Zabić stolicę Polski

Zabić stolicę Polski

YouTube Wizualizacje z filmu Aleksandry Polisiewicz "Wartopia".

Plan Pabsta zakładał niemal całkowite wyburzenie Warszawy i budowę Die neue Deutsche Stadt Warschau Regularne rzędy kameralnych, przytulnych kamieniczek, a w nich sprawdzone pod kątem politycznym, prawomyślne niemieckie rodziny. Do tego zespół monumentalnych gmachów publicznych skupionych nad brzegiem Wisły. Po prawej stronie rzeki baraki dla grupy polskich niewolników. W sumie senne i prowincjonalne miasto na wschodnich kresach Wielkoniemieckiej Rzeszy. Taka miała być przyszłość Warszawy według wizji hitlerowskich planistów w przypadku zwycięstwa Wehrmachtu nad Związkiem Radzieckim. „Hala kongresowa NSDAP projektowana na miejscu skazanego na zburzenie Zamku Królewskiego – symbolu państwowości polskiej – stanowi kwintesencję niemieckich intencji wobec Warszawy”, oceniał prof. Krzysztof Pawłowski, architekt i współautor raportu „Straty wojenne Warszawy 1939-1944”, opracowanego na zlecenie prezydenta stolicy Lecha Kaczyńskiego. Stołeczne władze samorządowe, tak samo zresztą jak wojewódzkie i państwowe, najwyraźniej nie dostrzegają jednak grozy i historycznej realności tego planu. Włodarze miasta nie podjęli się w tym roku organizacji obchodów dnia wyzwolenia Warszawy. W lipcu 2019 r. Rada Warszawy zmieniła nazwę upamiętniającej to wydarzenie ulicy 17 Stycznia. W prawicowej narracji nie było bowiem żadnego wyzwolenia, tylko zamiana jednej okupacji na drugą, a w najłagodniejszej wersji jedynie zajęcie ruin miasta przez Armię Czerwoną. Dziesięciokrotnie mniejsza Niemieckie zamierzenia wobec Warszawy znane są pod zbiorczą nazwą planu Pabsta (pierwotnie zaprezentowanego już 6 lutego 1940 r.), od nazwiska okupacyjnego naczelnego architekta miasta Friedricha Pabsta. W rzeczywistości głównymi autorami najbardziej kompleksowej koncepcji Nowego Niemieckiego Miasta Warschau z 1940 r. byli niemieccy architekci Hubert Gross i Otto Nurnberger. Opis i szkice planu przetrwały wojenną pożogę i do dziś są przechowywane w Archiwum Państwowym w Warszawie. W najdalej idącej wersji plan Pabsta zakładał niemal całkowite wyburzenie Warszawy i budowę na jej miejscu Die neue Deutsche Stadt Warschau. Miało to być niewielkie miasto z ok. 100 tys. niemieckich mieszkańców i mniej więcej 50 tys. polskich niewolników skoszarowanych w obozie na Pradze. Oznaczało to dziesięciokrotne zmniejszenie liczby ludności w porównaniu ze stanem sprzed wojny. Również powierzchnia miasta miała się zmniejszyć dziesięciokrotnie. Założenia szalonej wizji urbanistycznej hitlerowskich architektów opisywał pracownik warszawskiego magistratu w okresie okupacji, powojenny wiceprezydent Gdańska Władysław Czerny: „Treścią tych planów było miasto zupełnie nowe, niepodobne do Warszawy, znacznie mniejsze, skoncentrowane przede wszystkim na terenie Warszawy lewobrzeżnej między wysoką skarpą, Dworcem Gdańskim, koleją obwodową i linią średnicową. W planie tym dworzec główny był położony na krańcu miasta, a tereny leżące na południe od Alej Jerozolimskich były oznaczone jako tereny niezabudowane, zielone. Na Żoliborzu był zaprojektowany wielki obóz wojskowy. W obrębie Śródmieścia było kilka szerokich na ok. 200 m pasów, niezabudowanych, przecinających miasto z północy na południe. Jeden z nich przebiegał na miejscu Nowego Światu, Krakowskiego Przedmieścia i placu Saskiego. Wykonanie tego projektu wymagałoby zburzenia wszystkich charakterystycznych zabytków Warszawy. Na zakończeniu tego szerokiego pasa od strony północnej, w okolicy Zamku, mniej więcej na miejscu kościoła św. Anny, zaplanowano wielki drapacz wieżowy, który miał zdominować sylwetkę miasta. Zamku na tym planie nie było. Projekt nosił tytuł: »Plan niemieckiego miasta Warszawy« (Plan der deutsche Stadt Warschau)”. Uzupełnieniem planu budowy nowego miasta Warschau był projekt stopniowego wyburzania dotychczasowej zabudowy, zatytułowany z cyniczną szczerością „Plan zburzenia polskiej Warszawy” (Abbau der Polenstadt Warschau). Jego cele udało się hitlerowskim okupantom w znacznym stopniu zrealizować. Stało się to w dwóch etapach – po zdławieniu powstania w getcie wiosną 1943 r. i po upadku powstania warszawskiego jesienią 1944 r. Szacuje się, że w wyniku walk kampanii wrześniowej i powstania warszawskiego oraz celowego wyburzania zagładzie uległo 84% zabudowy lewobrzeżnej Warszawy. Muranów i Stare Miasto zostały zniszczone praktycznie w 100%. Wyzwolona już jesienią 1944 r. prawobrzeżna Praga ucierpiała w znacznie mniejszym stopniu. Warschau w trójwymiarze Artystyczną wizję tego, jak miała wyglądać hitlerowska Warszawa, możemy odnaleźć w internecie. Plan Pabsta zainspirował bowiem do stworzenia wirtualnej wersji takiego niemieckiego

Ten artykuł przeczytasz do końca tylko z aktywną subskrypcją cyfrową.
Aby uzyskać dostęp, należy zakupić jeden z dostępnych pakietów:
Dostęp na 1 miesiąc do archiwum Przeglądu lub Dostęp na 12 miesięcy do archiwum Przeglądu
Porównaj dostępne pakiety
Wydanie: 06/2020, 2020

Kategorie: Historia