Utrata umysłu
Pierwsze objawy choroby Alzheimera najłatwiej może zauważyć rodzina
Choroba Alzheimera jest trzecią pod wzglądem częstości przyczyną zgonów na świecie. Ocenia się, że powyżej 75. roku życia choruje jedna osoba na 16, zaś po 85. – jedna na cztery. Nowinek diagnostycznych coraz więcej, a skutecznej terapii wciąż brak.
Na początku wieku XX na chorobę Alzheimera cierpiało ok, l% populacji, dziś – 6,5%. Prognozy na rok 2050 mówią o 20% chorych; Liczbę chorych na świecie szacuje się na 21 min osób; w Polsce – 250 tys. Choroba Alzheimera polega na rozpadzie komórek nerwowych mózgu. Jest to postępująca zwyrodnieniowa choroba ośrodkowego układu nerwowego, przejawia się narastaniem zespołu otępiennego i zespołu zaburzeń funkcji poznawczych, będących konsekwencją zmian w mózgu. Jej przyczyna jest nieznana. Choroba trwa od 4 do 18 lat.
Diagnostyka
Nie istnieje jeden ustalony test diagnozujący chorobę Alzheimera. Pewności, że ktoś cierpiał na to schorzenie, może dostarczyć jedynie zbadanie jego komórek mózgowych po śmierci. Lekarz zaczyna więc badania od bardzo szczegółowego wywiadu i wykluczania wszelkich innych przyczyn, np. guza mózgu, które mogą wywoływać podobne jak przy Alzheimerze objawy. W tym celu wykonuje się m.in. EEG i tomografię komputerową. Jeżeli inne przyczyny zostaną wykluczone, kolejnym etapem diagnostyki są specjalistyczne badania psychologiczne, neurologiczne i psychiatryczne. W nielicznych ośrodkach jest możliwość przeprowadzenia badania przepływów (SPECT), które najszybciej pozwala rozpoznać chorobę Alzheimera.
Ważnym źródłem informacji jest rodziną bo ona najwcześniej zauważa zmiany w zachowaniu i luki w pamięci osoby chorej. Najlepiej, gdy ktoś z najbliższego otoczenia Chorego sporządzi listę pytań i odpowiedzi wg schematu:
- Czy zauważyłeś; że dana osoba bywa bez powodu nadmiernie pobudzoną apatyczną zaniepokojona itp.?
- Jakie zmiany w jej zachowaniu zauważyłeś, np. pogorszenie się pamięci dotyczącej spraw bieżących?
- Czy wystąpiły jakieś nudności językowe bądź problemy związane z wypowiadaniem myśli?
- Czy pojawiło się upośledzenie w podejmowaniu decyzji?
- Czy dana osoba zaniedbuje opłacanie bieżących rachunków, kupowanie żywności itp.?
- Czy są problemy z higieną osobistą, wykonywaniem codziennych czynności, poruszaniem się?
Potem następuje okres wielu badań specjalistycznych i dopiero po przeanalizowaniu wszystkich danych można stwierdzić, jakie jest prawdopodobieństwo, że dana osoba cierpi na chorobę Alzheimera.
Przebieg choroby
W pierwszym stadium choroby Alzheimera podstawowym objawem są trudności w zapamiętywaniu nowych informacji, uczeniu się i podejmowaniu decyzji. Człowiek dotknięty chorobą zapomina, jak się wykonuje proste zadnia, które przez wiele lat nie sprawiały mu żadnych kłopotów, chowa różne rzeczy, po czym szuka “czegoś”, oskarża wszystkich o kradzież itp., ma kłopoty ze zrozumieniem, co się do niego mówi. Etap drugi to pojawienie się trudności przypomnienia sobie wydarzeń i faktów z przeszłości, Do tego dołączają się kłopoty z orientacją: chory wychodzi z domu, zapomina, gdzie mieszka, nie poznaje miejsc, w których wielokrotnie bywał. Zaczyna mieć problemy z ubieraniem się, pojawiają się zaburzenia w procesach myślenia i komunikowaniu się z otoczeniem. Świat i ludzie stają się dla niego coraz bardziej obcy i wrodzy, narasta w nim poczucie lęku i zagrożenia, pojawiają się omamy i urojenia. Traci też kontrolę nad swoimi emocjami i nastrojami.
W stadium trzecim występują zaburzenia wszystkich procesów poznawczych i często całkowity zanik i tych umiejętności i nawyków. Chory nie pamięta swojego imienia ani nazwiska, nie wie, gdzie mieszka, nie poznaje najbliższych, zapomina o potrzebach fizjologicznych i higienicznych. Zazwyczaj umiera w pozycji embrionalnej z powodu zapalenia płuc lub odleżyn.
Leczenie
Skutecznego leku wciąż brak i uczeni twierdzą że nie pojawi się on wcześniej niż za lat 10 albo więcej. Obecnie wykorzystuje się leki działające na objawy schorzenia a więc antydepresyjne, nasenne i neuroleptyki. Pomagają one w usuwaniu dolegliwości, takich jak pobudzenie, niepokój, lęk, omamy i urojenia, zwiększają świadomą aktywność, poprawiają sen. Od niedawna dostępne są w Polsce dwa leki „neuro-ochronne”: Aricept i Exelon, które mają nie dopuszczać do obniżenia poziomu acetylochiny, substancji chemicznej mózgu, która bierze udział w komunikacji między komórkami nerwowymi, a której cierpiący na Alzheimera mają zbyt mało. Leki te odsuwają otępienie umysłowe nawet na wiele miesięcy.
Oprócz leków farmakologicznych stosuje się wiele metod psychoterapeutycznych. Chory poddawany jest psychoterapii indywidualnej i grupową, której istotnymi elementami są: trening poczucia rzeczywistości (chorych uczy się bieżących dat, aktualnych imion i nazwisk, zdarzeń, codziennych powtarzalnych czynności), leczenie sztuką śpiew i muzykoterapia, terapia ruchowa – najlepiej gimnastyka przy muzyce i taniec – wycieczki, wspólne zakupy. Terapia polega przede, wszystkim na utrzymaniu chorego możliwie jak najdłużej w takiej kondycji umysłowej, by był on w stanie funkcjonować prawie samodzielnie lub pod opieką najbliższych. Terapią objęta jest także rodzina bądź opiekunowie pacjenta.
W Polsce funkcjonuje 11 organizacji udzielających pomocy chorym i ich opiekunom. Są to stowarzyszenia rodzin chorych na chorobę Alzheimera oraz fundacje alzheimerowskie. Ich celem jest udzielanie informacji na temat choroby i o pomocy medycznej, dostępnej| na danym terenie oraz grup samopomocy, które pozwalają opiekunowi chorego odetchnąć i odreagować własne emocje.
Warto przeczytać:
Sharon Fiśh “Choroba Alzheimera. Troska o dziś i jutro’’; Oficyna Wydawnicza “Yocatio”, Warszawa 1999.
„Miękkie” spojrzenie na ludzi
To najbardziej charakterystyczna cecha dra TADEUSZA PARNOWSKIEGO, kierownika pierwszego w Polsce sprofilowanego Oddziału Psychogeriatrycznego (w instytucie Psychiatrii i Neurologii w Warszawie, ul. Sobieskiego 1/9) i jednego z pierwszych lekarzy zajmujących się leczeniem ludzi chorych na chorobę Alzheimera. „Trzy pokolenia: rodzice, dziadkowie i pradziadkowie złożyły się na mój humanistyczny stosunek do życia” – podkreśla. Skończył Akademię Medyczną w Warszawie, jako specjalność wybrał psychiatrię. Świat chorych psychicznie to zupełnie inny świat niż ludzi zdrowych, oddziela je od siebie ostra granica. Psychiatra to człowiek – i lekarz – który stara się ów odmienny świat zrozumieć i jest otwarty na inność. „Rozumienie drugiego człowieka oznacza wyrozumiałość, „miękkie” spojrzenie na niego” – tłumaczy doktor.
Z jego inicjatywy w 1991 roku powstała Polska Fundacja Alzheimerowska w Warszawie oraz Centrum Alzheimerowskie w Otwocku (pensjonat Gurewicza). W Polsce wszyscy chcą pomagać dzieciom – podkreśla doktor – natomiast ludźmi sędziwymi nikt się nie zajmuje. Chcę wypełnić tę lukę”.
Docelowo Centrum Alzheimerowskie składać się będzie z domu okresowego i stałego pobytu, centrum informacyjnego i dydaktycznego, apteki, pokoi gościnnych oraz oddziału medycznego. Centrum będzie miało połączenie z centrum informacyjnym European Alzheimer Clearing House w Brukseli. Inną formą pomocy jest telefon zaufania czynny dwa razy w tygodniu, porady lekarskie udzielane w siedzibie Fundacji oraz wydawane poradniki uczące sposobów radzenia sobie z opieką nad chorym na chorobę Alzheimera.
TU ZNAJDZIESZ POMOC
– Polska Fundacja Alzheimerowska, 00-023 Warszawa, ul. Widok 10 tel. (0-22) 827-35-86, 826-40-34. Tu można uzyskać adresy regionalnych stowarzyszeń i wszelkie informacje na temat choroby Alzheimera.
– Polskie Stowarzyszenie Pomocy Osobom z Chorobą Alzheimera, 00-682 Warszawa, ul. Hoża 54/1, tel. (0-22) 622- 11-22. Przewodnicząca: mgr Mirosława Wojciechowska).
– Fundacja Pomocy Ludziom z Chorobą Alzheimera, Katedra Psychiatrii CMUJ – Poradnia Zaburzeń Pamięci, 31-501 Kraków, ul. Kopernika 21 b.
Odpowiedz na treść artykułu lub innych komentarzy