Eureka

Autor: Przegląd | 11 lutego, 2007

MEDYCYNA
Dieta przyczyną niepłodności
Najnowsze badania amerykańskich uczonych pokazują, że dieta bogata w tłuszcze typu trans (występują np. we frytkach i innych smażonych potrawach, a także wyrobach cukierniczych) podnosi ryzyko niepłodności u kobiet. Nienasycone kwasy tłuszczowe typu trans powstają przede wszystkim w procesach produkcji żywności pod wpływem wielu czynników fizycznych i chemicznych. Spożywanie w dużych ilościach tych związków dramatycznie zwiększa ryzyko schorzeń o podłożu zapalnym. Chodzi o choroby serca i układu krążenia oraz cukrzycę. Jest to m.in. związane z wpływem tłuszczów trans na aktywność receptora PPAR-gamma zaangażowanego w procesy zapalne i metabolizm glukozy. W przypadku zaś kobiecej płodności leki działające na ten właśnie receptor zwiększają szansę na zajście w ciążę u kobiet z zespołem policystycznych jajników, któremu towarzyszą brak jajeczkowania i kłopoty z płodnością.

KONKURS
Stypendia dla technicznych umysłów
Fundacja Czesława M. Rodkiewicza organizuje już po raz siódmy konkurs dla doktorantów nauk technicznych. Nagrodą jest jednorazowe dofinansowanie w wysokości 3 tys. dol. kanadyjskich. Fundacja Naukowa im. Czesława M. Rodkiewicza powstała w Edmonton, w prowincji Alberta w Kanadzie. Jej patron, uczestnik walk partyzanckich i żołnierz AK, po wojnie był pracownikiem naukowym Ryerson Intitute of Technology w Toronto i Uniwersytetu Albertańskiego. Zgłoszenia konkursowe można składać do 30 kwietnia 2007 r. W konkursie mogą startować studenci studiów doktoranckich z polskich uczelni lub instytutów naukowych. Nadsyłane prace naukowe powinny dotyczyć zagadnień z pogranicza techniki i nauk medycznych. Pod uwagę będą brane: temat pracy doktorskiej i jej wpływ na naukę, osiągnięcia akademickie aplikanta oraz opinie promotora i dwóch niezależnych pracowników naukowych. Rozstrzygnięcie konkursu nastąpi we wrześniu 2007 r.

ARCHEOLOGIA
Pochowano ofiary dżumy
W Lublinie pochowano szczątki ofiar zarazy z XVII w. Na cmentarzu komunalnym spoczęło 19 osób, które najprawdopodobniej zmarły na dżumę w 1629 r.
Ludzkie kości zostały znalezione w 2005 r. podczas budowy ul. Wyżynnej w dzielnicy Czuby. Zdaniem archeologów, pochodzą z XVII w., z mogił, które leżały wówczas daleko poza ówczesnymi granicami miasta. W grobach nie było żadnego wyposażenia, które pozwoliłoby dokładnie określić datę pochówków. Wśród szczątków było ośmioro dzieci, co dodatkowo potwierdza przypuszczenia, że mogą to być ofiary zarazy. W XVII w. co kilkanaście lat przychodziły epidemie dżumy i cholery, które dziesiątkowały ówczesną ludność.

ZWIERZĘTA
Żywa skamielina
Pracowników parku morskiego Awashima (na południe od Tokio) czekała niedawno nie lada niespodzianka. Wyłowili oni rybę, która przypominała wielkiego węgorza z paszczą pełną ostrych zębów. Szybko okazało się, że jest to tzw. żywa skamielina, a dokładniej rekin z gatunku Chlamydoselachus anguineus, prymitywny i niemal niezmieniony od czasów prehistorycznych. Zwierzę żyje normalnie na dużych głębokościach, poniżej 600 m pod powierzchnią morza. Dlatego naukowcom wydało się dziwne, że mierząca 1,6 m długości samica podpłynęła na płycizny. Rozwiązanie tej zagadki okazało się proste – była chora i po paru godzinach zdechła. Teraz nad jej szczątkami pracuje grupa naukowców, ichtiologów.

ARCHEOLOGIA
Odnalezieni gladiatorzy
Włoskiej policji udało się odnaleźć skradzione rzymskie płaskorzeźby przedstawiające walki gladiatorów. Chodzi o 12 marmurowych płyt z I w. n.e., które – jak się okazało – były zakopane w prywatnym ogrodzie w pobliżu miejscowości Fiano Romano, 40 km na północ od Rzymu.
Zdaniem specjalistów, reliefy z kararyjskiego marmuru pochodziły z grobowca w niedalekim rzymskim osiedlu Lucus Feroniae. Wyrzeźbione na nich sceny wykonano z niezwykłą dbałością, dlatego stanowią jedne z najlepszych przykładów sztuki tego okresu. Płyty przedstawiają gladiatorów, którzy z odsłoniętą piersią, uzbrojeni w miecze i tarcze toczą śmiertelny pojedynek. Trębacze obwieszczają kolejne etapy zmagań na arenie. Najbardziej dramatyczna płaskorzeźba przedstawia dwóch gladiatorów. Jeden przydeptuje drugiemu nadgarstek, a pokonany drugą ręką w tradycyjnym geście błaga o litość.

TECHNOLOGIE
Sposoby na budzenie
Konstruktorzy prześcigają się w wymyślaniu skutecznego, a przy tym miłego sposobu budzenia. Jednym z ostatnich wynalazków jest budzik wydzielający o odpowiedniej godzinie zapach świeżo zaparzonej kawy. Co prawda czar pryska po wstaniu z łóżka, ale najgorszy moment mamy już za sobą. Innym pomysłem jest uciekający budzik. Jigsaw Puzzle będzie dzwonił tak długo, aż zaspany delikwent ułoży układankę na jego wierzchu. Układanka nie jest zbyt skomplikowana, ale trudno ją ułożyć, nie przerywając snu. I o to chodzi.

MEDYCYNA
Niebezpieczne statystyki
Statystyki Krajowego Centrum ds. AIDS pokazują, że w latach 1985-2006 w Polsce zarejestrowano ponad 10,5 tys. osób zakażonych wirusem HIV. Jednak szacowana liczba żyjących chorych i zarażonych może przekraczać 35 tys. (z czego 20% to kobiety). Każdego roku w Polsce wykrywa się nawet 750 nowych przypadków zakażenia wirusem HIV. Mimo że ponad 90% Polaków deklaruje stosowanie prezerwatyw i ostrożność w kontaktach intymnych. Zdaniem specjalistów, problem polega na tym, że choć wiedza o AIDS ciągle rośnie, to nikt nie wierzy, że problem ten może dotyczyć go osobiście. Spośród krajów Europy Zachodniej największą liczbę zachorowań notuje się we Włoszech, Francji i Hiszpanii. Tragiczna jest sytuacja w Europie Wschodniej. W Rosji zakażonych jest ponad 2 mln osób, na Ukrainie – około 700 tys. W Czechach i na Słowacji wskaźniki zakażeń są natomiast niewielkie, a Polska wpisuje się w średnią europejską.

SOCJOLOGIA
Jesteśmy za równouprawnieniem
Ponad trzy czwarte Polaków to zdecydowani zwolennicy równouprawnienia płci zarówno w życiu publicznym, rodzinnym, jak i zawodowym – wynika z badań przeprowadzonych przez CBOS. W przypadku tych wszystkich sfer życia większymi zwolennikami równouprawnienia płci są kobiety, a także osoby lepiej wykształcone. Polacy w większości zgadzają się z opinią, że polskie prawo w wystarczającym stopniu zapewnia kobietom i mężczyznom równe traktowanie w życiu rodzinnym (63%), a także publicznym i zawodowym (po 54%). Jednak odpowiedzi kobiet i mężczyzn na tak postawione pytanie wyraźnie różnią się od siebie. O tym, że obowiązujące przepisy zapewniają równouprawnienie w życiu publicznym i w pracy, przekonanych jest więcej mężczyzn (blisko 60%) niż kobiet (niespełna 50%).

INTERNET
Seria włamań do Wikipedii
Anglojęzyczne strony popularnej encyklopedii internetowej Wikipedia zostały po raz kolejny zaatakowane przez hakerów. Internetowi wandale usunęli artykuł dotyczący raka, zastępując go jednozdaniowym, obscenicznym komentarzem na temat Matki Teresy. Co ciekawe, brytyjskich redaktorów Wikipedii, którzy nie byli świadomi problemu, o włamaniu poinformowało Polskie Radio. Na szczęście bez problemu udało się przywrócić właściwą treść strony. To już trzecie poważne włamanie do Wikipedii w ciągu ostatnich miesięcy. W listopadzie hakerzy wpuścili wirusa na niemieckojęzyczne strony encyklopedii, a trzy tygodnie temu wandale z Kataru zdemolowali strony dotyczące Stanów Zjednoczonych i proroka Mahometa.

SOCJOLOGIA
Pracodawca na dywaniku
Dla ponad połowy Polaków warunki zatrudnienia, czyli rodzaj umowy i czas jej trwania, są najważniejszym kryterium oceny pracodawcy. Liczą się również warunki pracy i relacje ze współpracownikami. Takie informacje płyną z badań TNS OBOP przeprowadzonych w styczniu 2007 r. Kobiety i mężczyźni podobnie widzą wpływ wymienionych czynników na ich stosunek do pracodawcy, jednak dla kobiet istotniejsze są dobre relacje w zespole (58%), relacje z przełożonym (48%) oraz system szkoleń (25%). Z kolei mężczyźni częściej niż kobiety stawiają na: system wynagrodzeń (43%), ściśle określony zakres odpowiedzialności (jedna trzecia) oraz jasne kryteria rekrutacji (co piąty badany).

MUZEA
Rekordowy Luwr
Dyrekcja najsłynniejszego muzeum Francji, Luwru, ma powody do dumy. W 2006 r. odwiedziła go rekordowa liczba zwiedzających – blisko
8,3 mln! Dzięki temu Luwr utrzymał się na pozycji najczęściej odwiedzanego muzeum świata.
Nowy rekord dotyczy zarówno stałej ekspozycji, którą z roku na rok ogląda coraz więcej osób, jak i wystaw czasowych. Dla porównania – w 2005 r. muzeum odwiedziło 7,5 mln osób. W zeszłym roku w ofercie Luwru znalazło się 17 wystaw czasowych, w tym poświęcona Ingres\’owi (397 tys. zwiedzających) i rysunkom Rembrandta (212 tys.). Również na stronę internetową Luwru (Louvre.fr), na której można zobaczyć 35 tys. dzieł ze stałej ekspozycji, weszło w ubiegłym roku około 9,6 mln osób.

INTERNET
Internetowa biblioteka medyczna
Każdy, kogo interesują tematy medyczne, może już korzystać z bezpłatnej internetowej biblioteki Cochrane Library. Biblioteka ta jest ogromnym zbiorem wiarygodnych informacji i udokumentowanych badaniami klinicznymi publikacji dotyczących medycyny. Może stanowić źródło wiedzy zarówno dla lekarzy specjalistów czy pracowników naukowych, jak i pacjentów.
Cochrane Library powstała w 1995 r., dzięki współpracy międzynarodowej grupy specjalistów zrzeszonych w organizacji The Cochrane Collaboration skupiającej ponad 6 tys. badaczy, lekarzy i przedstawicieli innych zawodów medycznych. Do tej pory z zasobów biblioteki korzystać mogły Australia, Dania, Finlandia, Irlandia, Nowa Zelandia, Norwegia, Szwecja i Wielka Brytania. Do biblioteki można dotrzeć, wchodząc na stronę Agencji Oceny Technologii Medycznych: www.aotm.gov.pl.