EMAS – to znak dobrych firm, które dbają o środowisko
Na szczycie Unii Europejskiej w Lizbonie w 2000 r. ustalono, że w ciągu najbliższych dziesięciu lat kraje należące do Wspólnoty będą bardziej dynamicznie rozwijać się gospodarczo i staną się konkurencyjne wobec innych państw na świecie. Wiąże się z tym również ochrona środowiska, im bowiem większa produkcja, tym więcej odpadów, i to z reguły nieprzyjaznych dla otaczającej nas przyrody.
We wszystkich europejskich społeczeństwach systematycznie jednak wzrasta świadomość tego, że należy dbać o środowisko. Dlatego w marcu 2001 r. Parlament Europejski przyjął rozporządzenie, które umożliwia dobrowolne uczestnictwo w Systemie Ekozarządzania i Audytu EMAS (Eco Management and Audit Scheme). Ma ono na celu zachęcanie różnych przedsiębiorstw oraz instytucji do ciągłego doskonalenia działalności na rzecz ochrony środowiska. Inaczej mówiąc, znak EMAS, jaki może występować przy logo przedsiębiorstwa, świadczy o tym, że należy ono
do elity zakładów produkcyjnych
dążących do poprawy i minimalizacji swojego oddziaływania na środowisko. Przystąpienie do EMAS jest całkowicie dobrowolne, ale aby uzyskać rejestrację w systemie, należy spełnić wiele wymogów. Przede wszystkim musi być przeprowadzony przegląd środowiskowy, wdrożony system zarządzania środowiskowego, wykonany wewnętrzny audyt oceniający w szczególności istniejący system zarządzania środowiskowego, a także jego zgodność z wymaganiami prawnymi, ponadto musi być sporządzona i opublikowana deklaracja opisująca system i jego efekty.
Podstawy procedury rejestracji organizacji w systemie EMAS znajdują się w aktach prawnych wprowadzających rozporządzenie EMAS w Polsce. Organizacja, która wprowadziła u siebie system zarządzania środowiskowego zgodny z normą ISO 14001 oraz opracowała deklarację środowiskową zatwierdzoną przez akredytowanego weryfikatora środowiskowego, może złożyć wniosek o rejestrację w systemie EMAS do wojewody. Po sprawdzeniu go pod względem formalnym (czy jest kompletny, czy załączona do niego deklaracja środowiskowa została zatwierdzona przez uprawnionego, akredytowanego weryfikatora, czy dane dotyczące zakresu rejestracji oraz aspektów środowiskowych zawarte w deklaracji są spójne z podanymi we wniosku, czy naliczona została odpowiednia opłata rejestracyjna, czy organizacja działa zgodnie z prawem itp.) wojewoda informuje wnioskodawcę o pozytywnym rozpatrzeniu zgłoszenia oraz wzywa do wniesienia opłaty rejestracyjnej. Po jej wniesieniu nadawany jest numer rejestracyjny, a organizacja wpisana zostaje do rejestru wojewódzkiego. Wojewoda podaje ten fakt do publicznej wiadomości i informuje o tym ministra środowiska. Po zakończeniu tej procedury minister środowiska dokonuje zmian w rejestrze krajowym. Od tego momentu organizacja może zacząć stosować logo EMAS. Minister środowiska powiadamia Komisję Europejską o rejestracji organizacji w rejestrze krajowym.
Należy podkreślić, że system EMAS jest
dostępny dla wszystkich
inwestorów mających wpływ na środowisko. Do niego należeć mogą zarówno małe, jak i duże przedsiębiorstwa, instytucje publiczne, komunalne, samorządowe, a także szpitale czy szkoły, które realizują plany działań pozwalające ograniczać z powodu ich działalności negatywne oddziaływanie na otoczenie.
Instytucje i przedsiębiorstwa zarejestrowane w systemie EMAS są powszechnie postrzegane, zarówno w Europie, jak i na całym świecie, jako organizacje prowadzące swoją działalność w sposób efektywny i przejrzysty. Rejestracja w systemie EMAS oznacza, że organizacja ma sprawny system zarządzania środowiskowego, który znacząco przyczynia się do obniżenia kosztów działalności, na przykład związanych z utylizacją odpadów, zmniejszeniem zużycia energii, wody, wpływając jednocześnie na wzrost konkurencyjności takiej organizacji na rynku. System EMAS to nie tylko ograniczenie negatywnego oddziaływania na środowisko. Jego wprowadzenie usprawnia zarządzanie ryzykiem, a więc wpływa na zmniejszenie prawdopodobieństwa wystąpienia awarii i wypadków oraz zminimalizowanie ich ewentualnych skutków (dzięki przygotowanym wcześniej procedurom postępowania w sytuacjach awaryjnych). Możliwość udokumentowania, że działalność prowadzona jest zgodnie z przepisami prawa, pozwala zyskać większą wiarygodność u klientów, inwestorów, władz administracyjnych i organów kontrolnych.
Jak twierdzi Monika Tomczak z Polskiego Biura EMAS w Ministerstwie Środowiska, najczęściej wymieniane przez organizacje korzyści wynikające z wdrożenia systemu EMAS obejmują:
ograniczenie zużycia surowców,
wody i energii, minimalizację kosztów, recykling oraz zmniejszanie ilości odpadów, ścieków i emisji gazów, redukcję opłat za gospodarcze korzystanie ze środowiska, minimalizację wystąpienia awarii środowiskowych, redukcję kosztów usuwania potencjalnych zanieczyszczeń, a także zwiększenie pozycji konkurencyjnej na rynku, zwiększenie wartości rynkowej zakładu. Nie bez znaczenia jest również możliwość obniżenia wysokości stawek ubezpieczeniowych, poprawa bezpieczeństwa pracy oraz wzrost świadomości ekologicznej pracowników i poprawa wizerunku organizacji z uwagi na kompleksowe podejście do zagadnień środowiskowych, które świadczy o dobrym zarządzaniu.
Trzebinia, jako jedno z trzech polskich miast, przystąpiła w 2004 r. do realizacji projektu finansowanego ze środków Unii Europejskiej „Efektywne wdrożenie Europejskiego Systemu Zarządzania Środowiskiem (EMAS) poprzez sieć na rzecz zrównoważonego rozwoju”. Zdaniem burmistrza miasta, Adama Adamczyka, korzyści, jakie Trzebinia uzyska z rejestracji EMAS, będą znaczne. Na przykład zmniejszony zostanie negatywny wpływ na środowisko. Dzięki zwiększeniu świadomości ekologicznej pracowników mniejsze zużycie prądu, gazu i wody przyniesie oszczędności finansowe. – Będziemy mieli ułatwiony dostęp do pozyskiwania funduszy unijnych – mówi burmistrz. – Warto też wspomnieć, że po rejestracji będziemy pierwszym z trzech samorządów w Polsce, które mogą otrzymać dotację z Unii Europejskiej w wysokości 30 tys. euro. Chcę też podkreślić, iż będziemy służyć pomocą i być wzorem dla innych samorządów w Polsce chcących wdrożyć EMAS. Inaczej mówiąc, odgrywać rolę eksperta.
Łącznie w naszym kraju do rejestracji w systemie EMAS czeka ponad tysiąc podmiotów gospodarczych. Jednak pierwszym, który uzyskał Deklarację Środowiskową, jest Elektrownia Opole SA.
***
Wdrożenie i zarejestrowanie systemu EMAS nie jest uwarunkowane certyfikatem normy ISO 14001. Konieczne jest tylko wdrożenie systemu dostosowanego do wymagań unormowanych skalą i zakresem działania danego przedsiębiorstwa, a jego efektywność oceniają specjaliści.
Ekologia od najmłodszych lat
Szkoła Podstawowa im. Jana Wawrzynka w Kuźni Raciborskiej, w województwie śląskim jako jedna z pierwszych placówek oświatowych w kraju zakwalifikowała się do programu pilotażowego w systemie EMAS. Jak twierdzi Maria Cieplik, dyrektor placówki, szkoła podstawowa to najlepszy czas dla edukacji ekologicznej, uczenia nawyków proekologicznych, oszczędzania surowców naturalnych i tego, jak się powinno postępować, żeby nie degradować środowiska naturalnego.
Odpowiedz na treść artykułu lub innych komentarzy