Korespondencja z Kazachstanu Kazachstan był niekiedy porównywany do obwarzanka z wielką, pustą i niepotrzebną przestrzenią w środku. Ostatnie dziesięciolecia zadają temu kłam. Odkrycia geologiczne dowodzą, że największe skarby Kazachstanu ukryte są w centralnych częściach jego terytorium. Ze 105 pierwiastków tablicy Mendelejewa w Kazachstanie odkryto 99, zbadano zapasy 70, eksploatuje się ponad 60. W prawie 500 złożach ustalono występowanie 1225 rodzajów surowców mineralnych, w tym największych w świecie zasobów cynku, wolframu i barytu, drugich pod względem wielkości – srebra, ołowiu i związków chromu, trzecich – miedzi, szóstych – złota. Kazachstan ma ponad 20% światowych złóż uranu i jest największym dostawcą jego koncentratu. Potwierdzone zasoby ropy wynoszą 6,5 mld ton, a prognozowane – czterokrotnie więcej. Eksport surowców jest ciągle źródłem wysokich dochodów, pozwalających rozwiązywać problemy socjalne, finansować rozwój i modernizację, a także ograniczać negatywne skutki światowego kryzysu gospodarczego. W dłuższej perspektywie jednak kraj ten dąży do oparcia gospodarki na nowoczesnych technologiach i wszechstronnej modernizacji. Z powierzchnią 2724,9 tys. km kw., odpowiadającą połowie powierzchni subkontynentu indyjskiego i prawie dziewięciokrotnie większą od Polski, Kazachstan zajmuje dziewiąte miejsce w świecie. Suchy, skrajnie kontynentalny klimat sprawia, że temperatury w czasie długiego, gorącego lata przekraczają 40 stopni, zimą zaś, też długą, spadają do minus 45 stopni. Przy braku opadów w centrum i skutkach późnego ustępowania światowego oceanu uprawy rolnicze i tereny zurbanizowane skoncentrowały się na obrzeżach kraju. Trudna historia Kazachów Kazachowie wyodrębnili się spośród ludów Azji na przełomie XV i XVI w., tworząc własne organizmy państwowe lub wchodząc w skład innych państw istniejących na terytorium Wielkiego Stepu. Wobec najazdów w XVII i XVIII w. wojowniczych Dżungarów z obszaru zachodnich Chin i groźby całkowitej eksterminacji w latach 1723-1756, gdy zginęła jedna trzecia ich narodu, chanowie najpierw Młodszego (tereny zachodnie), a później Średniego Żuzu (tereny północne i wschodnie) zwrócili się do Rosji o protektorat. Władza Imperium Rosyjskiego do początku XIX w. miała charakter nominalny. Dopiero po objęciu przez Rosję protektoratu nad terenami Starszego Żuzu (tereny południowe), zagrożonymi agresją chanów Kokandu (obecnie Uzbekistan), Petersburg zlikwidował władzę chanów, wprowadził nowy podział administracyjny i rozpoczął planową kolonizację terytorium Kazachów. Budowano miasta i forty, sprowadzano osadników, którym przekazywano najlepsze ziemie. Masowo zsyłano tu niepokornych wobec caratu, w tym Polaków – uczestników powstań narodowych. Na kazachskie stepy trafiło m.in. 20 tys. uczestników powstania styczniowego. W 1868 r. terytoria Kazachów uznano za własność państwa rosyjskiego, a im samym wyznaczono koczowiska. Bezwzględnie tłumiono lokalne powstania Kazachów, których w XIX w. wybuchło ponad 300. Po rewolucji październikowej na obszarze obecnego Kazachstanu powstała najpierw Republika Kirgiska (1924 r.), a później Kazachska Republika Autonomiczna (1925 r.). Największą tragedią dla narodu, w rezultacie wojny domowej i kolektywizacji, a zwłaszcza całkowitej rekwizycji inwentarza żywego (1929-1933), był powszechny głód – wielki dżut. Zginęło wówczas 1,75-2,2 mln (42-49% populacji) rdzennej ludności. Ponad milion ludzi uciekło na stepy i głównie do Mongolii. Poczynając od lat 30. XX w., na stepy Kazachstanu przesiedlano inne narody: Rosjan, Ukraińców, Tatarów, Niemców, Żydów, Polaków, przede wszystkim z zachodnich części Związku Radzieckiego. W okresie czystek stalinowskich (1937-1939) wymordowano znaczną część miejscowej elity, a republikę poddano rusyfikacji. Od 1936 r. Kazachstan był republiką związkową. Lata 40. i 50. przyniosły rozwój produkcji przemysłowej, wzrost wydobycia surowców i zaorywanie ugorów w północnym Kazachstanie. Powstał poligon jądrowy w Semipałatyńsku (zamknięty po uzyskaniu niepodległości) i kosmodrom Bajkonur (po kazachsku znaczy to urodzajna ziemia). W końcu lat 60. zaczęło się stopniowe odzyskiwanie autonomii republiki w ramach ZSRR, a 16 grudnia 1991 r. – po jego rozpadzie – proklamowano niepodległą Republikę Kazachstanu. Polskie kazachskie drogi W trudną historię Kazachów wplotły się polskie losy, a wzajemne stosunki sięgają pierwszej połowy XIII w., kiedy to po bitwie pod Legnicą (1241 r.) z inicjatywy papieża Innocentego IV miała miejsce historyczna, pierwsza polska i europejska
Tagi:
Władysław Sokołowski
