Jakie cechy osobowości współcześnie najbardziej się przydają?

Autor: Bronisław Tumiłowicz | 2 marca, 2003

Ks. dr Wiesław Niewęgłowski,
krajowy duszpasterz środowisk twórczych
Cechami charakteryzującymi postawę ludzką są takie zalety jak prawdomówność, zaufanie do drugiej osoby, cierpliwość, sztuka ofiarowania dobra innym, dzielenie się umysłem i sercem. Są to kwestie niezależne od sytuacji, od wieku, w którym żyjemy. Czas jednak zmienia wymagania, dodaje i wymusza ludzkie zachowania. Wymaga się teraz aktywności, kreatywności, ale także otwartości na drugiego człowieka, który być może nie potrafi być kreatywnym, dynamicznym i przedsiębiorczym. Jeśli jednak ową aktywność i kreatywność rozumie się jako prędkość w rozpychaniu się łokciami, dochodzi do nieporozumień. Wyścig szczurów prowadzi donikąd. Potrzebna jest aktywność, ale także refleksja. Działanie, ale też kontemplacja, nie tylko dotycząca sacrum, lecz obejmująca całe życie wewnętrzne. Bogactwo, z którym człowiek się spotyka w świecie i w mediach, musi być przemyślane, przemedytowane, aby służyło człowiekowi. Jeśli tylko opanuje nas konsumpcja i „wielkie żarcie”, to człowiek zachoruje, nabawi się niestrawności. Wywodząca się ze starożytnej Grecji koncepcja mówiąca o równowadze w człowieku jest nadal aktualna. Chodzi o połączenie sprawności fizycznej i intelektualnej z duchową, o umiejętność łączenia świata zewnętrznego z wewnętrznym, o postawę, która pozwala wygrać życie i pomóc wygrać życie innym.

Prof. Stanisław Mika,
psycholog społeczny
Przydaje się niewątpliwie inteligencja, która po prostu pozwala być otwartym na nowe doświadczenia i sprawia, że potrafimy je krytycznie ocenić i przyswoić. Czasy, w których żyjemy, przyniosły silne przyśpieszenie rozwoju wiedzy w każdej dziedzinie, a my powinniśmy bez przerwy ją uzupełniać. Spraw nas otaczających i wymagających przynajmniej elementarnej wiedzy oraz jakiegoś wyboru jest mnóstwo: np. klonowanie, biopaliwa, katastrofa Columbii, stosowanie różnych leków i diet, skomplikowane procesy gospodarcze, ale także własny domowy komputer. Często opieramy się na opiniach ekspertów, ale jest ich także wiele i bywają sprzeczne. Aby uzyskać jakiś pogląd, konieczny jest inteligentny, krytyczny stosunek do wszelkich nowinek. Nie można dać się nabierać.

Prof. Maria Szyszkowska,
filozof prawa
Niestety, to cechy, które oceniam negatywnie, takie jak spryt życiowy, poczucie niezwiązania danym słowem, nielojalność, pozory moralności, a także zawieranie pseudoprzyjaźni, czyli poszukiwanie ludzi pod kątem interesowności i odejście od szlachetnych sentymentów. Bardzo to smutne, ale przydaje się również skuteczny konformizm, natomiast wierność własnym przekonaniom przeszkadza. Bezideowość sprzyja powodzeniu w życiu, co sprawia, że dokonuje się negatywna selekcja, zresztą ludzie, których cenię, są bardzo często zepchnięci na margines naszego życia.

Dr Magdalena Środa,
filozof
W tym pytaniu krzyżują się dwie płaszczyzny: faktów i wartości, a więc tego, co „jest”, i tego, jak „być powinno”. Otóż źle, kiedy to, co być powinno, opisywane jest w kategoriach dalekich od tego, co jest, ale też nie jest dobrze, gdy jakiś ideał tego, jak być powinno, jest obkurczany przez ponure fakty. Niestety, ten drugi przypadek należy do specyfiki dzisiejszych czasów. Jak tu bowiem zastanawiać się nad ważnymi cechami osobowości, gdy prosta obserwacja dowodzi, że im mniej ta osobowość jest szlachetna, tym więcej ma z niej pożytku jej właściciel i tym więcej traci na tym społeczeństwo. Oderwijmy się jednak od prostych obserwacji. Ważne cechy osobowości to: indywidualność, zdrowy rozsądek, uczciwość, zaangażowanie, wielkoduszność, pogoda ducha, a także: tolerancja (ale nie indyferentyzm) oraz troska o własną doskonałość i szczęście innych (ale nigdy na odwrót).

Olga Lipińska,
reżyser
Spokój, inteligencja, brak osobistych ambicji, brak nieprzepartej chęci robienia osobistej kariery. Brak w myśleniu partyjniactwa, rozwaga, rozumowanie kategoriami państwa. Wrażliwość i słuch na sprawy społeczne. Jednym słowem, Jerzy Giedroyc.

Anna Tanalska,
psychoanalityk
Przydaje się przebojowość, elastyczność, brak skrupułów, wytrwałość w dążeniu do celu i fachowość też, choć niekoniecznie w tych samych kręgach, co pozostałe cechy. Także solidność, ale już niekoniecznie uczciwość. Z uczciwością bywa bardzo różnie.

Andrzej Mleczko,
rysownik, satyryk
Właśnie przyjmuję ludzi do pracy w mojej galerii, mam setki podań i jestem potwornie zmęczony. Najchętniej przyjąłbym Cindy Crawford. A więc liczy się uroda.

Dr Bogusław Pawłowski,
antropolog, Uniwersytet Wrocławski
Potrzebna jest inteligencja. Trudno z pełnym przekonaniem wpisać uczciwość, ważna jest natomiast zdolność do zapamiętywania informacji, a więc dobra pamięć i umiejętność selekcji informacji, bo żyjemy w ogromnym szumie informacyjnym. Ważna jest zdolność współżycia z innymi ludźmi, gdyż cywilizacja nakłada na nas konieczność pracy w zespole. To z kolei sprawia, że trzeba umieć iść na kompromis. Ważna jest kreatywność, którą określa się jako wypadkową inteligencji i pamięci. W polityce przydają się natomiast umiejętność oszustwa taktycznego i pozoranctwo. Choć nie są to cechy miłe ze społecznego punktu widzenia, tzw. owijanie w bawełnę lub ewidentne kłamanie na niwie politycznej zdaje egzamin. Z punktu widzenia ewolucji, nie wszystkie te cechy składają się na sukces reprodukcyjny, bo generalnie dziewczęta z wyższym poziomem agresji szybciej zachodzą w ciążę, mają więcej dzieci i w konsekwencji zostawiają więcej takich niekorzystnych genów w następnym pokoleniu. Dziś, w demokratycznym i opiekuńczym systemie, wcale nie muszą odnosić sukcesu reprodukcyjnego jednostki inteligentne, z większą pamięcią, ale agresywne, prymitywne, populistyczne, roszczeniowe.

Prof. Janusz Kuczyński,
Centrum Dialogu i Uniwersalizmu UW
W badaniach i edukacji: bezinteresowna ciekawość, pasja poznawcza i bezkompromisowość, sceptycyzm i zarazem entuzjazm, umiejętność łączenia badań szczegółowych z uogólnieniami i interdyscyplinarnością, systematyczność i zarazem fantazja (Einstein: Wyobraźnia jest ważniejsza od wiedzy), pracowitość, otwartość. A w wychowywaniu studentów i zapewne też uczniów – większość wymienionych cech oraz – pozwólmy sobie na modyfikację – „spolegliwa troska” i zarazem życzliwość, empatia, niezawodność.

Janusz Sielicki,
Dział Badań Rynku Usług, GfK Polonia
Na podstawie projektu badawczego GfK Polonia pt. „Style życia w Polsce” mogę powiedzieć nie tyle, jakie typy osobowości się przydają, ale które przeważają. Dużą grupę – 32% populacji – stanowią tzw. pionierzy, osoby na dorobku, które chcą podejmować ryzyko, prą do przodu i chcą być beneficjantami zmian. Malejącą grupą są tradycjonaliści, domatorzy. Niedawno stanowili jedną trzecią, teraz już tylko 28%. Ok. 22% to tzw. nieprzystosowani, czyli ci, którzy nie odnaleźli się w naszej rzeczywistości. Stabilną grupą są tzw. zwycięzcy charakteryzujący się dużą ambicją, ludzie, którzy do czegoś doszli. Stanowią 10%. Najmniejszy segment stanowi elita, czyli osoby charakteryzujące się wysokim wykształceniem, poziomem otwartości i zadowolenia. Od siedmiu lat ta grupa się nie zmienia i wynosi 9%.