Emerytura po europejsku

Emerytura po europejsku

Bez względu na to, w jakim kraju pracowaliśmy, wszystkie lata będą uwzględniane przy wyliczaniu wysokości emerytury

Unia Europejska nie wprowadziła jednolitego systemu emerytur, rent i świadczeń socjalnych. Każdy kraj prowadzi własną politykę społeczną i ma swój system emerytalny. Zatem przystąpienie Polski do UE nie zmieni ani sposobu naliczania, ani wysokości renty czy emerytury. UE ogranicza swoją rolę do koordynacji systemu zabezpieczeń społecznych. Co jednak zmieni się po 1 maja br.?

Zasada sumowania
Zgodnie z art. 51 traktatu rzymskiego, w chwili wejścia do UE obejmie nas zasada sumowania wszystkich okresów zatrudnienia i wypłacania przysługujących należności na terytorium każdego państwa wspólnoty. Bez względu na to, w jakim kraju pracowaliśmy, wszystkie lata będą uwzględniane przy wyliczaniu wysokości emerytury. Każdy Polak w wieku emerytalnym będzie mógł też zamieszkać w wybranym kraju i tam odbierać emeryturę. Pieniądze będą przesyłane za granicę.
O wypłaty świadczenia z danego kraju będą mogli się ubiegać Polacy, którzy przepracowali w nim co najmniej 12 miesięcy. Jeśli czas ubezpieczenia był krótszy niż jeden rok, nie uzyskamy emerytury. Nie oznacza to jednak, że okres ten przepada. Zostanie on uwzględniony przez państwo członkowskie, w którym będziemy się ubiegać o emeryturę.
Teoretycznie można więc pracować we wszystkich 25 państwach UE i ze wszystkich pobierać potem emeryturę. Jeżeli jednak przy ustalaniu prawa do emerytury okaże się, że pracownik nie był zatrudniony tak długo, jak wymagają warunki przyznania świadczenia, sumowane będą okresy przepracowane w innych państwach członkowskich. Można zobrazować to przykładem:
Kowalski musi przepracować
40 lat, zanim przejdzie na emeryturę. Jego dochody wystarczą tylko na najniższe świadczenie. I tak przykładowo Kowalski przepracował pięć lat w Polsce, potem przeniósł się do Grecji. Tam pracował 10 lat, po czym przeprowadził się do Luksemburga i pracował 15 lat. Ostatnie 10 lat aktywności zawodowej znów spędził w Polsce. W każdym państwie, w którm pracował, zasłużył więc na najniższą emeryturę. W Polsce jest to obecnie ok.
130 euro, w Grecji 199, w Luksemburgu 1081. Wyliczając wysokość jego świadczenia, bierze się pod uwagę sumę proporcjonalną do liczby lat spędzonych w danym kraju. I tak w kraju Kowalski przepracował 15 lat, więc 15/40 x 130 euro, co daje ok. 49 euro. W Grecji pracował 10 lat, więc – 10/40 x 199, co daje ok. 50 euro, natomiast w Luksemburgu 15/40 x 1081 euro, co daje 405 euro. Z powyższych wyliczeń wynika, że emerytura Kowalskiego wynosiłaby ok. 500 euro.
Oczywiście, im wyższe zarobki miałby Kowalski, tym większą otrzymywałby emeryturę. Z powyższego przykładu widać wyraźnie, że najbardziej opłacalna z punktu widzenia przyszłej emerytury byłaby jak najdłuższa praca w Luksemburgu. Trzeba więc kalkulować, do jakiego kraju transfer będzie najbardziej się opłacał.
Pracownik podlega ustawodawstwu tylko jednego państwa członkowskiego. Składki na ubezpieczenie opłaca w kraju, w którym jest zatrudniony. Jeżeli jest zatrudniony w dwóch krajach, opłaca je tam, gdzie jest zameldowany.
Dla wielu Polaków, którzy już wcześniej pracowali legalnie w którymś z krajów Piętnastki, istotne jest, że będą mogli zwrócić się o wliczenie tego okresu. Wniosek w tej sprawie powinien zostać zgłoszony w ciągu dwóch lat od przystąpienia Polski do Unii. Wówczas ZUS wypłaci wyrównanie za czas przypadający od daty nabycia członkostwa. Jeżeli natomiast stanie się to po dwóch latach, emerytura będzie naliczana od miesiąca, w którym wniosek zostanie złożony.

Nie tylko emerytura
Płacenie składek na ubezpieczenie społeczne ma znaczenie nie tylko w przypadku emerytury. Zabezpieczenie społeczne to także renta z tytułu niezdolności do pracy, renta rodzinna oraz świadczenia wypadkowe.
W każdym z państw UE występują odmienne zasady ustalania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Istnieją dwa modele rozwiązań: pierwszy, zgodnie z którym wysokość świadczeń dla inwalidów nie zależy od długości ubezpieczenia, i drugi, zgodnie z którym wysokość renty jest uzależniona od okresów ubezpieczenia. Jeśli podlegaliśmy ubezpieczeniu w kilku państwach członkowskich stosujących wyłącznie pierwszy model, prawo do renty zostanie ustalone jedynie na podstawie ustawodawstwa państwa, któremu podlegaliśmy w chwili wystąpienia niezdolności do pracy. Bez względu na to, w ilu państwach podlegaliśmy ubezpieczeniu, będziemy otrzymywać jedną rentę.
Jeśli podlegaliśmy ubezpieczeniu w kilku państwach stosujących wyłącznie drugi model, każde z tych państw ustali prawo do renty na podstawie własnego ustawodawstwa. Wysokość renty będzie proporcjonalna do przebytych okresów ubezpieczenia.
Jeśli natomiast podlegaliśmy ubezpieczeniu w państwie, w którym wysokość renty nie zależy od długości osiągniętych okresów ubezpieczenia, a później byliśmy ubezpieczeni w kraju, który uzależnia wysokość tego świadczenia od długości przebytych okresów, będziemy otrzymywali dwie renty. Wysokość renty, jaką każde z tych państw będzie płaciło, zależy od tego, w którym z nich nastąpiło stwierdzenie inwalidztwa.
Państwa członkowskie wydają orzeczenie o stopniu niezdolności do pracy według własnych kryteriów.
Świadczenia wypadkowe są zawsze wypłacane na podstawie przepisów ustawodawstwa kraju, w którym byliśmy ubezpieczeni, w chwili gdy miał miejsce wypadek. Renta rodzinna – podobnie jak w polskich przepisach – jest natomiast pochodną świadczenia, jakie pobierał lub jakie uzyskałby zmarły żywiciel rodziny. Warunki wymagane do przyznania tego świadczenia określa ustawodawstwo krajowe.

Wystąpić z wnioskiem
Emerytura czy też renta nie są świadczeniami, do których uprawnienia są przyznawane z urzędu. W każdym przypadku musimy wystąpić z wnioskiem.
Aby otrzymać świadczenie emerytalne, trzeba się zwrócić do odpowiedniej instytucji w kraju zamieszkania lub tam, gdzie ostatnio pracowaliśmy. Instytucja ta ma też obowiązek przekazania wniosku do pozostałych, w których pracownik był ubezpieczony.
Ważnym elementem w kontaktach między instytucjami ubezpieczeniowymi różnych państw członkowskich są stosowane formularze. Zostały one pogrupowane według rodzaju spraw, z którymi osoba zainteresowana może występować. Do obliczenia wysokości emerytury niezbędny będzie formularz serii E 200. Polska po 1 maja 2004 r. będzie dysponowała formularzami w języku polskim. Nieznajomość języka kraju ubezpieczenia czy zamieszkania nie jest przeszkodą w ubieganiu się o świadczenie. Wnioski i dokumenty sporządzone w języku ojczystym nie mogą być bowiem odrzucone.
W ostatnich miesiącach w UE coraz więcej się mówi o ujednoliceniu systemów emerytalnych. Europa się starzeje i emerytury są coraz większym obciążeniem dla budżetów. Z opracowanego przez Komisję Europejską raportu wynika, że kraje członkowskie UE już w 2010 r. zaczną mieć kłopoty z finansowaniem świadczeń emerytalnych. Dlatego komisja uważa, że konieczne jest przyjęcie jednolitych zasad w tej dziedzinie. Propozycje KE zmierzają w kierunku funduszy emerytalnych. Uznaje ona też, że nieuchronne jest podniesienie wieku emerytalnego i ograniczenie możliwości wcześniejszego przechodzenia na emeryturę. Na razie jest to jednak odległa sprawa.

Przy pisaniu tekstu korzystaliśmy z broszury Ministerstwa Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej.


Polska w oczach Europejczyków

Soren Steen Thomsen, Duńczyk
dyrektor generalny Danfoss sp. z o.o.

Kiedy słyszę słowa Polska i Polacy, to…

Myślę o kraju o długiej i burzliwej historii, który w ostatnich latach przechodzi radykalne zmiany mające niepodważalny wpływ na przyszłość Polski. Pierwszy raz przyjechałem do Polski w 1992 r. i regularnie bywałem tu w latach 90. Dzięki temu miałem możliwość obserwowania ciągłych zmian: rozwoju budownictwa, przybywania terenów zielonych, dróg i zdecydowanie coraz większej liczby samochodów. Muszę przyznać, że połączenie dwóch ostatnich elementów stanowi poważne wyzwanie na tle wciąż słabej, aczkolwiek rozwijającej się infrastruktury. Moją uwagę zwraca też większa dbałość o środowisko naturalne. Ale niezależnie od różnego rodzaju przemian jedno pozostaje niezmienne. To polski chleb, który zawsze był i jest po prostu najlepszy. Polaków postrzegam jako naród o silnych więzach rodzinnych i głęboko zakorzenionej tradycji. Pełni energii młodzi ludzie stawiają sobie coraz ambitniejsze cele i stanowią kapitał społeczeństwa polskiego. Wszystko to razem, pomimo wielu wyzwań, jakie stawia polska rzeczywistość, pozwala z nadzieją patrzeć w przyszłość. I ja również optymistycznie postrzegam przemiany zachodzące w kraju, w którym przyszło mi teraz żyć.


Telefony i adresy warte zapamiętania 

www.mgpips.gov.pl/_ubezpieczenia – broszura Ministerstwa Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej (pełna informacja na temat emerytur, rent i świadczeń socjalnych w UE, w tym wykaz niezbędnych formularzy)

Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej Departament Ubezpieczeń Społecznych
ul. Nowogrodzka 1/3/5
tel.: (0-22) 661-07-38
faks: (0-22) 661-07-36

Departament Unii Europejskiej
pl. Trzech Krzyży 3/5
tel.: (0-22) 693-56-20
faks: (0-22) 693-40-29

www.ukie.gov.pl
– serwis prowadzony przez Urząd Komitetu Integracji Europejskiej
www.cie.gov.pl
– Centrum Informacji Europejskiej


Czy wiecie że…

…by zapewnić na bieżąco tłumaczenia tekstów na nowe języki oficjalne, w tym polski, Unia będzie musiała zatrudnić dodatkowo 700 specjalistów. Wzrośnie też liczba tłumaczy kabinowych, którzy codziennie obsługują w unijnych instytucjach 50 spotkań tłumaczonych na wszystkie oficjalne języki. Łącznie trzeba więc będzie zwiększyć liczbę tłumaczy do ponad 3 tys. Z państw wchodzących do UE 1 maja br. najmniejsze problemy są ze specjalistami polskimi. Obecnie przy instytucjach unijnych jest akredytowanych 85 tłumaczy z Polski. Wystarcza to do obsługi bieżących spotkań. Problemy są z tłumaczami na języki maltański, litewski, łotewski, estoński i słoweński. Unijna wieża Babel będzie po rozszerzeniu liczyła 19 bądź 20 oficjalnych języków. Przy 20 występuje aż 380 językowych kombinacji. Ze względu na ograniczenia – nie wszystkie sale mają aż 20 kabin dla tłumaczy – wiele spotkań będzie tłumaczonych na mniej języków. Do tej pory rezygnowano rotacyjnie z języków najmniej popularnych.

Wydanie: 11/2004, 2004

Kategorie: Kraj

Napisz komentarz

Odpowiedz na treść artykułu lub innych komentarzy