ZWIERZĘTA Gdzie te pingwiny? Na Wyspie Króla Jerzego jest kilkakrotnie mniej pingwinów niż jeszcze kilkanaście lat temu wynika z obserwacji przeprowadzonych niedawno przez XXX Wyprawę Antarktyczną PAN. Skąd te wnioski? Od lat w pobliżu polskiej stacji polarnej o tej porze roku pełno było tych zabawnych ptaków. Ostatnio natomiast ich kolonie są wyraźnie mniejsze. Na razie nie wiadomo, jaka jest przyczyna spadku liczebności pingwinów. Postaramy się wyjaśnić tę zagadkę obiecuje doc. Andrzej Tatur, kierownik Zakładu Biologii Antarktyki PAN. Jednak nie najlepsza pogoda, opady śniegu i burze śnieżne niespotykane o tej porze roku (panuje tam wiosna), utrudnia polskim naukowcom prace terenowe. ARCHEOLOGIA Znaleziono bullę Krzywoustego W trakcie badań na poznańskim Ostrowie Tumskim archeolodzy znaleźli najstarszą zachowaną w całości polską pieczęć. Zdaniem ekspertów, najprawdopodobniej posługiwał się nią sam Bolesław Krzywousty. Bulle to okrągłe metalowe pieczęcie, które służyły do poświadczania autentyczności dokumentów. Znane były już w starożytnym Rzymie. Ich używanie było zastrzeżone dla wąskiego kręgu osób, tylko za zgodą cesarza lub Rzymu. Dlatego właśnie odnaleziona bulla sugeruje, że polscy władcy byli mocno związani z elitami zachodniego świata. Ołowiana pieczęć z XII w. została znaleziona w obrębie palatium. Pozostałości po murowanym palatium Mieszka I archeolodzy odkryli już sześć lat temu. Na jednej stronie pieczęci widnieje książęca postać z włócznią św. Maurycego (podarowaną jeszcze Bolesławowi Chrobremu przez Ottona III) w jednej ręce i z tarczą w drugiej. A wyraźny napis głosi: Dux Bolezlaus (Książę Bolesław). Na odwrocie jest wizerunek św. Wojciecha z księgą oraz napis: SCS Adalbertus. CHEMIA Chemicy walczą o zabytki kultury Okazuje się, że na skład powietrza w zabytkowych kościołach szkodliwy wpływ może mieć nawet częstotliwość odprawiania nabożeństw i liczba wiernych. Do takich wniosków doszli naukowcy z Wydziału Fizyki AGH w Krakowie. Ich zdaniem, powodem niszczenia zabytkowych kościołów mogą być na przykład pyłki gleby przynoszone na obuwiu i ubraniu oraz systemy grzewcze działające w obiektach. Na stan zabytków wpływają też zanieczyszczenia pochodzące z okolicznych kominów oraz z płonących świec. Powstaje wtedy bowiem duża koncentracja siarki, która w połączeniu z wilgocią tworzy m.in. zabójczy dla zabytków kwas siarkowy. Swoje obserwacje naukowcy opierają przede wszystkim na badaniach (w tym na analizie stężenia gazów) przeprowadzonych w kościele w Szalowej na terenie województwa małopolskiego, w drewnianej świątyni zbudowanej w XVIII w. Świątynia wpisana jest na listę UNESCO. BOTANIKA Bardzo, bardzo stare drzewa Zespół botaników z Uniwersytetu Irvine w Kalifornii nie krył zaskoczenia, gdy bliżej przyjrzał się metrykom drzew rosnących w lasach deszczowych Amazonii. Okazało się, że te wspaniałe okazy flory są znacznie starsze, niż wyglądają, a drzewa, których średnica pnia wynosi powyżej 10 cm, mają przynajmniej 300 lat. Zdarzają się też okazy liczące 750-1000 lat. Drzewa rozwijały się powoli, bo na dnie lasu tropikalnego panuje wieczny półmrok, a gleba jest bardzo uboga w warstwę próchniczą i nie dostarcza substancji odżywczych potrzebnych do szybkiego wzrostu roślin. Naukowcy ze swoich obserwacji wyciągają jeden ważny wniosek skoro te gigantyczne lasy rosną tak powoli, nie pochłaniają z atmosfery takich ilości dwutlenku węgla, jak niedawno sądzono. Nie mogą więc znacząco pomóc w hamowaniu globalnego ocieplenia. ŚRODOWISKO Międzynarodowy Rok Planety Ziemia Rozpoczynający się rok 2006 oficjalnie został nazwany Międzynarodowym Rokiem Planety Ziemia. Inicjatywę wsparło UNESCO. Wielkie klęski żywiołowe, trzęsienie ziemi w październiku 2005 r. w Pakistanie czy tsunami z grudnia 2004 r., najlepiej przypominają, że Ziemia to ciągle niebezpieczny i nie w pełni podporządkowany nam glob. Głównym celem Roku Planety jest pokazanie relacji między działalnością człowieka a środowiskiem, przypomnienie, że prawidłowy rozwój gatunku ludzkiego zależy bezpośrednio od kondycji, w jakiej znajduje się cała planeta, oraz uświadomienie, że kontynenty, oceany i atmosfera Ziemi stanowią sprzężony system wzajemnych procesów fizycznych, chemicznych i biologicznych. ZWIERZĘTA Zatrute orki Zdaniem norweskich naukowców, drapieżne orki to najbardziej zatrute organizmy na świecie. Prześcigają w tym rankingu wszystkich największych zbieraczy odpadów, w tym na przykład dotychczasowych liderów niedźwiedzie polarne.
Tagi:
Paulina Nowosielska
