Jakie twarze ma dziś patriotyzm?

Jakie twarze ma dziś patriotyzm?

Mirosław Sawicki, b. minister edukacji narodowej
Tak jak nie ma jednego rodzaju miłości kobiety i mężczyzny, tak samo jest z miłością do ojczyzny. Kocha się ojczyznę i chce się dla niej robić to, czego ona potrzebuje, ale to już każdy wymyśla sobie sam. Działam w tym kierunku, w którym jest to potrzebne mojemu krajowi, ale najpierw muszę coś wiedzieć, mieć jakąś orientację, co w mojej ojczyźnie się dzieje, i dopiero na podstawie tego rozeznania mogę podjąć rozsądną decyzję. Jakie działania są tylko potrzebne, a jakie wręcz konieczne. Powinienem hierarchię tych zadań jakoś stopniować. I muszę wiedzieć, że nie ma uniwersalnego rozumienia patriotyzmu, bo każdy może te potrzeby widzieć trochę inaczej.

Prof. Jacek Majchrowski, prezydent Krakowa, historyk
Polski patriotyzm zakorzeniony jest w tradycji romantycznej – przemawia poprzez symbole – takie jak Konstytucja 3 maja, której siła determinowała postawę narodu w czasie ponadstuletniej niewoli i jednoczyła Polaków we wszystkich momentach dziejowych prób. Patriotyzm we współczesnym wydaniu powinien odwoływać się do myśli pozytywistycznej. Postawa współczesnego patrioty łączy szacunek do przeszłości z troską o to, by pomnażać wspólne dziedzictwo. Nie pozwala marnować sił, czasu ani dorobku przeszłości, buduje siłę gospodarczą, społeczną i ekonomiczną Polski.

Krzysztof Daukszewicz, satyryk
Patriotyzm dziś ma tylko jedną twarz, twarz PiS. Tylko ta jest wyeksponowana, a jak wyglądają inne, Bóg raczy wiedzieć. Patriotą każdy jest na swój sposób, jednak gdy ktoś nie myśli tak jak PiS, jest „innym” Polakiem.

Prof. Jerzy Szacki, socjolog, PAN
W tej dziedzinie nie powstało nic nowego. Patriotyzmów polskich jest wiele i różnice pomiędzy nimi rysują się od dawna. Obecnie na skutek tego wielkiego dramatu, jaki przeżyliśmy, owe oblicza są tylko lepiej widoczne niż wcześniej. Dałoby się naliczyć wiele różnych patriotyzmów, ale różnica podstawowa jest taka – z jednej strony, są patrioci przekonani, że ojczyzna jest ich własnością, a z drugiej, mamy patriotów uważających, że jest ona wartością wspólną i można się spierać co do szczegółów, ale nie można nikomu odmawiać prawa do własnego zdania na ten temat, jeśli on uważa Polskę za swoją ojczyznę.

Kazimiera Szczuka, historyk literatury, feministka
Nie ma jednego patriotyzmu. Potocznie rozróżnia się dwie grupy i definiuje np. jeden patriotyzm jako narodowy, a drugi jako konstytucyjny i obywatelski. W pierwszym istotnym wyróżnikiem jest przynależność narodowa i wyznaniowa, co prowadzi do silnej identyfikacji religijnej, a czasem nawet mistycznej i mesjanistycznej. W drugim przypadku myśli się o patriotyzmie w kategoriach przynależności do państwa i posiadania świadomości obywatelskiej. Patriotyzm tradycyjny jest narodowy, prawicowy, łączony z ideologią endecji, postępowy zaś i lewicowy wywodzi się z tradycji Kościuszki, Piłsudskiego itd. Ciekawą odmianą jest patriotyzm feministyczny, o tożsamości skomplikowanej, bo rozpięty między ideami międzynarodowego siostrzeństwa, czyli wspólnoty kobiet ponad granicami państw, nastawiony pacyfistycznie, ale zarazem mocno powiązany z problemami lokalnymi i zaprawiony w walce, w egzekwowaniu praw kobiet od systemów państwowych. Polski ruch feministyczny jest mocno patriotyczny, bo wyrósł z ruchów niepodległościowych.

Janusz Onyszkiewicz, b. minister obrony narodowej
Jest kilka rodzajów patriotyzmu. Jeśli przyjąć, że patriota jest kimś przywiązanym do kraju, kimś, kto chce dla niego zrobić wiele dobrego kosztem własnych wyrzeczeń, to ważne jest jednak, w czym widzi on dobro kraju, na czym ono w jego pojęciu polega. W prostym rozumieniu Hitler był patriotą niemieckim, bo chciał dla Niemców coś zrobić, choć to było zbrodnicze. Nie można więc ograniczyć się jedynie do kryterium miłości do kraju. Można działać dla wspólnego dobra tylko zgodnie z ogólnymi normami i z poglądami przynajmniej większości Polaków.

Artur Zawisza, polityk prawicowy, dyrektor zarządzający Business Consulting Group
W kwietniu 2010 r., który dawniej był miesiącem pamięci narodowej, polski patriotyzm pokazał setki tysięcy twarzy i zapewne każda z nich była inna, ale siła tej reakcji społecznej po tragicznej katastrofie lotniczej pokazała, że duch w narodzie nie ginie i że Polacy w szerokim przekroju społecznym są patriotami.

Prof. Marcin Król, historyk idei, UW
Jest tak samo jak zawsze. Pojawiają się uczucia patriotyczne, ale ogólnie poziom świadomości patriotycznej jest u nas wyjątkowo niski. Pewne wydarzenia, tak jak ostatnio, ożywiają nasze uczucia, niestety na krótko. Rozbicie społeczeństwa jest olbrzymie, grupy o różnym statusie majątkowym, społecznym, kulturowym nierzadko się zwalczają, a podstawowych cech patriotyzmu, tj. przywiązania do ojczyzny i dumy z niej, w nich nie ma. Ogólny stan jest kiepski, a podejrzewam, że ten zryw uczuć będzie krótkotrwały.

Wydanie: 18/2010, 2010

Kategorie: Pytanie Tygodnia

Napisz komentarz

Odpowiedz na treść artykułu lub innych komentarzy