem się tam w miarę bezpiecznie. Opuściłem gacie i zacząłem podziwiać krajobraz, odruchowo odganiając się od natrętnych ptaszydeł. Było cudownie. Nagle z boku, jakieś sto metrów dalej, na przeciwnej krawędzi zatoczki zobaczyłem… grupkę turystów! Oni też mnie zobaczyli, bo wyraźnie skonsternowani stanęli jak wryci. Fragmenty książki Mikołaja Golachowskiego, Czochrałem antarktycznego słonia, Marginesy, Warszawa 2016
FELIETONY I KOMENTARZE
Jerzy Domański: Lansik na trybunce
Jan Widacki: Paradoks kłamcy czy paradoks kłamców?
Piotr Żuk: Prawicowy kulturkampf
Tomasz Jastrun: Wojna z nowoczesnością
Ludwik Stomma: Demokratyczne igraszki
Odpowiedz na treść artykułu lub innych komentarzy