Nieznana notatka ze spotkania polskich i czechosłowackich oficerów w trakcie praskiej wiosny 20 sierpnia 1968 r. wojska pięciu państw Układu Warszawskiego – ZSRR, Polski, Węgier, Bułgarii i NRD – wkroczyły do Czechosłowacji, dławiąc praską wiosnę. Tak nazywano przemiany zapoczątkowane w styczniu 1968 r. dymisją Antonina Novotnego ze stanowiska I sekretarza KP Czechosłowacji i wyborem na to stanowisko Aleksandra Dubczeka na plenum KC KPCz. 22 marca Prezydium Zgromadzenia Narodowego przyjęło dymisje prezydenta Novotnego, wybierając kilka dni później na jego miejsce Ludvika Swobodę. 8 kwietnia powstał nowy rząd z Oldrzichem Czernikiem na czele. W Czechosłowacji zniesiono cenzurę, zagwarantowano wolności obywatelskie, rozpoczęły się procesy rehabilitacyjne osób represjonowanych w okresie stalinowskim. Czechosłowackie zmiany spotkały się z ostrą reakcją pozostałych państw socjalistycznych. 23 marca 1968 r. spotkali się w Dreźnie pierwsi sekretarze partii komunistycznych ZSRR, Polski, Węgier, Bułgarii, NRD i Czechosłowacji. Spotkanie poświęcone było omówieniu sytuacji w CSRS. Skrytykowano chwiejność czechosłowackich towarzyszy, uznano także, że sytuacja w CSRS zagraża całemu obozowi. Taka konkluzja była de facto podjęciem decyzji o militarnych zdławieniu praskiej wiosny. Wiele wskazuje na to, że taka decyzja zapadła już w kwietniu 1968 r., choć przygotowywania rozpoczęły się dopiero parę miesięcy później. Próbą generalną przed inwazją stały się manewry wojska Układu Warszawskiego, które odbyły się na terenie Czechosłowacji w ostatniej dekadzie czerwca pod kryptonimem „Szumowa”. Publikowany dokument dotyczy spotkania, które miało miejsce miesiąc po naradzie drezdeńskiej, gdy decyzja o wkroczeniu do Czechosłowacji już zapadła. Dokument pochodzi ze zbiorów Archiwum Dokumentacji Historycznej PRL. Wstęp i wybór Grzegorz Sołtysiak Notatka dotycząca spotkania szefów głównych zarządów politycznych Czechosłowackiej Armii Ludowej i Wojska Polskiego w dniu 26 kwietnia 1968 r. na terenie CSRS. Na zaproszenie Szefa Głównego Zarządu Politycznego Czechosłowackiej Armii Ludowej, gen. mjr. Pepicha, udała się w dniu 26.04.br. do CSRS delegacja Głównego Zarządu Politycznego WP w składzie: Szef GZP WP – gen. dyw. Józef Urbanowicz Zastępca Szefa GZP WP – gen. bryg. Władysław Polański Zastępca Szefa Zarządu GZP WP – płk Izydor Koper Szef Sekr. Szefa GZP WP – płk Ludwik Bosek. W rozmowach brał również udział Attaché Wojskowy i Lotniczy przy Ambasadzie PRL w Pradze, płk dypl. Tadeusz Wołoszczuk. Ze strony czechosłowackiej w spotkaniu udział wzięli: Szef GZP CzAL – gen. mjr Egid Pepich I Zastępca Szefa GZP CzAL – gen. mjr Hejna Szef Oddz. Propagandy Specjalnej GZP CzAL – płk Mikulin Szef Sekr. Szefa GZP CzAL – ppłk Gembala. Na wyraźne życzenie towarzyszy czechosłowackich spotkanie miało charakter nieoficjalny i odbyło się w ustronnym miejscu na terenie Domu Wypoczynkowego Stalowni Trzciniec w odległości ok. 10 km na południe od Cieszyna. W toku rozmów dokonano obustronnej wymiany poglądów na tematy aktualnej sytuacji politycznej w naszych krajach i armiach oraz skorygowano plan kontaktów głównych zarządów politycznych CzAL i WP na najbliższy okres. Z uwagi na brak rozeznania u towarzyszy czechosłowackich, delegacja nasza poinformowała ich o aktualnej sytuacji w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem wydarzeń marcowych oraz szeroko omówiła doświadczenia naszego aparatu partyjno-politycznego z 1956 r. Omówiono także szereg problemów dotyczących zagadnień organizacyjno – strukturalnych aparatu politycznego i organizacji partyjnych oraz wymiany technicznych środków propagandy i materiałów propagandowych. Duże zainteresowanie oraz potrzeby dokonania dwustronnej wymiany poglądów i doświadczeń wytworzyły partyjną, szczerą atmosferę spotkania. Rozmowy zapoczątkowała obszerna informacja gen. Pepicha o rozwoju wydarzeń politycznych w CSRS i armii, a także o aktualnych problemach polityczno-organizacyjnych stojących przed nowym kierownictwem politycznym CzAL. Mówiąc o społecznym tle i źródłach powstałej w CSRS sytuacji, stwierdził, że zarówno Komunistyczna Partia Czechosłowacji jak i rząd traciły ostatnio coraz wyraźniej autorytet oraz zaufanie wśród części społeczeństwa, zwłaszcza wśród inteligencji i młodzieży akademickiej. W życiu społecznym i gospodarce kraju istniało szereg napięć i nieprawidłowości, które doprowadziły do głębokiego kryzysu politycznego. Należą do nich między innymi
Tagi:
Grzegorz Sołtysiak
