Jesień z MOCAK-iem

Autor: Przegląd | 21 października, 2019

24 października 2019 r. w Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie MOCAK odbędą się wernisaże dwóch ciekawych wystaw, objętych patronatem PRZEGLĄDU.

II wojna światowa – dramat, symbol, trauma

Artyści: Ryszard Apte, Mirosław Bałka, Krzysztof M. Bednarski, Edward Dwurnik, Wojciech Fangor, Ewa Faryaszewska, Zbigniew Grzybowski, Eugeniusz Haneman, Władysław Hasior, Maria Hiszpańska-Neumann, Lukáš Houdek, Elżbieta Janicka, Maria Jarema, Jane Korman, Paweł Kowalewski, Sigalit Landau, Thomas Lange, Zbigniew Libera, Bronisław Linke, Zbigniew Łagocki, Stefan Mrożewski, Marek Oberländer, Zdzisław Pabisiak, Krystyna Piotrowska, Piotr Saul, Agata Siwek, Klaus Staeck, Jonasz Stern, Witold Stelmachniewicz, Władysław Strzemiński, Łukasz Surowiec, Józef Szajna, Alina Szapocznikow, Roman Tarkowski, Mieczysław Wątorski, Leon Wróblewski, Kazimierz Gustaw Zemła, Artur Żmijewski, Andrzej Żygadło

Kuratorzy: Maria Anna Potocka, Martyna Sobczyk
Koordynator: Mirosława Bałazy
Wernisaż: 24.10.2019, godz. 18
Czas trwania wystawy: 25.20.2019–22.3.2020
Miejsce: budynek A, poziom 0

Tworząc wystawę na temat II wojny światowej, jej autorzy nie mieli ambicji przedstawienia historii. Skupili się na kilku kwestiach, które szczególnie mocno odcisnęły się w świadomości Polaków.

Wychodzą od Sygnałów wojny, bo w tym temacie kryje się ważny przekaz. II wojna światowa uświadomiła nam, jak bardzo jesteśmy skłonni zagłuszać ostrzeżenia. To ciągle aktualna lekcja. Kolejnym tematem jest Sonderaktion Krakau. 6 listopada 1939 r. aresztowano ponad 180 profesorów krakowskich i wywieziono ich do obozu koncentracyjnego Sachsenhausen. Naziści postanowili zniszczyć autorytety intelektualne i moralne, aby tym łatwiej zamienić podbite narody w niewolników. Kolejnym punktem na liście „preparowania umysłu ludzkiego” była propaganda antysemicka. Tutaj hitlerowcy trafili na podatny grunt. Na wystawie, w części zatytułowanej Antysemityzm, można zobaczyć hasła i afisze podsycające nastroje antyżydowskie. Następnym tematem jest Życie w gettach. To najtragiczniejszy obraz ludzkiej egzystencji z czasu wojny. Znacznie bardziej dramatyczny niż pobyt w obozie koncentracyjnym, ponieważ łatwiej być ofiarą niż doświadczać – w zupełnej niemocy – tragedii najbliższych. Istotny temat wystawy to Powstanie warszawskie – kontrowersyjne wydarzenie ciągle otwarte na interpretacje historyczne i emocjonalne. Niewątpliwie najważniejszym i z powodów etycznych najbardziej aktualnym tematem jest Zagłada. Ta największa kompromitacja wartości europejskich wciąż czeka na przepracowanie, które zaowocowałoby odpowiednio skutecznym ostrzeżeniem na przyszłość. Ekspozycję zamyka Artysta jako świadek dramatu.

W działach historycznych dziełom sztuki towarzyszą dokumenty, materiały propagandowe i literackie. Na wystawie prezentowanych jest 39 artystów. Wiele prac pochodzi z Kolekcji MOCAK-u. Ekspozycja dotycząca Sonderaktion Krakau powstała we współpracy z Archiwum i Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Zbigniew Libera, KZL LEGO, 1996, fotografia, 26,5 × 40,2 cm, Kolekcja MOCAK-u

Władysław Hasior, z cyklu Czerwona Wojna, lata 50. XX wieku, rysunek, 29,7 × 42 cm, dzięki uprzejmości Muzeum Tatrzańskiego

* * *

Wiesław Dymny
Jestem ranny człowiek. Pisarz, aktor, malarz

Kurator: Delfina Jałowik
Wernisaż: 24.10.2019, godz. 18
Czas trwania wystawy: 25.20.2019–15.3.2020
Miejsce: Galeria Alfa

Kraków jest miastem artystów. Od XIX w. mieszkali i pracowali w nim wielomedialni twórcy, zajmujący się filozofią, teatrem, literaturą i sztuką. Były to barwne, wyraziste i osobowościowo nieposkromione postaci o fascynujących biografiach. Do tej grupy należą z pewnością Stanisław Wyspiański, Leon Chwistek, Witkacy, Tadeusz Kantor, Krzysztof Niemczyk czy właśnie Wiesław Dymny (1936–1978). Ten ostatni zdawał się uważać, że obowiązkiem człowieka jest być twórczym bez przerwy i w każdej sferze życia. Działalność artystyczna była dla niego częścią codzienności, nie przywiązywał więc dużej wagi do precyzji wykonania prac.

Sam twórca tak, dowcipkując, napisał na pokazywanym na wystawie szyldzie-autoprezentacji: „Umiem malować wszystko na różne sposoby, umiem pisać na maszynie powieści, opowiadania i szlagiery. Umiem rzeźbić, wykonuję wszelkie prace domowe z wielką dokładnością, wykonuję poza tym wszelkie roboty inne, bo jestem pojętny”. Wiesław Dymny przy swojej wszechstronności twórczej potrafił płynnie łączyć ze sobą różne dziedziny: kabaret, teatr, film, muzykę, literaturę i sztuki wizualne. Nie były one jednak w stanie wyciszyć wszystkich napięć osobowościowych, jakie go cechowały.

Od 1953 r. studiował malarstwo w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Nigdy jej nie ukończył. Tworzył przede wszystkim groteskowo-prześmiewcze rysunki, formą przypominające karykatury. Ukazywały one nastroje, pełniły funkcję komentarza do życia społecznego czy krytycznie widzianej polskości. Wiesław Dymny był także autorem niezwykłych portretów fotograficznych swojej drugiej żony, Anny Dymnej. Dużo pisał. Za tom „Opowiadania zwykłe” wydany w 1963 r. otrzymał Nagrodę Kościelskich. Oprócz tego tworzył wiersze, piosenki i scenariusze filmowe. Miał talent satyryczny – był współzałożycielem legendarnej Piwnicy pod Baranami, działającej od 1956 r., i jej aktorem do końca swojego życia. Zagrał także w wielu filmach.

Na wystawie zostało zaprezentowanych kilkadziesiąt prac Wiesława Dymnego – obrazy, rysunki, kolaże, projekty okładek książek, plansze scenograficzne oraz fotografie wybrane z ogromnej spuścizny po artyście. W większości są one niedatowane, powstawały w formie szkiców na tym, co artysta w danym momencie miał pod ręką. Swoją twórczość traktował pobłażliwie, rozdawał znajomym, nie dbał o nią, ponieważ dla niego jej rola kończyła się w momencie, gdy praca została wykonana.

Projekt współfinansowany ze środków Gminy Miejskiej Kraków.