Jak posąg faraona Mykerinosa trafił do starożytnego miasta w Izraelu? Izraelscy archeolodzy dokonali elektryzującego odkrycia. W starożytnym mieście Tel Hazor w Galilei odnaleźli fragmenty sfinksa wykutego z granitu. Hieroglificzna inskrypcja na cokole posągu głosi chwałę faraona Menkaure, „ukochanego przez bóstwa z Heliopolis, które dały mu życie wieczne”. Starożytne miasto Heliopolis (egipskie Junu) położone było na północ od obecnego Kairu. Wznosiła się tam świątynia króla Menkaure, której strzegł wykopany w Tel Hazor sfinks. Odkrycia dokonano już w sierpniu 2012 r., jednak oczyszczenie fragmentów rzeźby i odczytanie napisu zajęły dużo czasu, toteż o swym sukcesie archeolodzy z Uniwersytetu Hebrajskiego w Jerozolimie poinformowali prawie rok później. Na czele zespołu prowadzącego wykopaliska w Tel Hazor stoją profesor Amnon Ben-Tor i dr Szaron Zuckerman. Fragmenty sfinksa: cokół z inskrypcją i łapy, archeolodzy wydobyli z dołu wypełnionego starożytnymi odpadami i śmieciami. „Znaleźliśmy go dosłownie w ostatniej godzinie ostatniego dnia tego sezonu wykopalisk. Skakaliśmy z radości. Wszyscy byli zachwyceni”, opowiadała uczestnicząca w pracach badawczych dr Szlomit Blecher. Odnaleziono fragmenty posągu o łącznej masie około 40 kg. Zdaniem naukowców cała rzeźba miała 150-180 cm długości, 50 cm szerokości, 80 cm wysokości i ważyła pół tony. Archeolodzy mają nadzieję, że znajdą także inne fragmenty sfinksa, a zwłaszcza granitową głowę. Prof. Amnon Ben Tor jest dobrej myśli, ponieważ w Tel Hazor archeolodzy odkryli już części 15 różnych posągów i rzeźb pochodzących z Egiptu. Badacze podkreślają, że to jedyny tak ogromny egipski posąg królewski odnaleziony na terenie Lewantu (obejmującego obszary dzisiejszego Izraela, Autonomii Palestyńskiej, Libanu i Syrii), a także jedyny znany sfinks faraona Menkaure. Do tej pory nie znano ani jednego sfinksa tego władcy, nawet na terenie Egiptu. Budowniczy boskiej piramidy Król Menkaure „Trwała-jest-moc-duszy-Re” nazwany został przez Greków Mykerinosem. Był monarchą z IV dynastii, zapewne synem faraona Chefrena, panował mniej więcej w latach 2530-2510 p.n.e. Zdobył sławę jako budowniczy trzeciej z wielkich piramid w Gizie. Budowla ta, zwana „Boska jest (piramida) Mykerinosa”, jest najmniejsza ze wszystkich trzech, choć ma tylko 70 m wysokości. Jako jedyna została wszakże wyłożona w dolnej części kosztownym różowym granitem z Asuanu. W dolnej świątyni, stanowiącej część grobowego zespołu Menkaure, znajdowały się wspaniałe rzeźby, np. posąg króla i jego małżonki Chamerernebti (obecnie w muzeum w Bostonie) oraz łupkowe triady przedstawiające króla w towarzystwie bogini Hathor i miejscowych bóstw. Jak kamienny lew z głową człowieka i inskrypcją faraona Mykerinosa znalazł się w Tel Hazor, mieście oddalonym 600 km od Gizy, w obecnym Izraelu, na północ od Jeziora Genezaret? Dla naukowców to prawdziwa zagadka. Zdaniem archeologów nie należy sądzić, że granitowy posąg został tam przewieziony za panowania Menkaure, ponieważ w czasach tego władcy Egipt nie prowadził absolutnie żadnych działań w południowym Kanaanie (współczesny północny Izrael). Być może losy i wędrówki sfinksa będzie można ustalić w samym Tel Hazor. Teren tego starożytnego miasta jest obecnie najważniejszym ośrodkiem badań archeologicznych w Izraelu. Prace wykopaliskowe są tu prowadzone (z przerwami) od 1955 r. W roku 2005 Tel Hazor zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Miasto to zostało założone ok. 2700 r. p.n.e. i stało się najpotężniejszą metropolią Kanaanu, ziemi obiecanej Izraelitom przez Boga. W czasach rozkwitu miało 20 tys. mieszkańców i zajmowało powierzchnię około 80 ha, dzieląc się na dolne miasto i ufortyfikowany akropol na 40-metrowym pagórku. Mieszkańcy wznosili pałace i budzące podziw świątynie. Władcy Hazor prowadzili korespondencję z potęgami epoki brązu, Babilonem i królestwem Mari, położonym w Syrii na zachodnim brzegu Eufratu. Przez część epoki egipskiego Nowego Państwa królowie kananejskiej metropolii byli wasalami faraonów prowadzących politykę podbojów w Azji. Egipcjanie nazywali to miasto Hasura. Jak świadczą pochodzące z egipskiej Amarny dokumenty z XIV w. p.n.e., w Hasura panował wtedy władca o imieniu Abdi Tirszi. Kto pogruchotał posąg? Niespodziewanie ok. 1200 r. p.n.e. Tel Hazor zostało zdobyte i obrócone w perzynę przez nieznanych najeźdźców. Pogruchotali oni także sfinksa z imieniem faraona Menkaure,
Tagi:
Krzysztof Kęciek
