Pisklęta dzięciołów, gdy się wykluwają, są zupełnie nagie, ślepe, z dużymi brzuchami Zimą nie słychać śpiewu ptaków. Dzięki temu w cichym zimowym lesie lub parku łatwo usłyszeć niezbyt głośne, delikatne, rytmiczne stukanie. To odgłos żerującego w koronie drzewa dzięcioła, który próbuje dostać się do ukrytych pod korą larw i dorosłych chrząszczy. Jest to zupełnie inny, znacznie cichszy stukot niż werbel; różni się też od dźwięków towarzyszących wykuwaniu dziupli. Dzięcioły spędzają większą część zimy w indywidulanych terytoriach pokarmowych zajmowanych na czas potencjalnego niedoboru pożywienia. Dużą część zimowego dnia dzięcioły poświęcają na opukiwanie drzew w poszukiwaniu owadów lub na wydobywanie nasion ukrytych pod łuskami szyszek. W tym celu umieszczają szyszki w specjalnych szczelinach zwanych kuźniami. Z unieruchomionej szyszki wciśniętej w pęknięcie kory lub między gałęzie dzięcioł wydobywa dziobem nasiona. Podobnie postępuje z orzechami i innymi owocostanami. (…) Poza okresem rozrodu główna aktywność dzięciołów polega na poszukiwaniu i pobieraniu pożywienia. W obrębie terytorium przemieszczają się, najczęściej przelatując, w poszukiwaniu nowych, niewyeksploatowanych dotychczas źródeł pokarmu. Około południa ptaki ograniczają aktywność i odpoczywają. Wówczas nie słychać ani stukania, ani ich głosów. Po południu znowu żerują – trwa to niemal do zmierzchu. Dzięcioły najczęściej nocują w dziuplach, wyjątkowo na gałęziach drzew. Przylatują przed zmrokiem w pobliże dziupli noclegowych i po krótkim bębnieniu powoli chowają się w ich wnętrzu. Co ciekawe, nie zawsze wykorzystują do tego własne dziuple. (…) Dorosłe dzięcioły – poza krętogłowem – należą do ptaków osiadłych. Oznacza to, że w zasadzie całe życie spędzają na stosunkowo niewielkim obszarze, na którym przychodzą na świat, dorastają, zajmują własne terytorium, wybierają parterów i przystępują do rozrodu w kolejnych latach. Pokonują niewielkie odległości w promieniu kilku kilometrów. Większą skłonność do migracji wykazują tylko ptaki w pierwszym roku życia, po opuszczeniu rodzinnego terytorium – ten proces został nazwany dyspersją polęgową. Osiadłość ma pewne zalety: nie wymaga podejmowania wędrówek, podczas których ptaki przemieszczające się po nieznanych obszarach łatwo padają zdobyczą drapieżników, ulegają kolizjom z przewodami, budowlami lub pojazdami czy wreszcie zostają zastrzelone lub zatrute. Taki los często spotyka wędrujące na położone w Afryce zimowiska bociany, rybołowy czy błotniaki. Wiemy to dzięki zapisom z loggerów GPS GSM, w które badacze wyposażają ptaki. Dzięcioły nie muszą intensywnie żerować przed odlotem, by zgromadzić pod skórą zapasy tłuszczu. Z tej perspektywy ich życie jest łatwiejsze, a na pewno mniej urozmaicone niż los gatunków odbywających regularne migracje. Mimo to przetrwanie w zimowym lesie nie jest proste. Presja drapieżników staje się wtedy silniejsza niż latem, gdyż zmniejsza się liczba ich potencjalnych ofiar. Zimowanie wymaga również wykształcenia pewnych przystosowań. Jednym z nich jest obfite upierzenie dzięciołów, które chroni je przed niską temperaturą. Utracie ciepła zapobiega także gruba skóra. Dzięcioły nocują w dziuplach, gdzie jest znacznie cieplej niż w otaczającym drzewa powietrzu. Zimą problemem może się okazać ograniczona dostępność pożywienia, dlatego w tym okresie poszczególne ptaki najczęściej użytkują znacznie większe terytoria obejmujące bogatsze żerowiska. (…) W celu znalezienia odpowiedniego terytorium zimowego dzięcioły mogą podejmować wędrówki. Dotąd zaobserwowano częste migracje pionowe na terenach górskich, gdzie ptaki mogą spędzać zimę na niżej położonych obszarach. Bronią wówczas swoich terytoriów pokarmowych przed innymi osobnikami własnego gatunku. Tylko dzięciołek zamiast chronić zimowe terytorium, przemieszcza się w poszukiwaniu pokarmu. Ten drobny dzięcioł nie jest gatunkiem ściśle osiadłym, ale koczującym. Co ciekawe, towarzyszami jego zimowych migracji są łuszczaki lub sikory. Można go w tym okresie spotkać nie tylko na drzewach, lecz także w trzcinowiskach! W zależności od pory roku poszczególne gatunki dzięciołów wykorzystują zróżnicowane fragmenty swojego terytorium. Na wielkość zajmowanych areałów wpływa jakość siedliska zapewniająca dostępność pożywienia i drzew potrzebnych do wykuwania dziupli. Skąd mamy takie informacje? Dzięki zastosowaniu telemetrii. Badania telemetryczne przeprowadzone w Alpach wykazały, że dzięcioł czarny korzysta z obszaru o wielkości 280-350 ha, przy czym intensywnie użytkuje tylko 80-100 ha, zaś pozostałe części areału odwiedza znacznie rzadziej. Dzięcioł
