Budowlańcy mają dość

Autor: Wiktor Raczkowski | 1 sierpnia, 2016

Związku nie założysz

Mnogość podwykonawców nie sprzyja również dobrej atmosferze na budowach. Panuje duch zaciętej rywalizacji. Każdy podwykonawca otrzymuje własny niewielki odcinek do wybudowania. Wraz z rozpoczęciem prac zaczyna się wyścig o to, która grupa szybciej zrobi swoje. Pracownicy kombinują, że może następnym razem – w nagrodę – dostaną do realizacji także działkę sąsiadów z sektora obok. – To nie sprzyja powstawaniu pracowniczej solidarności i wspólnoty – przyznają liderzy związkowi.

Złe warunki zatrudnienia to nie wszystko. Na placach budowy w Polsce bardzo często kuleje również BHP. O skali problemu najlepiej świadczą statystyki. W zeszłym roku w branży budowlanej śmierć podczas pracy poniosło 69 osób. Doszło do 84 wypadków ciężkich i 5623 wypadków lekkich. Pod tym względem Polska jest niechlubnym liderem w całej Unii Europejskiej. Należy mieć także świadomość, że z pewnością nie wszystkie wypadki, do których doszło na krajowych budowach, zostały odnotowane.

Takiego stanu rzeczy nie akceptują nie tylko pracownicy i związkowcy, ale również największe firmy budowlane operujące na polskim rynku. W 2007 r. założyły one Porozumienie dla Bezpieczeństwa w Budownictwie, którego celem jest promowanie dobrych praktyk z obszaru BHP, a co za tym idzie – wyeliminowanie wypadków z budów. Obecnie Porozumienie tworzy 10 firm.

Związkowcy chwalą rynkowych potentatów za podjęcie tej inicjatywy. Porozumienie wspierane jest przez Budowlanych. Również pracownicy przyznają, że na budowach realizowanych przez sygnatariuszy Porozumienia standardy BHP są zdecydowanie wyższe. Niestety, wciąż pozostaje wiele do zrobienia. Z rozmów z pracownikami budowlanymi wynika, że im dalej od centrów miast i od największych ośrodków, tym gorzej. Zdarzają się takie miejsca pracy, gdzie nie ma żadnych zabezpieczeń.

Możliwe, że warunki na budowach byłyby lepsze, gdyby więcej budowlańców należało do związków zawodowych. Tymczasem z przyczyn formalnych wielu pracowników nie może przystępować do organizacji związkowych. W świetle obowiązującego prawa związkowcem nie może zostać osoba pracująca na podstawie umowy cywilnoprawnej lub samozatrudniona. Trybunał Konstytucyjny orzekł co prawda, że przepisy te są niezgodne z ustawą zasadniczą, ale prace nad wprowadzeniem orzeczenia TK w życie przeciągają się w Radzie Dialogu Społecznego. Nie dziwi zatem, że uzwiązkowienie w budownictwie wynosi ok. 4%. – Przy obecnym stanie prawnym zakładanie związków na budowach jest dość skomplikowane. Przeciętny podwykonawca zatrudnia około pięciu osób. Tworzenie struktur związkowych w takiej firmie jest utrudnione, lecz możliwe – mówi Tomasz Nagórka z Budowlanych.

Na duńskim żurawiu

Inaczej jest na zachodzie Europy, a szczególnie w Skandynawii. – Między nią a Polską jest ogromna przepaść pod względem warunków pracy na budowach. W Danii to m.in. zasługa wieloletniej działalności związków zawodowych, które w tym kraju są szczególnie silne (90% branży budowlanej jest uzwiązkowione) – podkreśla Marcin Kolarski, operator żurawia i członek duńskiego związku zawodowego 4F, który wspiera inicjatywę „Budowy bez wyzysku”.

Jakie są zatem największe różnice? – W Danii najważniejszy na budowie jest człowiek, a nie – tak jak w Polsce – czas i przerób. A większość robót jest kontraktowana na roboczogodziny – odpowiada Kolarski. – Związki zawodowe i pracodawcy negocjują między sobą wszelkie regulacje dotyczące płac. Państwo w zasadzie nie ingeruje.