Witaminy w pigułce
RECEPTA NA ZDROWIE Tylko co drugi Polak je codziennie owoce, a co trzeci warzywa. Dlatego witaminy w tabletkach to zdrowa konieczność Żelazna Dama – Margaret Thatcher, gdy była premierem, każdy dzień zaczynała od mocnej kawy i garści tabletek witaminy C. Linus Pauling, laureat Nagrody Nobla, nazywany „papieżem witamin”, do wszystkich posiłków łykał spore dawki witaminy C i dożył 91 lat. A jak jest w Polsce? Badania prowadzone przez Instytut Żywienia Człowieka SGGW w Warszawie wykazały, że w Polsce, podobnie jak w krajach Europy Zachodniej, po preparaty multiwitaminowe sięga co druga osoba. Najczęściej w dużych miastach – 66% mieszkańców. Na wsi tylko co czwarta osoba. Rezygnuje z nich co siódmy Polak, ale nie dlatego, że nie chce faszerować się chemią – najczęściej go na to nie stać. Brać czy nie brać – oto jest pytanie Spór o to, czy warto łykać witaminy syntetyczne, trwa od dawna. Koronny argument przeciwników wszelkiej chemii brzmi: wszystko, co potrzebne do życia, jest w naturze. Żółte, pomarańczowe oraz zielone warzywa liściaste są bogate w beta-karoten. Wątróbka, jaja, mleko, masło oraz margaryna to źródło witaminy A. Obfite w witaminę C są owoce cytrusowe, truskawki, kalafior, brokuły, kapusta, ziemniaki i pomidory. Najlepszy preparat multiwitaminowy powinien więc znaleźć się na naszym talerzu. Według zaleceń dietetyków, w ciągu dnia należy spożywać cztery porcje warzyw i owoców, cztery porcje produktów zbożowych, dwie porcje mleka lub jego przetworów oraz dwie porcje pokarmów wysokobiałkowych, takich jak ryby i jaja. Jednak w praktyce na skomponowanie idealnej diety trzeba mieć sporo czasu, pieniędzy i samozaparcia. Poza tym w czasie przygotowywania potraw traci się wiele ważnych dla zdrowia składników odżywczych. Zawartość witamin obniża się podczas mycia, krojenia, gotowania czy pieczenia. Gotowanie trwające dłużej niż dwie godziny to strata nawet do kilkudziesięciu procent witaminy C, kwasu foliowego i witaminy B6. Natomiast podgrzewanie czy mrożenie może prowadzić do ucieczki 30% witaminy C i kwasu foliowego. Groźba niedoboru witamin jest tym realniejsza, że według badań tylko połowa z nas jada codziennie surowe owoce. Jeszcze mniej, bo zaledwie jedna trzecia Polaków, sięga po surowe warzywa. Przeciętny Kowalski spożywa dziennie 600-700 gramów warzyw i owoców, a to prawie dwukrotnie mniej, niż je statystyczny Grek. Zdrowy rozsądek zażywania Jeśli w naszym organizmie brakuje witamin i nie mamy możliwości zmiany diety, branie preparatów multiwitaminowych jest zdrową koniecznością. Naukowcy podkreślają, że syntetyczne witaminy w swojej strukturze chemicznej są identyczne jak te, które znajdują się w pożywieniu, i dla organizmu nie ma znaczenia, w jaki sposób zostały wyprodukowane. Słowem, witaminy wyjdą nam na zdrowie, jeśli tylko zachowamy zdrowy rozsądek. Nie ma reguły, jaka ilość witamin jest najbezpieczniejsza i jaka ilość może przynieść nam największe korzyści. Dla zdrowych ludzi istnieją tylko ogólne zalecenia. Na przykład to, że witaminy rozpuszczalne w wodzie (witamina C i witaminy z grupy B) można bez problemu przyjmować w większych ilościach. Maksymalnie w dawkach 100 razy wyższych niż zalecane dzienne dawki, bo nadmiar i tak zostanie wydalony z moczem. Dlatego, zdaniem lekarzy, preparaty multiwitaminowe można przyjmować regularnie przez dłuższy czas (co nie oznacza, że bez przerwy) z jednym wyjątkiem. Trzeba uważać, aby nie przekroczyć dopuszczalnej dawki witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, D, K), bowiem mogą one odkładać się w organizmie. Z kolei witamina E daje bardzo duży margines bezpieczeństwa, mimo że jest witaminą rozpuszczalną w tłuszczach, która może magazynować się w organizmie. U zdrowych ludzi przyjmowanie wysokich dawek jeszcze nigdy nie było skojarzone z poważnymi działaniami ubocznymi. Jednak osoby chore czy kobiety w ciąży zażywające leki powinny zawsze przed rozpoczęciem przyjmowania witaminy E skonsultować się z lekarzem. To samo dotyczy pozostałych witamin, które stosowane w dużych dawkach mają niekiedy działanie terapeutyczne lub podobne do działania leków w organizmie. Na przykład niacyna (witamina PP) przepisywana jest czasami w celu obniżenia poziomu cholesterolu we krwi. Dla kogo szczególnie? Kto szczególnie powinien się zastanowić nad sięgnięciem po preparaty multiwitaminowe? Przede wszystkim nastolatki (ze względu na szybki wzrost i zwiększone zapotrzebowanie na witaminy i składniki mineralne), osoby starsze (wraz z wiekiem może
