Wyzwania dla nowego rządu
Na utworzenie nowego rządu z niecierpliwością czekały międzynarodowe organizacje finansowe, m.in. MFW, których pieniądze w powiązaniu z innymi formami pomocy podtrzymywały gospodarkę ukraińską. Również badania opinii publicznej pokazują, że uzdrowienie gospodarcze: przezwyciężenie kryzysu, walka z korupcją, zwalczanie bezrobocia i polepszenie standardu życia, są najistotniejszymi zadaniami nowego rządu. Ważnym sprawdzianem będzie dla niego przyjęcie realistycznego budżetu na rok 2015, który musi zawierać niezbędne i bolesne dla społeczeństwa posunięcia.
Hasłem wyborczym wszystkich ugrupowań politycznych jest walka z powszechną korupcją, której sprzyja brak przejrzystości i nadzoru ze strony społeczeństwa obywatelskiego oraz silniejszych mediów. Słabe media, ale też nadal słabo rozwinięte społeczeństwo obywatelskie, w ograniczony sposób angażujące się w sprawy państwa, powodują, że nie ma mechanizmów przekazywania opinii obywateli partiom politycznym, instytucjom państwowym i rządowi.
W 2012 r. w badaniu globalnym Ukrainę wraz z Kolumbią i Brazylią wymieniano jako najbardziej skorumpowane państwa. W rankingu 175 krajów była na 144. miejscu. Głównym powodem korupcji jest silna kontrola oligarchów nad politykami. W tym systemie osobiste interesy ekonomiczne i polityczne nakładają się na siebie w takim stopniu, że osłabiają kierowanie państwem. MFW wskazuje słabą odporność rządów na wpływy biznesu oraz partykularne interesy jako przyczyny niepowodzenia dwóch poprzednich programów pomocowych. Interesy oligarchów w dużej mierze determinują również stosunki Ukrainy z sąsiadami.
Wielu obserwatorów wątpi, czy w obecnym układzie politycznym nowy rząd będzie zdolny do przeprowadzenia reform. Będzie on działał w warunkach kryzysu gospodarczego i społecznego, a dodatkowo pod presją zachodnich partnerów. Rządowi Arsenija Jaceniuka nie udało się przez dziewięć miesięcy zainicjować prostych reform systemowych, takich jak deregulacja wymagająca zlikwidowania systemu licencjonowania działalności gospodarczej.
Konflikt na wschodzie i rosnące wydatki zbrojeniowe dodatkowo będą hamowały reformy i zwiększały deficyt budżetowy. Jest to podstawowy czynnik ograniczający swobodę wyboru ukraińskiego gabinetu w polityce zagranicznej i wewnętrznej.
Kryzys gospodarki i niespełnienie przez rząd obietnic przeprowadzenia radykalnych reform stanowią dwa główne zagrożenia, które łatwo mogą doprowadzić do protestów społecznych i dalszej destabilizacji kraju, nawet gdyby Rosja wstrzymała poparcie dla separatystów na wschodzie. Sytuacja jest tym groźniejsza, że na całym terytorium Ukrainy coraz powszechniejszy jest dostęp do broni palnej. A to może prowadzić do aktów przemocy z użyciem broni.
Chociaż demonstracje na Majdanie rozpoczęły się w listopadzie 2013 r. od protestów przeciwko odmowie podpisania przez prezydenta Wiktora Janukowycza umowy o stowarzyszeniu z Unią Europejską, szybko przekształciły się w znacznie szersze protesty przeciwko skorumpowanemu systemowi władzy państwowej, której Janukowycz przewodził. Mimo że odszedł on prawie rok temu, w instytucjach, które pozostawił, nic się nie zmieniło. Zgodnie z umową o stowarzyszeniu z UE ratyfikowaną 16 września, nowy rząd będzie musiał w ramach realizacji obietnic przedwyborczych pokazać efekty zwalczania korupcji, w sposób przejrzysty zreformować państwo oraz budować zaufanie społeczeństwa. Jeśli zabraknie dialogu obywatelskiego i komunikacji publicznej, a kierowanie państwem będzie się odbywało w drodze odgórnych zarządzeń i uchwał z zamkniętych sesji parlamentu, nowa administracja będzie coraz bardziej upodabniać się do poprzednich.
Autor jest doktorem nauk ekonomicznych. Wykładał na uczelniach w Polsce i za granicą. Wieloletni dyplomata ONZ w krajach Europy Wschodniej i WNP, Azji oraz Afryki
Foto: UKRAFOTO/EAST NEWS
Odpowiedz na treść artykułu lub innych komentarzy