Moda na spożywanie dużej ilości warzyw i owoców sprawiła, że na rynku pojawiło się wiele odmian soków. Owocowe, warzywne, mętne, klarowne, jednodniowe, smoothie, przecierane, z dodatkiem miąższu – można się pogubić. Przybywa też fanów wyciskania warzyw i owoców w domu. – Soki wykazują istotne działanie fizjologiczne, są cennym źródłem składników odżywczych i substancji biologicznie czynnych o prozdrowotnym działaniu, tzw. fitozwiązków. Należą do nich m.in. karotenoidy (alfa- i beta-karoten, luteina, likopen), witaminy A, C, E i z grupy B oraz polifenole o działaniu przeciwutleniającym, redukujące efekty stresu oksydacyjnego, a przez to wykazujące ochronne działanie w stosunku do choroby niedokrwiennej serca, schorzeń neurologicznych czy nowotworów – uważa dr inż. Monika Hoffmann ze Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego. Instytut Żywności i Żywienia zaleca spożywanie 400 g warzyw i owoców dziennie w co najmniej pięciu porcjach, z tego jedną porcję może stanowić szklanka soku (200 ml). Dlaczego tylko szklanka? Soki owocowe mają wyższy indeks glikemiczny i są bardziej kaloryczne niż surowiec, z którego pochodzą. Soki warzywne (m.in. marchewkowe, pomidorowe, buraczane) są mało kaloryczne, ale spożywane w dużej ilości mogą powodować problemy trawienne. Jakie soki najbardziej służą zdrowiu? Odpowiedź jest prosta: świeże i mętne. Soki wyciśnięte samodzielnie w domu i natychmiast wypite mają na ogół wyższe stężenie witamin i minerałów niż te z supermarketu. Co nie znaczy, że sklepowe soki są bezwartościowe. Wszystko zależy od sposobu produkcji i jakości surowca. Najmniej wartości odżywczych mają soki odtworzone z koncentratu (tzw. 100%) w wersji klarownej (bez miąższu). – W dużym stopniu pozbawione są cennych żywieniowo składników: polifenoli, witamin, błonnika, które są usuwane albo ulegają rozpadowi w procesach klarowania, filtracji oraz podczas obróbki termicznej zapewniającej trwałość soków. W porównaniu z klarowanymi soki przecierowe i naturalnie mętne zawierają więcej pektyn i polisacharydów błonnikowych oraz 2-10 razy więcej związków polifenolowych – uważa dr inż. Monika Hoffmann. Jeżeli kupujemy sok w sklepie, najlepiej wybierać produkt z adnotacją „naturalnie mętny bezpośrednio tłoczony”, „niepasteryzowany jednodniowy” i „smoothie” albo „przecierowy”. Ostatnio bardzo modne stały się soki z superfruits – owoców o fioletowym, czerwonym, karmazynowym lub czarnym zabarwieniu – m.in. żurawin, porzeczek, borówek, czarnego bzu i aronii. Wyrazisty kolor zawdzięczają antocyjanom, rodzajowi flawonoidów o szczególnie prozdrowotnym działaniu. – Mają zdolność wyłapywania wolnych rodników i są wykorzystywane w organizmie człowieka jako naturalne przeciwutleniacze. Antocyjany przeciwdziałają kruchości naczyń krwionośnych, zwłaszcza naczyń włosowatych, oraz stymulują produkcję rodopsyny – substancji ważnej w procesie widzenia. Dodatkowo wpływają na obniżenie szybkości reakcji utleniania cholesterolu LDL, który jest składnikiem blaszek miażdżycowych – uważa dr Ewa Piątkowska z Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie. Eksperci zachęcają do robienia soków w domu. Po pierwsze, wiemy, z jakich składników powstały, jaka jest ich jakość. A po drugie, możemy eksperymentować, dodając nieco warzyw, które są bardzo zdrowe, ale same nie smakują najlepiej. Mała ilość np. natki pietruszki dostarczy m.in. żelaza, witaminy C oraz kwasu foliowego, pomoże wzmocnić układ immunologiczny i pożegnać wiosenne przeziębienia. Do domowego przygotowywania soków warto wykorzystać wyciskarkę wolnoobrotową. Sok uzyskany z wyciskarki jest gęsty, bogaty w witaminy i błonnik, natomiast ten z sokowirówki jest rzadki i nie ma tak dużych wartości odżywczych. Zatem do dzieła i na zdrowie! Najlepsze świeżo wyciskane soki Sok z witaminą A i żelazem 2 duże marchewki 2 buraki 2 pomarańcze kawałek świeżego imbiru Sok marchewkowy à la Kubuś 4 duże marchewki 1 jabłko 1 brzoskwinia Zielony sok I 1 duży ogórek 1 gruszka 1 limonka 2 garście liści jarmużu 1 garść listków mięty plasterek imbiru natka pietruszki Zielony sok II 3 duże garście liści jarmużu 1 grejpfrut 1 gruszka 2-3 cm świeżego imbiru 1 cytryna 3 łodygi selera naciowego natka pietruszki Sok pomarańczowo-marchewkowy 2 duże pomarańcze 3 duże marchewki 1 cytryna 2-3 cm świeżego imbiru kilka listków świeżej mięty (opcjonalnie) Sok jabłkowo-marchewkowo-ananasowy 1 jabłko 1/5 świeżego ananasa 2 duże marchewki 2-3 cm świeżego imbiru Sok limonkowo-ogórkowo-jabłkowy 2 limonki 2 ogórki 2 jabłka Źródło: Agata
