Bezpieczni w sieci

Dzięki sieci Natura 2000 zagrożone wyginięciem gatunki roślin i zwierząt zostaną objęte szczególną ochroną 72 obszary specjalnej ochrony ptaków i 184 obszary ochrony siedlisk, stanowiące 10% terytorium Polski, zostały włączone do Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000. Natura 2000 to międzynarodowa sieć terenów cennych przyrodniczo połączonych ze sobą korytarzami ekologicznymi. Utworzenie Natury 2000 to dobra wiadomość dla rzadkich, zagrożonych wymarciem zwierząt lub roślin. Z większą dbałością będziemy także traktować gatunki lokalne – typowe tylko dla danego regionu. Zarzuty ekologów Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000 została utworzona we wszystkich krajach członkowskich. Było to jednym z najpilniejszych zadań w krajach starej Unii, gdzie intensywna gospodarka rolna i przemysłowa sprawiła, że zniszczono wiele cennych przyrodniczo miejsc. O ostatecznym kształcie całej sieci decyduje Komisja Europejska. Ma ona prawo zażądać od władz poszczególnych państw rozszerzenia obszarów mających wchodzić w skład Natury 2000. Komisja Europejska zostawiła natomiast rządom wolną rękę, jeśli chodzi o wielkość wyznaczonych obszarów. W Polsce w sieci znalazły się przede wszystkim duże terytoria np. ujście Wisły (980 ha) czy Puszcza Piska (170 tys. ha). Chociaż strona rządowa współpracowała z ekologami, organizacje pozarządowe nie są zadowolone z efektu końcowego i liczą na to, że komisja każe nam poszerzyć listę obszarów chronionych. Dla przykładu z około 300 wstępnie wytypowanych terenów – zgodnie z dyrektywą siedliskową – ostatecznie wybrano tylko 184. Organizacje WWF Polska, Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków, Klub Przyrodników oraz Polskie Towarzystwo Ochrony Przyrody „Salamandra” przygotowały specjalny raport, w którym alarmują, że „zaledwie co trzeci występujący w Polsce gatunek wymieniony w załączniku II Dyrektywy Siedliskowej i zaledwie co czwarty występujący w kraju rodzaj siedliska przyrodniczego jest wystarczająco reprezentowany w rządowym projekcie sieci Natura 2000”. 10 gatunkom roślin i sześciu gatunkom zwierząt – według ekologów – grozi wręcz wyginięcie. – Tylko objęcie siecią Natura 2000 wszystkich terenów wymienionych zarówno w propozycji rządowej, jak i w raporcie „Shadow List” zagwarantuje ochronę zgodną z założeniami dyrektyw unijnych. W innym przypadku skuteczna ochrona polskich zasobów siedlisk przyrodniczych i gatunków będących przedmiotem dyrektyw siedliskowej i ptasiej nie będzie możliwa – ostrzegają ekolodzy WWF Polska. Niezadowolenie ekologów wzbudza to, że do sieci zgłoszono jedynie połowę siedlisk wilków i rysi (w 2000 r. rysi było 285, w 2003 – 192, wilków w 2000 r. było 1086, trzy lata później – 690). Zupełnie pominięto obszary bytowania żółwia błotnego. Wśród innych mankamentów listy wymieniana jest także m.in. niedostateczna ochrona: ławic podmorskich na Bałtyku, wapiennych skał Pogórza Kaczawskiego, Puszcz Knyszyńskiej i Boreckiej, w których żyją żubry. Jednym z najpoważniejszych zarzutów jest to, że na listach nie znalazły się tereny, na których rosną unikalne rośliny: warzucha polska i przytulia małopolska. Ekolodzy podkreślają, że są to gatunki rosnące tylko w Polsce. Nie można ich spotkać nigdzie indziej na świecie! Jak podaje „Polska czerwona księga roślin”, obie rośliny są umieszczone na światowej liście zagrożonych gatunków, objętych także konwencją berneńską. Populację przytulii małopolskiej można szacować na zaledwie kilkanaście tysięcy okazów. Ekolodzy chcieliby włączyć do Natury 2000 także całe doliny największych polskich rzek. Przeciwko temu protestowały służby odpowiedzialne za ochronę przeciwpowodziową, bojąc się, że nie będą mogły przeprowadzić wystarczających prac zabezpieczających. W końcu do sieci przyłączono tylko poszczególne, najcenniejsze odcinki rzek, m.in. Wisły, Odry, Warty, Bugu i Noteci. Na liście szczęśliwców Nie sposób wymienić wszystkich gatunków podlegających ochronie w ramach sieci. W Polsce żyje 267 gatunków ptaków wymienionych w dyrektywie ptasiej. Są wśród nich biegus, czeczotka, dudek, kukułka, gęgawa, krogulec, lelek, puchacz, pustułka, remiz, sokół wędrowny, turkawka, uszatka, zięba, żuraw. W Polsce wyróżniamy 13 siedlisk priorytetowych (zagrożonych zanikiem na terenie kontynentu). Wśród zagrożonych wymarciem jest u nas 11 gatunków roślin (np. dzwonek karkonoski, sasanka słowacka) i 13 gatunków zwierząt, m.in. kozice, niedźwiedź brunatny czy świstaki. Które województwa przodują, jeśli chodzi o liczbę obszarów włączonych do sieci? Ptaki najlepiej