Kiedy Polska uwolni się od OFE?

Autor: Leokadia Oręziak | 8 stycznia, 2012

OFE rujnują 15 mln Polaków i budżet państwa W niedawnym exposé premier zapowiedział bezmiar poświęceń, które w najbliższych latach i dziesięcioleciach ma ponieść polskie społeczeństwo, by ratować finanse publiczne. Wiele z tych propozycji zasługuje na poparcie. Uderzające jest jednak to, że całkowicie pominięta została kwestia otwartych funduszy emerytalnych (OFE), stanowiących od 1999 r. II filar systemu emerytalnego. A przecież jeszcze w lutym 2011 r. minister finansów Jacek Rostowski porównał II filar do raka, „który urósł do gigantycznych rozmiarów i niszczy cały system emerytalny, a teraz przerzucił się na finanse publiczne”. Minister postawił też pytanie: „Kiedy autorzy reformy przyznają się do tego, że 38 mld zł rocznie to »znaczny wzrost długu publicznego«” i dodał: „Globalnie jedna trzecia długu publicznego wynika z OFE, czyli 232 mld zł aż do dzisiaj” („Gazeta Wyborcza”, 7 lutego 2011). Warto doprecyzować, że od 1999 r. do końca 2010 r. z powodu OFE powstała faktycznie połowa długu publicznego Polski (według danych GUS w 1999 r. dług wynosił ok. 273 mld zł, a na koniec 2010 r. 748 mld zł, wzrósł więc o 475 mld zł, w tym z powodu OFE o 232 mld zł). Państwo musi bowiem zapewnić środki na wypłatę bieżących emerytur, musi więc zrekompensować ubytek składki emerytalnej, która zamiast na wypłatę tych emerytur, idzie do OFE. Z obliczeń dokonanych w lipcu 2010 r. w Ministerstwie Finansów wynika, że skumulowany koszt utworzenia OFE mógłby osiągnąć w 2060 r. co najmniej 94% PKB. Tak wielkie obciążenie kraju długiem tylko z tego jednego powodu oznaczałoby rzeczywistą katastrofę finansów publicznych dużo wcześniej, a właściwie nawet w nieodległym czasie. Czas wyrzeczeń Być może wiele osób uważa, że problem OFE został już rozwiązany, po zredukowaniu na mocy ustawy z 25 marca 2011 r. o dwie trzecie składki emerytalnej przekazywanej przez ZUS do OFE. Gdyby nie ta redukcja, w 2011 r. dług publiczny kraju wzrósłby o kolejne 40 mld zł (24 mld zł – transfer składki, plus ponad 15 mld zł rocznych odsetek od długu powstałego z powodu OFE), a w następnych latach jeszcze bardziej. W tym roku udało się uratować ok. 13 mld zł, a w 2012 r. dzięki tej zmianie zaoszczędzimy 18 mld zł, co zmniejszy potrzeby pożyczkowe kraju. Trzeba jednak podkreślić, że istnienie OFE nawet w okrojonej postaci oznacza potrzebę zdobycia co najmniej 24 mld zł w 2012 r. i coraz większej kwoty w kolejnych latach, by sfinansować transfer składki emerytalnej przez ZUS do OFE oraz pokryć odsetki od lawinowo narastającego długu. Zważywszy na dojście przez Polskę do ustawowego limitu długu publicznego do PKB (55%) i zagrożenie osiągnięcia w nieodległym czasie limitu konstytucyjnego (60% PKB), dalsze utrzymywanie OFE poprzez zaciąganie przez państwo pożyczek nie będzie już możliwe. Przed obywatelami ze wszystkich grup społecznych rysuje się zatem ogrom wyrzeczeń w postaci wyższych podatków i redukcji świadczeń społecznych, by sfinansować ten gigantyczny ciężar dla kraju, jakim są OFE. Warto więc, by jak najwięcej osób poznało, na czym naprawdę polegają OFE i czy faktycznie zapewnią taką emeryturę, jaką nieustannie reklamują ich twórcy oraz inni lobbyści opłacani przez prywatne instytucje finansowe. Instytucje te, będące właścicielami działających w Polsce 14 powszechnych towarzystw emerytalnych (PTE), niemal w 90% należą do zagranicznych koncernów finansowych, głównie do największych na świecie firm ubezpieczeniowych. Nie udało im się stworzyć w swoich krajach takiego przymusowego systemu jak polskie OFE. Żaden rozwinięty kraj takiego systemu nie ustanowił, uznając, że jest on zbyt ryzykowny dla przyszłych emerytów, do tego rujnuje finanse publiczne, jest więc w istocie systemem pasożytniczym. Obowiązkowe OFE powstały tylko w nielicznych krajach Ameryki Łacińskiej oraz w Europie Środkowo-Wschodniej. Państwa te, słabe ekonomicznie i silnie uzależnione od zagranicznej pomocy finansowej, okazały się bezbronne i nie potrafiły skutecznie oprzeć się presji ze strony międzynarodowych instytucji finansowych. Na podstawie doświadczeń uzyskanych w Chile instytucje te dostrzegły, że ustanowienie w jakimś kraju przymusowego, kapitałowego filara systemu emerytalnego stwarza nieograniczone źródło zysków na dziesiątki lat. Nie dziwi zatem, że przy wykorzystaniu wszelkich sposobów oddziaływania na rządzących doprowadziły do faktycznego opodatkowania na swoją rzecz wielkich grup społecznych