Pieniądze na cele socjalne można wydawać w sposób bardziej efektywny Naczelnym celem programu wicepremiera Hausnera jest racjonalizacja gospodarowania środkami publicznymi, także w sferze wydatków socjalnych. Zły stan finansów publicznych wymaga oszczędności w zakresie polityki społecznej odnoszącej się do osób niepełnosprawnych. Nie możemy jednak zapominać, że bez systemowej pomocy ze strony państwa, a więc całego społeczeństwa, osoby niepełnosprawne nie są w stanie samodzielnie rozwiązać wielu swoich ważnych problemów, że z natury rzeczy ich egzystencja kosztuje więcej niż byt obywateli pełnosprawnych. Nad szczegółowymi propozycjami pracuje pięć zespołów ekspertów powołanych przez wicepremiera Hausnera. Zagadnieniami aktywizacji zawodowej i rehabilitacji społecznej osób niepełnosprawnych zajmuje się Zespół IV. Dokonał on analiz, ocen i propozycji zawartych w tzw. Zielonej Księdze. Uzgodniono, że ze względu na kontrowersyjne oceny i nieścisłości w wyliczeniach księga ta, w części opisującej problematykę osób niepełnosprawnych, nie może aspirować do roli propozycji rządowych. Może być natomiast podstawą do debaty. Na podstawie wniosków wypływających z debaty społecznej oraz rekomendacji zespołów ekspertów rząd przyjmie projekty zapisów ustawowych. Potem rozpocznie się normalna procedura legislacyjna zmierzająca do uchwalenia i wdrożenia nowego, bardziej efektywnego i skuteczniejszego systemu zatrudniania oraz rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych. Niech pracodawcy zlikwidują PFRON Uważamy, że nie tylko zły stan środków publicznych powinien wyznaczać projektowane zmiany. Są jeszcze inne przesłanki, które należy brać pod uwagę. Najważniejsza wynika z sytuacji demograficznej naszego społeczeństwa. Ze spisu powszechnego przeprowadzonego w 2002 r. wynika, że w Polsce narasta zjawisko niepełnosprawności. Wynik informujący, że co siódmy obywatel RP jest osobą niepełnosprawną, musi niepokoić, ale także powinien być sygnałem do kompleksowego potraktowania tego problemu w polityce państwa. Inną przesłanką wskazującą na potrzebę reformy obecnego systemu wspomagania finansowego rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych jest rychłe członkostwo w Unii Europejskiej i związane z tym obowiązki dostosowania polskich rozwiązań do prawa i norm europejskich oraz konieczność pełnego wykorzystania środków unijnych. Nie powinniśmy również zapominać o naszym dorobku. Przez lata gromadziliśmy doświadczenia, które zaowocowały mianem „polskiej szkoły rehabilitacji”, stworzyliśmy doceniany w świecie system rehabilitacji niepełnosprawnych. Obecnie funkcjonują, niezależnie od siebie, dwa źródła zasilające system rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudniania osób niepełnosprawnych: * budżet państwa, który dostarcza 57% wszystkich środków, * Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych – 43%. Środki budżetu państwa pochodzą z podatków. Środki PFRON są zbierane poza systemem podatkowym i pochodzą z wpłat – kar, jakie wnoszą pracodawcy z otwartego rynku pracy. Łącznie z obu źródeł jest to około 3,8 mld zł w skali roku. Obowiązek dokonywania wpłat na PFRON nakładany jest na pracodawców zatrudniających co najmniej 25 pracowników, jeżeli nie osiągają minimum 6% zatrudnienia osób niepełnosprawnych. Warto zauważyć, że w tym systemie tkwi ekonomiczny mechanizm likwidacji PFRON. Otóż gdyby wszyscy pracodawcy zechcieli nagle zatrudnić co najmniej 6% osób niepełnosprawnych, wpływy PFRON wynosiłyby praktycznie zero i tyle wynosiłby również wskaźnik bezrobocia wśród niepełnosprawnych. Niestety, życiowa praktyka nie sprzyja tym oczekiwaniom. Duże koszty, nikłe efekty Nie ulega wątpliwości, że dotychczasowy system finansowego wspomagania rehabilitacji zawodowej i społecznej wymagał reform. Środki publiczne kierowane na rehabilitację zawodową były zbyt wysokie w stosunku do osiąganych efektów. Wskaźniki zatrudnienia, szczególnie na otwartym rynku pracy, są za niskie, mimo że przedsiębiorcy funkcjonujący na tym rynku płacą kary za niezatrudnianie co najmniej 6% osób niepełnosprawnych. Pomoc publiczna wspierająca zatrudnienie osób niepełnosprawnych nie była dostatecznie powiązana z osobą wymagającą wsparcia i kosztami ponoszonymi przez pracodawcę z tego tytułu. Nowelizacja ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych spowodowała istotne zmiany w sposobie finansowania i zatrudniania osób niepełnosprawnych. System dofinansowania rehabilitacji zawodowej został przeorientowany w kierunku wspierania wszystkich zatrudnionych niepełnosprawnych, niezależnie od miejsca zatrudnienia, więc nie tylko tych, którzy pracują w zakładach pracy chronionej. Te zmiany korespondują z rozwiązaniami stosowanymi w krajach Unii Europejskiej. Kształt nowych rozwiązań prawnych może sprzyjać wyższej efektywności środków kierowanych na wsparcie aktywizacji zawodowej i rehabilitacji społecznej osób niepełnosprawnych. Wiele zapisów tej nowelizacji weszło w życie od 1 stycznia 2004 r.
Tagi:
Ludwik Mizera
