We Francji właściciele ziemi, chcąc wynająć swoje grunty, muszą się zgodzić na cenę ustaloną w granicach widełek określonych przez departamenty Nasze wejście do Unii Europejskiej rodzi wiele obaw, szczególnie na terenach wiejskich. Warto więc zapoznać się, w jaki sposób państwa zachodniej Europy (w tym przypadku Francja) poradziły sobie (i radzą sobie) z całym kompleksem rolnym, a szczególnie z opłacalnością produkcji rolnej i gospodarką gruntami. Według francuskiego prawa rolnego, istnieją dwa typy użytkowania gruntów rolnych. Można być właścicielem ziemi albo użytkować ją w drodze dzierżawy (najmu). Forma prawna dzierżawy i półdzierżawy ewoluowała nad Sekwaną razem ze zmianami w tamtejszym rolnictwie w ciągu ostatnich pięćdziesięciu lat. Właśnie ta elastyczność władz w podejściu do dzierżawy gruntów spowodowała, że jest ona bardzo popularna: około połowa farmerów, będąc właścicielami gospodarstw, powiększa je poprzez najem dodatkowych hektarów. Aż 11% rolników utrzymuje się tylko z dzierżawionych gruntów. 39% uprawia tylko tę ziemię, której są właścicielami. Gospodarowanie dzierżawne przeważa w północnych regionach Francji – tam farmy są większe od przeciętnych w kraju. Na południu, gdzie przeważają gospodarstwa specjalistyczne – sady, winnice, ogrodnictwo – są one znacznie częściej własnością rolników, a powierzchnia farm jest mniejsza od średniej krajowej. Francuskie prawo rolne nakłada obowiązek zawierania umów dzierżawy lub półdzierżawy ziemi. Obowiązek ten dotyczy zarówno dzierżawców jak i wydzierżawiających. Prawo przewiduje także, że obie zainteresowane strony zechcą się zdecydować na inną niestandardową umowę i dopuszcza taką możliwość. W umowie dzierżawy wynajmujący zobowiązuje się do oddania w użytkowanie najemcy gruntu rolnego przez pewien czas i za ustaloną cenę. Najemca zobowiązuje się ową cenę zapłacić. Półdzierżawa polega na zawarciu umowy, zgodnie z którą właściciel gruntu przekazuje go wynajmującemu na pewien czas. Najemca zobowiązuje się ziemię uprawiać, dzieląc się z właścicielem zarówno uzyskiwanymi produktami, jak i kosztami produkcji. We Francji znacznie bardziej popularna jest klasyczna forma dzierżawy – w 1997 roku aż 63% powierzchni użytków rolnych było najmowanych. Co roku powierzchnia ta się powiększa o 1 punkt procentowy, a obejmowanie większości gruntów odbywa się na zasadzie dzierżawy. Tylko jeden procent gruntów we Francji jest użytkowanych w formie półdzierżawy. Zgodnie z prawem francuskim, jakiekolwiek odpłatne oddanie do dyspozycji nieruchomości rolnej w celu jej użytkowania jest dzierżawą lub półdzierżawą i podlega odpowiednim przepisom prawnym, o ile obie strony nie zawarły innego porozumienia zgodnego z prawem. Forma prawna najmu określa czas najmu – wynosi on nie mniej niż 9 lat. Po upływie tego okresu dzierżawca ma prawo do wznowienia najmu. Właściciel, jeśli nie godzi się na przedłużenie, może skorzystać z prawa odebrania. Musi jednakże wypłacić wtedy dotychczasowemu najemcy odszkodowanie. Ceny – zarówno najmu dzierżawnego, jak i półdzierżawnego – także podlegają przepisom. Każdy departament francuski ustala za pośrednictwem przedstawicieli dzierżawców i właścicieli ziemi widełki cen. Właściciele chcąc wynająć swoje grunty, muszą się zgodzić na cenę ustaloną w granicach widełek. Jakiekolwiek dodatkowe należności lub usługi są nielegalne. Właściciel, który decyduje się na sprzedaż gospodarstwa dzierżawionego w danym momencie, musi udzielić swojemu najemcy prawa pierwokupu. W ten sposób we Francji dba się o ciągłość gospodarowania na gruntach. Istnieje możliwość zmiany pod pewnymi warunkami formy prawnej użytkowania ziemi z półdzierżawy na dzierżawę. W przypadku zaistnienia sporów na tle stosowania formy prawnej dzierżawy i półdzierżawy rozwiązują je wyspecjalizowane sądy rozjemcze do spraw dzierżawy nieruchomości rolnych. Zasiadają w nich wybrani przez obie strony konfliktu – właściciela i dzierżawcy – asesorzy. We francuskich departamentach istnieją też komisje konsultacyjne do spraw dzierżawy nieruchomości rolnych. W szczególności dbają one o przepisy dotyczące ceny dzierżawy. Komisje składają się z przedstawicieli wynajmujących i najemców. Zniszczenia drugiej wojny światowej spowodowały konieczność drastycznych zmian w gospodarce powojennej Francji. Zapotrzebowanie na artykuły żywnościowe rosło. Produkcja rolna zaś, prowadzona przy użyciu przestarzałych środków, nie mogła go pokryć. Modernizacja rolnictwa stała się oczywistym wyzwaniem dla Francuzów. Dotychczasowa swoboda zawierania umów dotyczących użytkowania gruntów rolnych, która faworyzowała właścicieli, opierając się na pierwszeństwie prawa
