Po 1989 r. toczył się w Polsce spór, kto ma wychowywać młode pokolenie. Szkoła czy rodzina? Rodzice skupieni na pogoni za karierą mówili, że jest to zadanie szkoły. Nauczyciele odpowiadali, że zadaniem szkoły jest uczyć, a konkretniej „dostarczać siłę roboczą na rynek pracy”. Paradoksalnie pierwsze o szkole jako narzędziu wychowawczym przypomniały sobie środowiska konserwatywne, zazwyczaj przecież podkreślające, że wychowanie jest wyłącznym zadaniem rodziny. Lekcje wychowania patriotycznego min. Giertycha to pomysł swego czasu obśmiany, a dzisiaj już zapomniany. Środowiska lewicowe i demokratyczno-liberalne nie przedstawiły jednak żadnej alternatywnej koncepcji. Tym cenniejszą pozycją wydaje się książka Katarzyny Szumlewicz „Emancypacja przez wychowanie, czyli edukacja do wolności, równości i szczęścia”. Autorka przedstawia tradycję pedagogiki emancypacyjnej, poczynając od „Emila” Rousseau, poprzez filozofów oświecenia Helwecjusza i Condorceta, następnie socjalistów utopijnych Owena i Fouriera, nie zapominając o małżeństwie Millów, Marksie, Engelsie i Gramscim, a na Deweyu i wreszcie szkole frankfurckiej kończąc. Głównymi postaciami w książce Szumlewicz nie są więc praktykujący pedagodzy, ale myśliciele i ich pedagogiczne postulaty. Autorka nie podchodzi bezkrytycznie do bohaterów swojej pracy. Celnie zauważa, że często wyzwolenie jednej grupy nie polepszało położenia innych grup uciskanych, a czasem je pogarszało. Dokonując tej analizy krytycznej, korzysta przede wszystkim z instrumentarium feministycznego. Całość napisana jest językiem precyzyjnym, lecz dalekim od naukowego żargonu. O atrakcyjności książki stanowią także liczne odwołania do tekstów kultury, tworzących kontekst omawianych teorii. „Emancypacja przez wychowanie” to lektura obowiązkowa dla wszystkich interesujących się szeroko rozumianą myślą społeczną. Z pewnością może stanowić też cenne źródło inspiracji dla nauczycieli, wychowawców i rodziców. Książka Szumlewicz powinna być materiałem do przemyśleń dla oświatowych decydentów i… polityków. Ta ostatnia nadzieja jest jednak zdecydowanie płonna. Bartosz Machalica Katarzyna Szumlewicz, Emancypacja przez wychowanie, czyli edukacja do wolności, równości i szczęścia, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Sopot 2011 Share this: Click to share on Facebook (Opens in new window) Facebook Click to share on X (Opens in new window) X Click to share on X (Opens in new window) X Click to share on Telegram (Opens in new window) Telegram Click to share on WhatsApp (Opens in new window) WhatsApp Click to email a link to a friend (Opens in new window) Email Click to print (Opens in new window) Print
