Akrobatka gór

Kozica to jedno z najładniejszych zwierząt gór, jednak podziwiana jest przede wszystkim dla sprawności, z jaką porusza się po skalnych zboczach. Zręczne skakanie i bieganie umożliwia jej budowa racic, które mają zdolność dopasowywania się do nierówności terenu. Co więcej: racice mogą się również rozszerzać na boki, co sprawia, że kozica nie zapada się w śniegu. Na gołą skałę może zeskoczyć nawet z wysokości 8 metrów i nie ponosi najmniejszego uszczerbku. Szybkie i intensywne ruchy kozicy są możliwe również dzięki silnemu sercu i płucom, przystosowanym do pracy w powietrzu rzadszym i uboższym w tlen.
Kozice żyją w strefie hal i turni, zasiedlając z rzadka porośnięte stoki górskie. Zimą schodzą niżej, do granicy lasu. Również na zimę sprawiają sobie dłuższe futro i gromadzą znaczny zapas tłuszczu. Latem żywią się roślinami zielnymi i trawami, zimą zjadają przede wszystkim porosty i mchy. Nie zauważono, żeby kozice piły wodę, natomiast liżą śnieg, również latem szukają płatów śniegu, aby się ochłodzić i ugasić pragnienie.
Z wyjątkiem starych samców samotników, kozice żyją w niedużych grupach, którym przewodzi najstarsza samica. Młode rodzą się w maju i już po dwóch godzinach koźlę zręcznie się porusza, a następnego dnia chodzi za matką niemal wszędzie. Kozica żyje około 25 lat, prowadząc dzienny tryb życia. Na noc, zwłaszcza w zimie, szuka schronienia przed zimnym wiatrem w rozpadlinach i innych górskich kryjówkach.
Kozice to wymowny dowód, że ochrona zwierząt może być skuteczna. Swego czasu były bliskie zagłady, zwłaszcza z powodu kłusownictwa. “Polowanie na dzikie kozy należy do najniebezpieczniejszych, całe jednakże pokolenia ubiegają się za nimi… W Karpatach zręczny góral ściga je dla smacznego mięsa i skóry, którą drogo sprzedaje… ” – pisał w 1837 r. tygodnik “Przyjaciel Ludu”. Pogłowie kozic malało niezwykle szybko i w 1865 r. było ich zaledwie kilkadziesiąt. Wtedy to, dzięki energicznym staraniom miłośników tatrzańskiej przyrody – M. Siły-Nowickiego i E. Janoty – wprowadzono zakaz polowania na kozice (i świstaki).
Obecnie w Tatrach żyje około tysiąca kozic, w tym około 200 w Tatrach Polskich. Jest to populacja stabilna.

W. M.