Jak nauka odpowie na kryzys na rynku paliw i metali ziem rzadkich wywołany wojną w Ukrainie Firmy Ingas z Mariupola oraz Cryoin z Odessy znane są w Polsce bardzo wąskiej grupie specjalistów zajmujących się technologią produkcji mikroprocesorów. Dostarczają one na rynki światowe od 70% do nawet 90% wysokiej jakości neonu – gazu szlachetnego niezbędnego do produkcji tych układów. 11 lutego br., 2 tygodnie przed atakiem wojsk rosyjskich na Ukrainę, amerykańska administracja ostrzegła koncerny Intel, Apple, AMD i Qualcomm przed konsekwencjami wstrzymania dostaw neonu. Przypomniano, że w roku 2014, po zajęciu przez Rosję Krymu, jego cena wzrosła o 600%. Producenci mikroprocesorów potrzebują rocznie ok. 540 ton tego gazu. I nie da się go niczym innym zastąpić. By produkować mikroprocesory, które są sercem każdego komputera, konsoli do gier, telewizora, smartfona, routera, samochodu – zwłaszcza elektrycznego, a nawet pralki czy lodówki, potrzebne są nowoczesne urządzenia fotolitograficzne, które można porównać do gigantycznych drukarek komputerowych. Największym na świecie ich producentem jest holenderski koncern ASML z siedzibą w Veldhoven, zatrudniający 31 tys. osób. Dostarcza on 67% sprzedawanych na świecie maszyn litograficznych. Jego konkurenci to Ultratech, Canon i Nikon. Wśród klientów ASML najważniejszy jest tajwański koncern TSMC (Taiwan Semiconductor Manufacturing Company) zatrudniający ponad 50 tys. pracowników, produkujący mikroprocesory dla Apple’a, AMD, VIA Technologies czy Nvidii oraz chińskich producentów smartfonów. I uważany za najbardziej zaawansowane pod tym względem przedsiębiorstwo na świecie. Sercem każdej maszyny fotolitograficznej jest laser, który wykorzystuje mieszankę gazów, w tym neonu. Jeśli tego gazu zabraknie, linie technologiczne TSMC, Samsunga, Intela i innych producentów mikrochipów staną. Konsekwencje mogą być niewyobrażalne, gdyż współczesna cywilizacja opiera się na mikroprocesorach i pamięciach komputerowych. Gdy w roku 2020 z powodu pandemii stanęły chińskie fabryki produkujące mało skomplikowane chipy stosowane w przemyśle motoryzacyjnym, na całym świecie ograniczono produkcję samochodów w oczekiwaniu na dostawy nowych układów. Teraz może być znacznie gorzej. Na początku marca br. amerykańscy eksperci szacowali, że zapas neonu zgromadzony przez producentów mikrochipów wystarczy na sześć tygodni. Cztery tygodnie już minęły. Ingas z Mariupola podobno leży w gruzach tak jak całe miasto, a odeski Cryoin wstrzymał produkcję. Należy wyjaśnić, że Ukraińcy zajmowali się jedynie oczyszczaniem neonu. Surowiec w przypadku Ingasu pochodził z należących do ukraińskiego oligarchy Rinata Achmetowa zakładów metalurgicznych Azowstal, na terenie których broni się dziś batalion Azow. Odeski Cryoin sprowadzał surowiec z Federacji Rosyjskiej. Koncern ASML od początku konfliktu rozpoczął poszukiwania dostawców wysokiej jakości neonu, głównie w Chinach. Ruszyły też prace nad nowymi technologiami produkcji tego gazu. Na pewno znajdzie się rozwiązanie, ale będzie kosztowało. Dlatego możemy wkrótce się spodziewać podwyżek cen wszystkich urządzeń elektronicznych. Co z metalami ziem rzadkich? Nowoczesny przemysł, zwłaszcza zbrojeniowy, nie może bez nich się obejść. To grupa 15 pierwiastków – lantan, cer, prazeodym, neodym, promet, samar, europ, gadolin, terb, dysproz, holm, erb, tul, iterb, lutet, a także skand i itr. Występują one na Ziemi dość powszechnie, lecz ich zawartość w rudach jest niska, co oznacza, że wydobycie i wzbogacanie ich jest bardzo kosztowne. Znajdują one zastosowanie w produktach określanych mianem high-tech. Spotykamy je w nowoczesnych telewizorach, laserach, świecach zapłonowych, kuchenkach mikrofalowych. Bez nich nie mielibyśmy twardych dysków, tomografów komputerowych, samochodów o napędzie hybrydowym, nowych rodzajów uzbrojenia itp. Liderem w produkcji metali ziem rzadkich są Chiny, lecz w ostatnich latach wzrosło znaczenie Rosji i Ukrainy. Szacunki mówią, że ta ostatnia dysponuje złożami metali ziem rzadkich oraz metali nieżelaznych – litu, tytanu, niklu, kobaltu, chromu, tantalu, niobu, berylu, cyrkonu, skandu, molibdenu i złota o wartości nawet 8 bln dol. Rosja z kolei jest największym na świecie producentem i eksporterem palladu, niezbędnego do produkcji katalizatorów samochodowych, i platyny powszechnie stosowanej w zakładach chemicznych. Produkuje też znaczne ilości tytanu używanego przez koncerny zbrojeniowe. Ukraińskie złoża tych cennych surowców znajdują się głównie we wschodnich okręgach kraju, zajętych dziś przez wojska rosyjskie. Producentem i eksporterem palladu jest
Tagi:
ACWA Power International, Air Products & Chemicals, AMD i Qualcomm, Apple, ASML, Azja, Azowstal, batalion Azow, beryl, Canon, cer, chrom, Cryoin, cyrkon, dysproz, energetyka, erb, europ, Europa Wschodnia, gadolin, geopolityka, gospodarka, gospodarka międzynarodowa, gospodarka Rosji, gospodarka Ukrainy, Holandia, holm, informatyka, Ingas, innowacje, innowacyjna gospodarka, Intel, iterb, itr, katalizatory samochodowe, kobalt, lantan, lit, lutet, Mariupol, mikroprocesory, molibden, neodym, neon, Niderlandy, nikiel, Nikon, niob, nowe technologie, Oleg Deripaska, pallad, półprzewodniki, prazeodym, promet, przemysł, przemysł chemiczny, przemysł ciężki, Rinat Achmetow, Rosja, rosyjskie surowce, samar, Samsung, Saudi Aramco, skand, stosunki międzynarodowe, surowce, Tajwan, tantal, terb, TSMC (Taiwan Semiconductor Manufacturing Company), tul, tytan, układy scalone, Ultratech, Veldhoven, wojna w Ukrainie
