Podzieleni przyszłością, połączeni przyszłością

Autor: Mirosław Ikonowicz | 7 lutego, 2000

Litwini oglądają polską telewizję, jeżdżą masowo do Polski i przez Polskę – na Zachód Rozmowa z Algirdasem Saudargasem, ministrem spraw zagranicznych Litwy – Według Banku Światowe­go, ogromne uzależnienie gospodarki litewskiej od Rosji sprawiło, że dotkliwiej niż inne byłe republiki bał­tyckie odczuliście skutki ro­syjskiego kryzysu. – Uzależnienie jest faktem. Nasza rafineria w Możejkach ma znacze­nie regionalne. Kiedy mieliśmy kło­poty z dostawami ropy naftowej z Rosji, zbudowaliśmy w Butindze nowoczesny terminal naftowy dla tankowców. Pokazaliśmy, że potrafimy się usamodzielnić. 30% akcji rafinerii sprzedaliśmy Ameryka­nom, którzy zajęli się jej menagamentem. Mamy jednak decydujący głos. Kupujemy rosyjską ropę. To opłaca się najbardziej . Sztuka, polega na tym, aby dawne powiązania i uzależnienia przekształcić w atut naszej gospodarki, w podstawę do rozwijania pozytywnej współpracy z Rosją. – ZSRR już dawno nie ma, ale radziecka historiografia, która, instrumentalizując umiejętnie pewne fobie li­tewskie, przedstawiała Unię  Lubelską jako wynik pol­skiego ekspansjonizmu, AK zaś jako wroga ludu litew­skiego, wciąż kształtuje obiegowe poglądy wielu Li­twinów. – Pewne mistyfikacje historiogra­fii radzieckiej, która służyła zasadzie „dziel i rządź”, zaciążyły na sposobie widzenia naszych stosun­ków w przeszłości. – Mało kto zastanawia się dziś nad Unią Lubelską, ale za to Litwini słuchają prowadzonego przez litew­skich Polaków ”Radia znad Wilii”, oglądają polską telewizję, jeżdżą masowo do Polski i przez Polskę – na Zachód. Na pierwszym miejscu jest język angielski, ale polski, jest modny. – Ostatnio jeden z pol­skich parlamentarzystów wnioskował, aby Polska nie była dłużej za darmo ambasadorem Litwy wo­bec Unii Europejskiej, lecz aby zażądała lepszego traktowania mniejszości polskiej. – Negocjacje z Unią to sprawa dwu­stronna. Oczywiście, bardzo sobie cenimy możność korzystania z doświad­czeń Polski w negocjacjach, także w wymiarze transatlantyckim. Kiedy już za 3, 5 lub 7 lat znajdziemy się w UE, będziemy razem pracować nad  tworzeniem infrastruktur regional­nych, również z udziałem Rosji. – Co zaś dotyczy takich czy innych pomysłów polityków lub osób prywatnych i u was, i u nas są to normal­ne sprawy, nie zakłócą dobrych dzisiaj stosunków litewsko-polskich. – Ma pan minister na myśli również sprawę „Kalenda­rza Litwina” na rok 2000, w którym część terytorium Polski, Białorusi i Rosji za­znaczono jako „czasowo okupowane etniczne ziemie litewskie” i który siał niena­wiść do Polaków, Rosjan, Żydów? – Widziałem ten kalendarz wyda­wany przez prywatne wydawnictwo Metskaitliu. Był dla mnie nie do przyjęcia jako dla chrześcijańskiego demokraty. Obrażał nie tylko Polaków. To przykry incydent. Premier Andrius Kubilius zwrócił się do Pro­kuratury Generalnej i na jego wniosek wstrzymano sprzedaż kalenda­rza. Odbędzie się sprawa kama. – Polacy w Wileńskiem skarżą się, że władze litew­skie opóźniają proces re­prywatyzacji ziemi. Na Kowieńszczyźnie zreprywatyzowano już 60% gruntów, w Wileńskiem – tylko 30%. – Są obiektywne przyczyny: zwra­canie ziemi, którą ludziom odebrano 50 lat temu, to skomplikowana spra­wa, zwłaszcza że historia, uwarunko­wania prawne były na Wileńszczyźnie bardziej skomplikowane. Sami zwróciliśmy uwagę na te opóźnienia. W tej sprawie nastąpi przyspieszenie: od strony dokumentacji cały proces zakończy się na Wileńszczyźnie je­szcze w 2000 r. Ponadto, im bardziej skomplikowane sprawy, im więcej biurokracji, tym wię­cej pokus. Korupcja wśród urzędników stanowi na Li­twie wyzwanie, podobnie jak w całej Europie. – Rozpowszechniona jest opinia, że zamieszkana przez ok. 300 tys. litewskich Polaków Wileńszczyzna najbardziej zaniedbanym gospodarczo regionem Litwy. – Kiedy istnieją dysproporcje między regionami, istnieją też obiektywne ich przyczyny. Na przykład bezrobocie na Litwie, które w skali kraju wynosi 10%, w Kowieńskiem jest wyższe niż na Wileńszczyźnie. Jako następstwo kryzysu rosyjskiego zastój gospodarczy dotknął różne regiony. W Mariampolu, na pograniczu z obwodem królewieckim (kaliningradzkim), powstał kwitnący rynek używanych samochodów. Urosła wokół niego cała infrastruktura. Kryzys wszystko to naruszył. – Ale czy to przypadek, że w największych skupi­skach Polaków na Litwie jest najniższa frekwencja wyborcza? – Obserwujemy wzrastającą bierność całego społeczeństwa. Na początku roku zbyt optymistycznie oceniliśmy perspektywy gospodarcze na 1999 r. Tymczasem ubiegły rok okazał się czarnym rokiem gospodarki litewskiej. Produkt Krajowy Brutto spadł