Droga do Zielonej Unii

Droga do Zielonej Unii

Na ochronę środowiska w 2000 r. NFOŚiGW przeznacza 1,5 mld zł

Rozmowa z prezesem Zarządu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, dr. inż. Kazimierzem Kujdą

– Dobre gospodarowanie środkami publicznymi przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, który w ubiegłym roku przeznaczył na ekologiczne przedsięwzięcia 1,7 mld złotych, nie wystarcza na usunięcie wieloletnich zaległości w ochronie środowiska, zgodnie z oczekiwaniami Unii Europejskiej. Jak sprostać tym wymaganiom?
– Aby sprostać wymaganiom stawianym nam przez Unię Europejską, potrzebny jest wspólny wysiłek całego społeczeństwa i odpowiednich regulacji prawnych, gospodarczych i ekonomicznych. Koszty dostosowania są bardzo wysokie. Różne szacunki wskazują na kwotę rzędu 30-40 mld euro. Jednym z zaleceń Unii jest uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej w dużych aglomeracjach, jak również budowa oczyszczalni ścieków w miejscowościach powyżej 2000 mieszkańców. Wśród priorytetów jest także kompleksowe zagospodarowanie odpadów oraz redukcja zanieczyszczeń emitowanych do atmosfery. Mimo wieloletnich zaniedbań w ochronie środowiska udało się i tak już wiele osiągnąć, między innymi dzięki pomocy finansowej Funduszu, który w latach 1989-1999 przeznaczył na wspieranie ekologicznych przedsięwzięć 7,5 mld złotych. Pełni on rolę stymulatora procesów inwestycyjnych, podobnie jak pozostałe fundusze ekologiczne. Każda złotówka wypłacona z kasy Narodowego Funduszu uruchamia cztery złotówki z innych krajowych i zagranicznych źródeł. W ubiegłym roku np. na wsparcie zadań w dziedzinie ochrony powietrza Fundusz przeznaczył 500 mln złotych, a wartość dofinansowanych inwestycji przekroczyła 5 miliardów. Istniejący system finansowania ochrony środowiska wyzwolił olbrzymią aktywność samorządów, podmiotów gospodarczych, organizacji pozarządowych i osób fizycznych angażujących własne środki finansowe w realizację zadań służących środowisku naturalnemu. Wspólne finansowanie także przy udziale środków budżetowych państwa umożliwia realizację wielu ekologicznych zadań. Po okresie transformacji Polska dokonała wielkiego skoku w poprawie stanu środowiska naturalnego. Emisja dwutlenku siarki do atmosfery zmniejszyła się niemal dwukrotnie, dwutlenku węgla o jedną trzecią, pyłów trzykrotnie, a ilość odprowadzanych, nie oczyszczonych ścieków zmalała blisko czterokrotnie. W ubiegłym roku w skali kraju wydatki inwestycyjne na ochronę środowiska wyniosły 8,6 mld zł, a w 2000 r. przewiduje się, że przekroczą 10 mld złotych.

– Jaki jest udział Narodowego Funduszu w tych wydatkach?
– Na finansowanie ochrony środowiska w 2000 roku Narodowy Fundusz planuje wypłacić prawie 1,5 mld złotych. Z tego ponad miliard na pożyczki, 336 mln na dotacje i 111 mln na inwestycje kapitałowe. Na ochronę powietrza przewidziano w bieżącym roku prawie 430 mln zł, na ochronę wód i gospodarkę wodną ponad 550 mln zł, na górnictwo i geologię prawie 102 mln zł, na ochronę ziemi 105 mln zł, na ochronę przyrody i krajobrazu 34 mln zł, a na edukację ekologiczną 23 mln złotych. W ciągu 7 miesięcy br. Narodowy Fundusz wydatkował na pożyczki i dotacje ponad 465 mln zł. Trwają końcowe negocjacje z kontrahentami ubiegającymi się o wielomilionowe wsparcie projektowanych inwestycji. Jesteśmy w przededniu podpisania wielu umów o udzielenie pożyczek i dotacji na ekologiczne inwestycje. O najwyższą w historii Funduszu pożyczkę w wysokości 186 mln zł wystąpił Zarząd Miasta Warszawy. Środki mają być przeznaczone na budowę oczyszczalni Południe, zlokalizowanej w Wilanowie. Umowa powinna być niebawem sfinalizowana. Ostatnio podpisaliśmy kilka umów z inwestorami realizującymi duże przedsięwzięcia w dziedzinie ochrony powietrza i ochrony wód. Jedną z większych jest pożyczka dla Elekrociepłowni Żerań w wysokości 100 mln zł na budowę kotła fluidalnego o mocy 450 ton. Modernizacja urządzeń grzewczych w elektrociepłowni wpłynie na znaczne obniżenie ładunku szkodliwych zanieczyszczeń, wysyłanych do atmosfery. Po zainstalowaniu drugiego już kotła fluidalnego, dofinansowanego ze środków Narodowego Funduszu, emisja dwutlenku siarki zmniejszy się rocznie o ponad 420 ton, dwutlenku azotu o 2500 i pyłu o 2600 ton. Wymiana kotłów parowych na fluidalne ogranicza nie tylko uciążliwość oddziaływania elektrociepłowni na środowisko naturalne, ale w istotny sposób poprawia parametry techniczne, a także sprawność urządzeń produkujących energię elektryczną i cieplną. W dziedzinie ochrony wód z finansowego wsparcia Narodowego Funduszu skorzysta Gmina Tarnowo Podgórne z województwa wielkopolskiego, której przyznano preferencyjną pożyczkę w wysokości 26,5 mln zł. Środki funduszu wykorzystane będą na dofinansowanie budowy kanalizacji sanitarnej, która obejmie aż 12 miejscowości. Inwestycja pozwoli na uporządkowanie gospodarki ściekowej na terenie całej gminy i ochroni przed degradacją jeziora Kierskie i Lusowskie, do których odprowadzane są obecnie zanieczyszczenia. Z dofinansowania Funduszu w wysokości 19 mln zł skorzysta również Gmina Piaseczno, z którą podpisaliśmy umowę pożyczki na porządkowanie gospodarki ściekowej w zlewni rzeki Jeziorki wpadającej do Wisły blisko ujęcia komunalnego dla Warszawy.

– Oprócz wielkich inwestycji Narodowy Fundusz wspiera także drobne przedsięwzięcia, ale ważne z punku widzenia ochrony środowiska. Na jaką pomoc finansową mogą liczyć wnioskodawcy realizujący mniejsze zadania?
– Każda inicjatywa, która służy poprawie ochrony środowiska, jest dla nas cenna. Nie tylko te wielkie przedsięwzięcia, związane np. z redukcją zanieczyszczeń gazowych, emitowanych przez duże elektrownie, ochroną wód w zlewniach głównych rzek, likwidacją nadzwyczajnych zagrożeń, czy porządkowaniem gospodarki odpadami komunalnymi i przemysłowymi. Większość programów priorytetowych Narodowego Funduszu jest tak zdefiniowana, aby wspomagać również drobniejsze przedsięwzięcia, które służą poprawie stanu środowiska naturalnego. W dziedzinie ochrony powietrza dotyczy to np. redukcji niskiej emisji. Zamiana paliwa węglowego na gazowe i olejowe w znacznym stopniu ogranicza emisję szkodliwych zanieczyszczeń do atmosfery. Wiele samorządów gminnych, a także jednostek budżetowych – szpitali, szkół, domów opieki społecznej skorzystało z finansowego wsparcia Narodowego Funduszu przy modernizacji systemów grzewczych. W ciągu 11 lat NFOŚiGW wydał na redukcję niskiej emisji ponad 400 mln zł. W roku 2000 przewidziana na ten cel kwota przekracza 28 mln złotych. Aby pomóc małym gminom, drobnym inwestorom i osobom fizycznym w uzyskaniu pomocy finansowej na realizację przedsięwzięć w dziedzinie ochrony środowiska, Narodowy Fundusz uruchamia od kilku lat specjalne linie kredytowe z własnych środków w Banku Ochrony Środowiska. W latach 2001-2002 preferencyjne kredyty przyznawane będą na budowę małych oraz przydomowych oczyszczalni ścieków o przepustowości do 1000 m3/dobę, na budowę kanalizacji sanitarnej, stacji uzdatniania wody o wydajności do 200 m sześć./dobę, na zagospodarowanie odpadów stałych oraz wykorzystanie odnawialnych źródeł energii elektrycznej i cieplnej.

– Aby ułatwić gminom realizację ekologicznych przedsięwzięć zgodnie z unijnymi wymogami, od przyszłego roku w Narodowym Funduszu będą obowiązywały nowe zasady oprocentowania pożyczek udzielanych jednostkom samorządu terytorialnego. Na czym polegają zmiany?
– Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom ministra środowiska, wprowadzamy takie zasady, które ułatwią najbiedniejszym samorządom większy dostęp do uzyskania pomocy finansowej
ze środków Narodowego Funduszu. Analiza budżetów jednostek samorządu terytorialnego w 1999 roku pozwoliła na wyodrębnienie gmin i powiatów według kryteriów dochodów budżetowych ogółem na jednego mieszkańca. Warszawa i gminy warszawskie, odbiegające wyraźnie statusem finansowym od pozostałych jednostek samorządu terytorialnego, zostały zaliczone do pierwszej grupy, miasta na prawach powiatu (powiaty grodzkie) do drugiej, powiaty ziemskie ze względu na swoją specyfikę do trzeciej, a gminy miejskie i miejsko-wiejskie do kategorii czwartej. Najwyższe oprocentowanie pożyczek w wysokości 0,65 stopy redyskonta weksli przypisano Warszawie i gminom warszawskim, miastom na prawach powiatu o dochodach powyżej 2045 zł oraz gminom o dochodach przekraczających 1350 złotych w przeliczeniu na jednego mieszkańca. Oprocentowaniem na poziomie 0,5 srw objęto miasta na prawach powiatu o dochodach od 1731 do 2045 zł i gminy o dochodach od 1051 do 1350 zł w przeliczeniu na jednego mieszkańca. Korzystniejsze oprocentowanie w wysokości 0,3 srw przewidziano dla powiatów ziemskich, miast na prawach powiatu o dochodach w granicach od 1416 do 1730 i gminy o dochodach od 931 do 1050 zł w przeliczeniu na jednego mieszkańca. Najbardziej na tym podziale skorzystały miasta na prawach powiatu o dochodach poniżej 1415 zł na jednego mieszkańca, dla których oprocentowanie ustalono na poziomie 0,1 stopy redyskonta weksli oraz pozostałe gminy o dochodach poniżej 930 zł. Dla takich gmin dopuszcza się również udzielanie dotacji w wysokości do 30% wnioskowanej kwoty. Zróżnicowana sytuacja ekonomiczno-finansowa jednostek samorządu terytorialnego w Polsce jest główną przesłanką zmian dotychczasowych zasad oprocentowania pożyczek, udzielanych na realizację przedsięwzięć służących ochronie środowiska. Korzystniejsze zasady oprocentowania pożyczek zachęcają gminy do realizowania inwestycji ekologicznych, przybliżających Polskę do standardów Unii Europejskiej. Przyjęta metodyka postępowania poparta jest statystyką. Dane dotyczące statusu finansowego jednostek samorządu terytorialnego Narodowy Fundusz otrzymał z Centrum Badań Regionalnych, a także Regionalnych Izb Obrachunkowych. Oparcie podziału na jednym wskaźniku czyni go przejrzystym i łatwym do zrozumienia dla wnioskodawców. Taka koncepcja Zarządu spotkała się z dużą przychylnością Rady Nadzorczej, która podjęła we wrześniu uchwałę w sprawie zasad oprocentowania pożyczek udzielanych jednostkom samorządu terytorialnego i zmieniła w tym zakresie przyjęte w czerwcu zasady ogólne.

– Wnioskodawcy ubiegający się o dofinansowanie ekologicznych przedsięwzięć mają często problemy z prawidłowym wypełnieniem kierowanych do Narodowego Funduszu dokumentów, co jest często powodem odmowy udzielenia finansowego wsparcia. Jak temu zaradzić?
– Narodowy Fundusz rozpoczął na wiosnę 2000 roku cykl bezpłatnych szkoleń dla przedstawicieli samorządów i administracji państwowej, dotyczących zasad udzielania pomocy finansowej ze środków Funduszu na realizację ekologicznych zadań i prawidłowego wypełniania dokumentów. Największe kłopoty sprawia inwestorom właściwe przygotowanie harmonogramów rzeczowo-finansowych planowanych przedsięwzięć. Uchybienia formalnoprawne są powodem odmowy udzielenia przez Narodowy Fundusz pomocy finansowej na ich realizację. Szczegółowe informacje, przekazywane przez ekspertów Narodowego Funduszu podczas merytorycznych szkoleń umożliwiają uczestnikom dokładne zapoznanie się z programami priorytetowymi, zasadami udzielania pomocy finansowej oraz kryteriami i procedurami obowiązującymi w Funduszu. Ułatwia to wnioskodawcom prawidłowe wypełnienie dokumentów o dofinansowanie planowanych inwestycji ze środków NFOŚiGW. Ponieważ akces do udziału w takich szkoleniach zadeklarowała prawie połowa spośród 2500 istniejących w Polsce gmin, to są one kontynuowane w różnych miejscach na terenie kraju. Ostatnio odbyły się we Wrocławiu i w Legnicy. Taka współpraca z samorządami daje coraz lepsze rezultaty. Im więcej będzie dobrze przygotowanych wniosków o udzielenie pomocy finansowej ze środków Narodowego Funduszu, tym więcej powstanie inwestycji służących ochronie środowiska. Łatwiej będzie nam wtedy sprostać wymaganiom Unii w obliczu przyszłego członkostwa w Europejskiej Wspólnocie.

 

Wydanie: 2000, 41/2000

Kategorie: Wywiady
Tagi: Ewa Sawicka

Napisz komentarz

Odpowiedz na treść artykułu lub innych komentarzy