Literatura z cyklu „ja i moje życie” to gorący trend w polskim kociołku literackim Kupiłem colę i popcorn, postawiłem je na stosie nieprzeczytanych książek, odpaliłem Fejsa i śledzę relację live z grillowania literackiego. Po co czytać, skoro można komentować? Debiut Aleksandry Pakieły „Oto ciało moje” wywołał dosyć dużą „inbę” w kociołku literackim. A że dyskusja toczyła się głównie w sieci, na Facebooku i Instagramie przerzucano się komentarzami, recenzjami, na prawo i lewo rozdawano bany. Leciały epitety najgrubszego kalibru, takie jak grafomania czy wyrób książkopodobny, ale też opinie, że książka powinna być obowiązkową lekturą szkolną. Choć w większości mieliśmy do czynienia z gównoburzą i próbą obrony z góry przyjętych opinii, owo „wydarzenie literackie” miało ewidentne plusy. Burza ma to do siebie, że doskonale oczyszcza powietrze. Tak było i teraz. Przy okazji debaty pojawiło się kilka ożywczych refleksji, które także analogowi czytelnicy PRZEGLĄDU powinni poznać. Nie będę jednak tylko kronikarzem literackich wojen, bitew i potyczek. Chciałbym na przykładzie debaty i samych tematów sporu, a są nimi nowe, głośne debiuty, pokazać trend, który rysował się od dawna, ale teraz nabrał koloru. Czasem jest to kolor buraczany, niekiedy tęczowy z brokatem, a czasem zwyczajna szarość. Kto wsadza debiutantów na miny? Trochę o tym trendzie napisał Marcin Bełza w dosyć ostrej i momentami bezlitosnej recenzji „Oto ciało moje”. Co do samej książki nie jestem aż tak krytyczny. Nie uważam jej za złą, raczej za niedopracowaną. Temat, z którym mierzy się autorka, jest ważny i świeży, ale również trudny do literackiego ogarnięcia. Pakieła wybrała formę hybrydy gatunkowej, łącząc elementy powieściowe z kronikarskimi, reportaż z dziennikiem intymnym. Takie połączenie to ogromne wyzwanie i wielu autorów sobie z nim nie radzi. Chociaż tworzywo, z którego tkała swoją książkę Pakieła, było solidne, a i sama autorka umie celnie opisywać świat wewnętrzny i zewnętrzny, to nazbyt swobodna forma sprawiła, że momentami jest pokracznie. Dlaczego wydawca nie zasugerował bardziej konserwatywnej formy? Dlaczego nie ujęto tego w ramy reportażu (a ten gatunek autorka zna) albo „tradycyjnej powieści” z rozbudowaną fabułą i postaciami? To ostatnie rozwiązanie pozwoliłoby nie tylko okiełznać język, ale także zbudować bufor emocjonalny dla autorki. Mam wrażenie, że Pakieła została wsadzona na minę – gdyby lepiej popracować nad tym tekstem, mielibyśmy naprawdę mocną książkę, a tak mamy coś na kształt brudnopisu i falę komentarzy, często niepotrzebnych. Kobiety nie boją się mówić o sobie Literatura z „bebechami na wierzchu” to gorący trend ostatnich lat, zwłaszcza wśród debiutantek (grono kobiet wybierających taką formę jest dużo większe niż panów). Książki takie trudno się ocenia – z jednej strony ma się świadomość, że recenzuje się życie wewnętrzne autorów, z drugiej przecież własne doświadczenia to tworzywo jak każde inne. Wydaje się jednak, że nie tworzywo tutaj jest wyzwaniem („zaburzenia odżywiania”, „ojciec alkoholik”, „śmierć matki”), ale narzędzie twórcy. „Nic złego w tych tematach, przecież źródłem dobrej literatury może być wszystko – lęk przed zaśnięciem, kropla na tylnej szybie brudnego saaba, śmierć ledwo poznanej kochanki, a nawet miłość do centrów handlowych”, zauważył cytowany wyżej Bełza. Temat „ja i moje życie” nie jest żadną nowością, jest stary jak świat. Za nową można uznać formę komunikacji, która z mediów społecznościowych przeszła do takich opowieści. Nowością jest też to, jak chętnie wydawcy sięgają po ten sposób opowiadania świata. Strzały i niewypały Jedną z pierwszych opowieści tego rodzaju było „Życie Adelki” Adelajdy Truścińskiej. Już w nocie wydawniczej mogliśmy przeczytać, że mamy do czynienia z kultową twórczynią polskiego Facebooka. Jak zapewniał wydawca, Krytyka Polityczna, „jej zabawne, pełne uroku i absurdu opowieści dają niezwykły wgląd w losy pokolenia milenialsów, które łudziło się, że może być tylko lepiej, ale nie miało racji”. Dla Wojtka Szota, wówczas recenzenckiego partnera w Kurzojadach, była to bomba, dla mnie niewypał. Dobrze, że książka wyszła jeszcze w czasie, gdy ceny papieru nie były tak astronomiczne. Ostro w autoprezentację poleciała w swojej drugiej książce Dorota Kotas. Na fali sukcesu oryginalnych i zaskakujących „Pustostanów” opisała własne garwolińskie życie. Bohaterka „Cukrów” to cała Kotas. Jest autorką po sukcesie, mieszka
Tagi:
Adelajda Truścińska, Aleksandra Pakieła, Facebook, Instagram, krytyka literacka, Krytyka Polityczna, kultura, literatura, Łukasz Barys, Małgorzata Żarów, Marcin Bełza, Marcin Wicha, Marek Bieńczyk, media społecznościowe, Mira Marcinów, pisarki, pisarze, Roland Barthes, społeczeństwo, Wioletta Grzegorzewska
