Długie nogi u kobiety nie są zaletą, ale felerem Rozmowa z Franciszkiem Starowieyskim – urodził się w 1930 r. w Krakowie w rodzinie ziemiańskiej. W 1952 r. ukończył Akademię Sztuk Pięknych w Warszawie. Jest twórcą ponad 2000 rysunków i obrazów, 300 plakatów, kilkuset ilustracji i 50 scenografii. W 1980 r. „wynalazł” Teatr Rysowania (dotychczas zrealizował 25 spektakli w Polsce i na świecie). Uczestniczył w wielu ważnych wystawach krajowych i międzynarodowych, zdobywając prestiżowe nagrody. Jest profesorem Europejskiej Akademii Sztuki. – W dziedzinie sztuk plastycznych jest pan niekwestionowaną wielkością. Jaki jest pana największy sukces? – Żadnych prawdziwych sukcesów nie osiągałem, bo byłem zbyt leniwy, by wykorzystać całkowicie swoje możliwości. Niczego tak naprawdę nie doprowadziłem do końca. Nie doznawałem takiego zadowolenia, kiedy człowiek wie, że zrobił coś na maksimum swoich możliwości i choć nie może ruszyć nogą ani ręką ze zmęczenia, jest szczęśliwy, bo wie, że coś mu wyszło. Wiele rzeczy znakomicie zaczynam, a kończę nie tak, jak powinienem. I stąd dziesiątki niedokończonych świetnych pomysłów. Mogę się jednak czymś pochwalić, choć nie są to rzeczy z mojej dziedziny. Kiedyś, wiele lat temu, zrobiłem w telewizji opracowanie muzyczne do sztuki „Gasnący płomień”, naturalnie pomagał mi fachowiec. Nie znając ani jednej nuty, skroiłem kwintet fortepianowy Schumanna. Efekt był niesamowity. Chciałbym umieć grać. Potrafię godzinami siedzieć przy fortepianie i słuchać dźwięków, naciskając klawisze, słuchać tego, co jest harmonijne, i zastanawiać się nad istotą harmonii. – Skąd się bierze to pana zainteresowanie harmonią? – Harmonia powinna być dążeniem twórców i rządzących. Powtarzam dziesiątki razy cytat z Apollinaire’a: -„Harmonio! Jesteś mą słodyczą”. To piękne słowa. Niestety, żyjemy dziś na nieprawdopodobnej prowincji estetycznej. Cywilizacja zabiła wrażliwość ludzi. Nawet najbardziej niezdarne i prymitywne przedmioty z XVII czy XVIII wieku zawsze mają jakąś harmonię. XIX-wieczny młynek do mięsa ma swoją harmonię, a dzisiejsza maszynka do mięsa mimo wysiłków projektantów tej harmonii nie ma. – Nad czym właściwie pan ubolewa? – Nie rozumie pani? Artyści zapomnieli o stylu. Stali się niewolnikami komputerów. n Powiedział pan kiedyś: „Zawsze czułem się wolny, jako człowiek i jako artysta”. Do czego właściwie artyście potrzebne jest poczucie wolności? Z lekcji historii przecież wiadomo, że w niewoli powstawało najwięcej dzieł wybitnych. Z bezsilności, z rozpaczy, z protestu… – Tyle samo znakomitych dzieł powstało dla pieniędzy, tyle samo z miłości, tyle samo z zachwytu światem. Wszystkie powody są możliwe. Również rozpacz z powodu braku wolności. Ale prawdziwa wolność jest we mnie. Jest moim stanem wewnętrznym. W tych ramach mogę sobie pozwolić na wszystko. – Także na prowokacje? – Nigdy nie zamierzałem nikogo prowokować. – Przypominam sobie, że kiedyś wystąpił pan w telewizji niekompletnie ubrany. To przecież była prowokacja. – Nic podobnego. Nagość jest strojem ceremonialnym, o czym wszyscy zapominają. Przed programem o Salvadorze Dalim poprosiłem scenografa o wielką, czerwoną pelerynę, która włóczyłaby się po ziemi. Przed audycją w pustym studiu naładowałem sobie mięśnie. Podczas nagrania stałem otulony w pelerynę i słuchałem, jak intelektualiści odsądzają od czci i wiary sztukę Salvadora Dalego. W pewnym momencie zrzuciłem pelerynę i w stroju ceremonialnym powiedziałem: „Zawsze karły będą występowały przeciwko wielkim”. Redaktorka od razu podskoczyła: „Niech pan założy majteczki, bo tego nie puszczą na antenę”. Zrobił się szum. – A pan był zadowolony z siebie? – Pewnie. Jeśli chcę dotrzeć do ludzi z czymś ważnym, muszę ich przede wszystkim zainteresować. Zmusić do uwagi. Występując w telewizji, zwykle jestem usadzany przy stoliku. Aby zrobić wrażenie, wymyślam sobie scenografię. Idę do rekwizytora i proszę o czaszkę słonia lub armatę. Ludzie zawsze oczekują od artysty czegoś niezwykłego. Jedno jest pewne: nigdy nie chciałem robić prowokacji, nie chciałem bulwersować. – Jednak cieszy się pan opinią wielkiego oryginała i skandalisty. Czym zasłużył pan sobie na to? – Mam na sumieniu różne wyczyny towarzyskie. Jeden z pierwszych popełniłem jeszcze w czasach stalinowskich na przyjęciu dla byłych ziemian u mojego stryja Ludwika, który chciał mnie wprowadzić w wielki świat. Zazwyczaj chodziłem w dżinsach i kurtce kanalarza, ale – choć
Tagi:
Jadwiga Polanowska
