Tomasz Jastrun
Człowiek ze sztuki
Ostatni raz widziałem go kilka miesięcy temu. Zmieniony i niezmieniony, świetny w wieku 90 lat. Jak zawsze pełen pasji, zainteresowany wszystkim, ciągle zapisujący coś w myślach i w notesie. Przez więcej niż pół wieku filmy Andrzeja Wajdy kształtowały naszą świadomość zbiorową. Był gorącym patriotą, nigdy nacjonalistą. Nikt nie mierzył się w sztuce tak wytrwale i heroicznie z polskim losem jak on. Ostatni polski romantyk. Był nie tylko wybitnym reżyserem, bardzo polskim, w najlepszym sensie tego
Zasłużyć na wolność
Jadę na spotkanie autorskie do Olsztyna. Wiele lat nie byłem w tym mieście. O ileż lepiej teraz wygląda. Spotkanie w bibliotece, przede mną mówił znany aktor olsztyński. Na spotkaniu z nim były tylko trzy osoby, w tym bibliotekarka. Ogarnęły mnie trwoga i wstyd. Nie, nie narcystyczny, tylko jak można brać pieniądze, jeśli tak wątła jest publiczność. Na spotkanie ze mną przyszło na szczęście nieco więcej osób, mówiłem już długo, gdy nagle na salę wkroczyły dwie klasy licealne. Zrobiło się
Upadek rozumu
Za mało w Polsce interesujemy się losem kampanii prezydenckiej w Stanach. Ale mamy swoje własne wielkie biedy. Między trumpizmem a pisizimem jest wiele podobieństw. I równie tam głęboki jak u nas podział w społeczeństwie. Tylko że Stany to imperium, a Polska – przedpokój Europy. Przedpokój bardzo nam bliski. I znacznie poprawiony przez ostatnie lata. Ameryka to żandarm świata, można na to krzywo patrzeć, ale jest potrzebny i kto byłby lepszy? Spotkanie z Wojtkiem Fibakiem – bardzo go lubię, ma w sobie coś serdecznego
Zatrzaśnięte umysły
Przeczytałem kilkaset zestawów wierszy na konkurs poetycki, ogłosiła go biblioteka w małym miasteczku. Porusza, jaką potęgą jest duch czasu. Niemal wszystkie utwory pisane są w podobnej poetyce, rozbicie formy, luźne skojarzenia, jakby połączenie futuryzmu, dadaizmu i surrealizmu. Co było kiedyś awangardą, jest już chlebem powszednim. W tych wierszach nie ma żadnych znaków życia społecznego. Podobnie piszą wiersze dzieci, te starsze. Wcześniej czytałem utwory przesłane na doroczny szkolny konkurs w Bielsku-Białej. Co uderza? Natura przestaje
Pranie duszy
Fanatyzm prezesa jest w jego obliczu, w tym, co i jak mówi. I ciągle to głębinowe poczucie krzywdy, za które się mści. Co chwila powołuje się na brata, którego też krzywdzono, by w końcu go zabić. Kto krzywdził? Szeroko pojęte elity. One są winne, że poległ. Kiedy PiS atakuje sądy i sędziów, to też jest wojna przeciwko elitom. I do wielu ludzi to przemawia. Do tych, którym się nie powiodło, którzy zostali naprawdę skrzywdzeni lub są o tym tylko przekonani. W Polsce tak doświadczonej przez historię trauma przekazywana jest rodzinnie.
Tuczenie gęsi
Źle, jak się nie docenia własnej przeszłości, ale źle też, jak się ją przecenia i za wiele o niej mówi. PiS chce tuczyć Polaków patriotyzmem, jak tuczy się gęsi. Czy od tego będziemy lepsi, kreatywniejsi, pracowitsi, bardziej dbający o estetykę? W Polsce z troską o piękno jest słabo, słabiutko, chociaż lepiej niż kiedyś. Wszystko, co piękne, jest z natury wrogie nacjonalizmowi i na odwrót. Nacjonalizm jest z natury brzydki, nie ma gustu. I brutalnie upraszcza. A historia to wielka plątanina, szczególnie polska
Gonienie króliczka
Co włączę publiczną – zaglądam tam rzadko i tylko na chwilę, by się nie zatruć – widzę jakieś pochody i msze narodowe. Krótko mówiąc, trwa lekcja patriotyzmu. Prezydent Duda uparł się, by powtarzać, że PiS przywraca godność Polakom. A ja czuję całym sobą, podobnie jak miliony ludzi, że nas upokarza. Przeraża przepaść, jaka mieszka między tymi dwiema tezami i między dwoma osobnymi plemionami żyjącymi w ramach polskiego narodu. Tak było też przed wojną, jakimś cudem ten
Ukochany przywódca
U mojego synka jest kolega. Obaj chodzą do jednej klasy, za chwilę – nie do wiary – już czwartej. Ten chłopiec jest geniuszem. Jego pasją jest chemia. Ale ze wszystkich dziedzin ma zaskakującą wiedzę. Widzi u nas w ogrodzie lawendę i od razu robi wykład, jak się otrzymuje z niej olejek lawendowy. I wszystko niezwykle go interesuje. A rodzice są dosyć prości. I trochę przerażeni własnym dzieckiem. A szkoła? Szkoła ignoruje jego talent, chłopiec nie ma dobrych ocen. Nie mieści się w programie. Tu ujawnia
Karykatura
Mój przyjaciel z Kanady podróżuje po Polsce i jest przerażony tym, że Polacy mówią niemal wyłącznie o jedzeniu. Czuje niesmak z tego smacznego powodu. Ale przecież to dowód na dobrobyt. We wszystkich bogatych społecznościach ludzie niemal wyłącznie myślą i mówią o jedzeniu. Moi znajomi, którzy podróżują po świecie, opowiadają, że najwięcej mówi się o jedzeniu w Japonii, we Włoszech i we Francji. Nasz gospodarz nad morzem, Kaszub, nieustannie kpi z hasła PiS „Polska w ruinie”. Choć ich wieś jest uboga, każdy ma po dwa domy, a jak
Przerabianie polskiej duszy
Skąd ta siła niechęci milionów ludzi do PiS, poczucie, że to, co się dzieje w Polsce, to katastrofa? Wielu nie rozumie istoty zdarzeń, ale ludzie intuicyjnie czują, że „dobra zmiana” chce zniszczyć to, co w nas jest głęboko ugruntowane, bez czego trudno nam żyć, że to rodzaj rewolucji w myśleniu o człowieku i o świecie. I odbierają to jako gwałt. Świetnie nazwał istotę rzeczy Paweł Śpiewak w wywiadzie dla „Gazety Wyborczej”. „W Polsce władza prowadzi odwróconą, totalną rewolucję kulturową. Istotą tego
