Już co siódmy Polak jest niepełnosprawny. Czternaście lat temu – tylko co dziesiąty Dzięki ostatniemu spisowi powszechnemu możemy, najdokładniej jak to w praktyce możliwe, ustalić rozmiary zjawiska niepełnosprawności w Polsce. Warto dodać, że nasz kraj należy do nielicznych, gdzie niepełnosprawność tradycyjnie już mierzona jest za pomocą tak precyzyjnego narzędzia badawczego jak spis powszechny. Wiemy zatem dokładnie, że mamy w Polsce 5.456.700 niepełnosprawnych (według stanu na rok 2002), co stanowi 14,3% ogółu ludności kraju. Niepełnosprawny jest zatem co siódmy mieszkaniec. Poprzedni spis z 1988 r. wykazywał znacznie niższe wskaźniki. Było wtedy w Polsce 3.735.500 niepełnosprawnych – czyli co dziesiąty mieszkaniec kraju. W ciągu 14 lat liczba niepełnosprawnych wzrosła aż o 1.721.200 osób, a więc o 46,1%. Okazuje się, że w Polsce rozmiary niepełnosprawności są wyraźnie większe niż w Unii Europejskiej. – Dane unijne wykazują, że 10% ogółu mieszkańców tych państw, czyli ok. 37 mln ludzi jest bezpośrednio dotkniętych jakimś rodzajem niepełnosprawności – mówi Monika Sztromajer z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Z orzeczeniem i bez Skąd tak szybki przyrost? Na pewno wynika to z faktu, że polskie społeczeństwo postarzało się przez ostatnie 14 lat, a siłą rzeczy wśród ludzi zaawansowanych wiekiem, niepełnosprawnych jest więcej. Ale jednym z powodów może być też generalne pogorszenie naszego… samopoczucia. Otóż do kategorii niepełnosprawnych zalicza się ludzi mających aktualne orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, a także tych, którzy takiego orzeczenia nie mają, jednak odczuwają, że ich zdolność do wykonywania podstawowych czynności jest ograniczona. W wielu wypadkach jest to odczucie słuszne i rzeczywiście chodzi o osoby niemogące funkcjonować w pełni sprawnie. Zdarza się też jednak, że odczucia takie są bezpodstawne, spowodowane właśnie np. złym samopoczuciem, podczas gdy obiektywnie ludzie ci nie spełniają wymaganych kryteriów niepełnosprawności. A tak akurat się składa, że liczba osób niepełnosprawnych nieposiadających stosownego orzeczenia w minionym czternastoleciu wzrosła najszybciej, bo aż o ponad 100% i przekroczyła milion. Grono tych, którzy mają orzeczenie, zwiększyło się zaś tylko o niespełna 36% i liczyło w ubiegłym roku 4.450.100 osób. Nie należy jednak popadać w skrajność i uważać, że niepełnosprawnymi są w rzeczywistości tylko ci, którym wydano orzeczenie, a reszta to po prostu grono zdrowych hipochondryków. Jest bowiem wiele osób, które spełniają kryteria niepełnosprawności, lecz z rozmaitych powodów – np. niedbalstwa czy nieudolności rodziny lub opiekunów – orzeczenia dotychczas nie uzyskały. Z drugiej strony, także wśród tych, którzy mają urzędowe stwierdzenie niepełnosprawności, zdarzają się ludzie, którzy zdobyli je np. w wyniku „życzliwości” organu orzekającego. Od najmłodszych lat Niepełnosprawność oceniana jest w trzech stopniach: znacznym, umiarkowanym oraz lekkim. Osób od 16. roku życia, najbardziej poszkodowanych i praktycznie niezdolnych do samodzielnego funkcjonowania w społeczeństwie, mamy w naszym kraju 1.064.800. Pozostali reprezentują stopień umiarkowany i lekki, zaś w wypadku ponad 250 tys. ludzi stopień niepełnosprawności jeszcze nie został ustalony. Jest też w Polsce 135 tys. niepełnosprawnych dzieci do 15. roku życia, mających uprawnienia do zasiłku pielęgnacyjnego. W latach 1988-2002 szybciej zwiększała się liczba osób niepełnosprawnych na wsi (wzrost o 55%) niż w mieście (wzrost o 41%). Stało się tak za sprawą coraz lepszego poziomu wiejskiej opieki zdrowotnej, dzięki czemu można identyfikować przypadki niepełnosprawności, niegdyś pozostające poza zasięgiem służby zdrowia. Osoby niepełnosprawne w latach 1988 i 2002 Osoby niepełnosprawne Ogółem Miasta Wieś 1988 2002 1988 2002 1988 2002 w tys. 1988 = 100 w tys. 1988 = 100 w tys. 1988 = 100 Ogółem 3735,5 5456,7 146,1 2277,7 3213,1 141,1 1457,8 2243,6 153,9 Mężczyźni 1736,3 2568,2 147,9 1001,2 1488,5 148,7 735,1 1079,7 146,9 Kobiety 1999,2 2888,5 144,5 1276,5 1724,6 135,1 722,7 1163,9 161,1 Źródło: GUS Osoby niepełnosprawne według płci i grup wieku w 2002 roku Osoby niepełnosprawne Ogółem W tym w wieku 0-15 lat 16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65-74 75 lat i więcej w odsetkach danej grupy wieku Ogółem 14,3 2,2 3,2 3,8 8,0 20,7 34,5 38,5 48,4 Mężczyźni 13,9 2,4 3,7 4,4 8,8 21,2
Tagi:
Andrzej Leszyk
