Godna praca ma być dla wszystkich
Polskę przez wiele lat cechowało zjawisko emigracji, zarówno politycznej, jak i ekonomicznej. Przystąpienie naszego kraju do Unii Europejskiej w 2004 r. nadało temu zjawisku zupełnie nową dynamikę. Płytkość rynku pracy, bezrobocie, niskie wynagrodzenia, zła atmosfera w pracy, niewielkie szanse rozwoju wpływały na decyzję o wyjeździe z Polski, czasowym lub na stałe. Magnesem były zdecydowanie wyższy standard życia oraz lepsze warunki pracy i wynagradzania. Dzięki zasadzie swobodnego przepływu osób w ramach jednolitego rynku UE (włączając w to Europejski Obszar Gospodarczy) oraz z uwagi na ogromne różnice w wynagrodzeniu za pracę znacząco nasiliły się migracje zarobkowe Polaków do krajów Europy Zachodniej. Po 1 maja 2004 r. były one masowe, a duży odsetek stanowiły osoby o wysokich kwalifikacjach.
Od kilku jednak lat charakter procesów migracyjnych w Polsce się zmienia. Dostrzegalny jest trwały trend, nieznany dotychczas, a z pewnością nie w takiej skali, napływu do Polski pracowników spoza UE. Spowodowany został on m.in. wprowadzeniem przepisów uprawniających do podejmowania czasowego zatrudnienia w Polsce bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę. Polski rynek pracy staje się coraz atrakcyjniejszy dla cudzoziemców, a dodatkowo pojawiają się sygnalizowane przez pracodawców niedobory, wywołane m.in. emigracją poakcesyjną. Obok zjawisk pozytywnych dla rynku pracy, takich jak zaspokajanie podaży na pracę w wielu jego segmentach, widać również te negatywne – pracę w szarej strefie, wyzysk, omijanie i łamanie praw pracowniczych, ograniczanie należnego wynagrodzenia, a także pracę przymusową i handel ludźmi. Badania międzynarodowe i doświadczenia organizacji działających na rzecz pracowników migrujących wskazują, że migranci zarobkowi są znacznie częściej ofiarami bezprawnych praktyk ze strony pracodawców niż pracownicy lokalni. Dodatkowo pandemia COVID-19 wyraźnie wpłynęła na kondycję podmiotów działających na rynku pracy. Takie zjawiska jak niepewność, brak środków na utrzymanie czy zagubienie w gąszczu nowych przepisów, powszechnie podnoszone przez lokalnych pracowników, były zwielokrotnione w przypadku pracowników migrujących, których dodatkowo dotknęły problemy związane z ograniczaniem podróżowania i przymusową kwarantanną po przekroczeniu granicy. Aby skutecznie sprostać wyzwaniom i eliminować negatywne zjawiska, również w trudnym okresie wychodzenia z pandemii koronawirusa, potrzebne są strategiczne działania instytucjonalne organów państwa i samorządów lokalnych oraz ich agend, organizacji pozarządowych, a także partnerów społecznych – organizacji pracodawców i związków zawodowych.
Związki zawodowe w Europie Zachodniej w wielu przypadkach skutecznie odpowiedziały na wyzwania pojawiające się wraz z masową imigracją polskich pracowników. Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych ma w tym zakresie doświadczenie. Przez wiele lat współpracowaliśmy dość ściśle ze związkami zawodowymi z Wielkiej Brytanii i Szwajcarii. Jednym z lepszych przykładów są inicjatywy norweskich związków zawodowych, starających się działać dla ponad 100 tys. imigrantów z Polski, stanowiących najliczniejszą grupę pracowników migrujących w Norwegii. Wciąż jest jednak wiele do zrobienia. Powinniśmy wymieniać doświadczenia i dobre praktyki w perspektywie międzynarodowej. Nie ulega dla nas wątpliwości, że aby być skutecznym w Polsce, warto się uczyć od najlepszych. Norweskie związki zawodowe z pewnością do takich należą.
Właśnie dlatego OPZZ wraz ze swoimi strategicznymi partnerami:
• Norweską Konfederacją Związków Zawodowych (Landsorganisasjonen i Norge), największą centralą związkową w Norwegii,
• Stowarzyszeniem Interwencji Prawnej, jedną z największych w Polsce organizacji pozarządowych zorientowanych na pomoc migrantom i uchodźcom,
• Międzyzakładowym Związkiem Zawodowym Pracowników Ukraińskich w Polsce, jedynym związkiem zawodowym w Polsce działającym na rzecz obrony praw i reprezentowania interesów pracowników cudzoziemskich,
rozpoczyna realizację – ze wsparciem Norwegii poprzez Fundusze Norweskie 2014-2021, w ramach programu „Dialog Społeczny – Godna Praca” – projektu Sustainable, Inclusive and Decent Work for All (SIDA, Zrównoważona, inkluzywna i godna praca dla wszystkich). Projekt rozpoczął się w lutym 2020 r. i potrwa 24 miesiące, choć już wiadomo, że koronawirus zmienił harmonogram jego realizacji.
Na podstawie doświadczeń norweskich, w szczególności norweskich związków zawodowych, oraz wykorzystując wiedzę i doświadczenia ekspertów Stowarzyszenia Interwencji Prawnej i Międzyzakładowego Związku Zawodowego Pracowników Ukraińskich w Polsce, chcemy jak najlepiej przygotować związkowców z OPZZ do działania dla pracowników migrujących na polskim rynku pracy i wraz z nimi. Chcemy, aby godna praca była dla wszystkich!
Biorąc także pod uwagę, że w 2016 r. Rada Ministrów unieważniła dokument „Polityka migracyjna Polski – stan obecny i postulowane działania” z 2012 r., określający działania państwa w zakresie polityki migracyjnej, zamierzamy – przy współpracy z partnerami projektu – przygotować założenia nowej, aktualnej i uwzględniającej założenia godnej pracy w rozumieniu MOP polityki migracyjnej Polski, którą będziemy chcieli zaprezentować na forum Rady Dialogu Społecznego.
Piotr Ostrowski jest wiceprzewodniczącym Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych
Projekt realizowany ze wsparciem Norwegii poprzez Fundusze Norweskie 2014-2021 w ramach programu „Dialog społeczny – Godna Praca”
Fot. materiały prasowe
Odpowiedz na treść artykułu lub innych komentarzy