Marquez, Lucas, Trzaskalski, Polański czy Treliński – kto będzie autorem największego hitu 2005?
Kryształowa kula i wróżenie z fusów nie będą konieczne. Wystarczy zajrzeć do planów repertuarowych, wystawienniczych i wydawniczych, żeby sprawdzić, co instytucje kulturalne szykują na rok 2005. Choć często plany są niepełne, i tak już widać, że będzie się działo sporo.
GWIEZDNE WOJNY I MISTRZ, CZYLI CO NOWEGO NA EKRANIE
Wśród premier filmowych jedna jest oczekiwana przez miliony na całym świecie. Miliony, które ciekawi, jak Anakin Skywalker został paskudnym Lordem Vaderem. Chodzi oczywiście o trzecią część „Gwiezdnych wojen” George’a Lucasa. Premiera „Zemsty Sithów” 19 maja.
To będzie kolejny rok Johnny’ego Deppa. Na naszych ekranach zobaczymy trzy filmy z jego udziałem. Na początek entuzjastycznie przyjętego przez krytykę „Marzyciela” Marca Forstera – historię pisarza, dla którego inspiracją staną się miłość czarującej damy i wyobraźnia czwórki jej synów. Ów pisarz to J.M. Barrie, a książka, która powstanie, to „Piotruś Pan”. Następnym tytułem będzie w sierpniu „Charlie and the Chocolate Factory”, czyli kolejna współpraca z Timem Burtonem, tym razem przy ekranizacji słynnej bajki Roalda Dahla. I na koniec zupełnie inna, ale również dobrze oceniana na Zachodzie rola w „The Libertine” Laurence’a Dunmore’a. Depp wcielił się tu w postać Earla Rochestera, przyjaciela i zausznika króla Karola II, który rozkoszuje się łamaniem reguł purytańskiej moralności Londynu.
Lista potencjalnych hitów jest dość długa. Na pewno będzie nim „Ocean’s Twelve: Dogrywka”, kontynuacja przeboju z George’em Clooneyem, Julią Roberts, Andym Garcią i Bradem Pittem. W marcu poznamy człowieka, który powrócił z piekła i przyzywa demony w thrillerze „Constantine”, reklamowanym jako następca „Matriksa”. Ponadto czeka nas ciąg dalszy biografii: „Ray”, o Rayu Charlesie, „Kinsey” z Liamem Neesonem, o człowieku, którego raport o życiu seksualnym Amerykanów zapoczątkował rewolucję seksualną na świecie, i film o początkach kariery Che Guevary, „Dzienniki motocyklowe” Waltera Sallesa.
We wrześniu powróci Zorro z duetem Antonio Banderas i Catherine Zeta-Jones w „Legendzie Zorro”, a w listopadzie czas na „Harry’ego Pottera i Czarę Ognia” z nowym reżyserem, Mike’em Newellem, za sterami. Będą jeszcze dwa oczekiwane remaki: „Wojna światów” Stevena Spielberga z Tomem Cruise’em w roli głównej i pierwszy film Petera Jacksona po „Władcy Pierścieni”, czyli „King Kong”.
Skoro o powrotach mowa, ten rok przyniesie nowe produkcje kilku znanych reżyserów. Już w styczniu najnowszy obraz Woody’ego Allena „Melinda i Melinda”. Ridley Scott nakręcił „Królestwo niebieskie”, czyli epicką opowieść z czasów wypraw krzyżowych. W świat baśni dla dorosłych przeniesie widzów film „Bracia Grimm” Terry’ego Gilliama. Po czterech latach kinomani doczekają się kolejnego filmu Wong Kar-waia „2046”. „Manderlay” – drugą część trylogii o USA – pokaże Lars von Trier, a Roman Polański – ekranizację jednej z najpopularniejszych powieści Dickensa, „Olivera Twista”. Twórcy „Makrokosmosu” powrócą z „Genesis”, w którym udało się po raz pierwszy w historii kina opowiedzieć w sposób wyjątkowy o narodzinach wszechświata i gwiazd.
Dyskusję może wywołać nagradzany w Wenecji film „Vera Drake” Mike’a Leigha o kobiecie przeprowadzającej aborcje. Pozycja obowiązkowa w kinie ambitnym to oczywiście najlepszy europejski film roku, niemiecko-turecki „Głową w mur” w reżyserii Fatiha Akina. To opowieść o młodej pół Turczynce, pół Niemce tak desperacko pragnącej uciec od tureckiej obyczajowości, że przekonuje żłopiącego piwo punka w średnim wieku, aby ją poślubił.
Rok 2005 pod względem liczby polskich premier zapowiada się znacznie optymistyczniej niż mijający. Najbardziej oczekiwane to z pewnością kolejny film Piotra Trzaskalskiego i powracającej po kilkuletniej przerwie Doroty Kędzierzawskiej. Drugie dzieło reżysera „Ediego” zobaczymy już w lutym. „Mistrz” to ponownie opowieść o miłości i wartościach uniwersalnych. W roli tytułowej Konstantin Lawronenko, znany m.in. z fenomenalnego „Powrotu” Andrieja Zwiagincewa. Natomiast film Kędzierzawskiej „Jestem” będzie historią chłopca, który po przypadkowej ucieczce z domu dziecka nieszukany przez nikogo zostaje sam.
Ponadto w kinach pokażą swoje nowe projekty Jarosław Żamojda, Patryk Vega, Artur Więcek, Jacek Gąsiorowski, Olaf Lubaszenko, Jan Kidawa-Błoński, Marcin Ziębiński i Robert Gliński. Do kin nareszcie trafią pokazywane w Gdyni „Trzeci” Jana Hryniaka i „Tulipany” Jacka Borcucha z Małgorzatą Braunek i Janem Nowickim.
MARQUEZ, ECO, WITKACY I GALLEGO – HITY WYDAWNICTW
Murowany hit wydawniczy to planowana przez Muzę na marzec premiera nowej książki Gabriela Garcii Marqueza, „Memoria de mis putas tristes”. PIW na koniec kwietnia szykuje pierwszy tom „Listów do żony” Stanisława Ignacego Witkiewicza. Witkacy jest w swoich listach szczery do granic ekshibicjonizmu i traktuje żonę niemal jak spowiednika. To jednocześnie bezcenne źródło wiedzy zarówno o tym małżeństwie, jak również o życiu i twórczości samego artysty.
Oficyna W.A.B. ma w katalogu dwie rodzime autorki niewymagające prezentacji. Nowa książka Krystyny Kofty „Gdyby zamilkły kobiety” to zbiór esejów, których tematem jest relacja między kobietą a mężczyzną. Natomiast „www.małpa2.pl” przyniesie dalszy ciąg zapisków ze strony internetowej Krystyny Jandy. W.A.B. wyda także „Abecadło Topora” Agnieszki Taborskiej – pierwszą na polskim rynku tak obszerną antologię twórczości pisarza, rysownika, malarza i skandalisty – oraz „Twarz Tuwima” Piotra Matywieckiego, w której życiorys i mit znakomitego poety są podstawą do rozważań o epoce i na odwrót.
Edison, Gandhi, Hitler, Nabokov, Picasso, Stalin, Twain, Wilde – wszyscy w jednej książce. To zapowiedź antologii „Wywiady wszech czasów”, która ukaże się nakładem Iskier, czyli wyboru najlepszych wywiadów prasowych, jakie opublikowano od połowy XIX w. Będzie też kolejna książka Andrzeja Mleczki. Wydawnictwo zapowiada ją jako zaskoczenie dla tych, którzy znają satyryka głównie z rysunków. Reszta to niespodzianka, podobno smakowita. Nowe książki Tomka Tryzny i Tomasza Jastruna planuje Santorski & Co., a hitem stanie się pewnie propozycja Noir Sur Blanc – nowa powieść Umberta Eco „Tajemniczy płomień królowej Loany”.
Durczok, Smith i Gallego to okręty flagowe 2005 wydawnictwa Znak. W „Wygrać życie” Kamil Durczok w rozmowie z Piotrem Mucharskim pokazuje, że opowieść o zmaganiach z rakiem nie musi być sensacyjną wiwisekcją. „Poparzone dzieci Ameryki” to kolejna książka Zadie Smith, autorki m.in. bestsellerowych „Białych zębów”. Tym razem będą to głosy buntu amerykańskich pisarzy młodego pokolenia, dobrane przez autorkę. Natomiast „Białe na czarnym” Rubena Gonzalesa Gallega to najlepsza powieść rosyjska 2003. To opowieść o tym, jak przejść przez piekło i zwyciężyć. Gallego urodził się częściowo sparaliżowany, wychowywał się jako sierota w sowieckich domach dziecka, które kierowały upośledzonych fizycznie młodych ludzi bezpośrednio do… domu starców.
„10 x miłość”, czyli opowiadania o miłości m.in. Pilcha, Gretkowskiej, Filipiak, Nurowskiej i Wiśniewskiego, „Uchodźcy” Henryka Grynberga, „Gułag” Anne Appelbaum, głośna, nagrodzona Pulitzerem książka o systemie obozów, i biografia Madeleine Albright „Pani sekretarz stanu” – to potencjalne hity Świata Książki. Rebis stawia na długo oczekiwaną najnowszą powieść Jonathana Carrolla „Szklana zupa”, kontynuację bestsellerowych „Białych jabłek”. W tym roku poznańska oficyna proponuje także nowego Fukuyamę – „State Building”.
Na rynku literatury dziecięcej wydarzeniem będzie nowa książka Wandy Chotomskiej. Wydawnictwo Literatura przygotowuje jej arcydowcipny wierszowany leksykon ptaków zamieszkujących nasz kontynent i nowy zbiór lirycznych wierszy „Zasypianki dla Zuzanki”. Ponadto oficyna ma zamiar wydać trzy tytuły Grzegorza Kasdepkego: „Słodki rok Kuby i Buby”, drugą część słynnej „Kacperiady” i drugą część „Co to znaczy”. Natomiast Nasza Księgarnia zapowiada perełkę wydawniczą w postaci wiersza Joanny Kulmowej „Niefruwak Piechotny” z ilustracjami Gosi Mosz.
POLKA, FIN DE SIECLE, KANTOR I DWURNIK W GALERIACH
Najciekawiej w Muzeum Narodowym w Warszawie zapowiadają się trzy ekspozycje. „Polscy malarze w Bretonii” to wystawa zorganizowana w czasie Sezonu Polskiego we Francji, która pokazuje polską kolonię malarską w tym regionie na przykładzie dzieł jej najwybitniejszych twórców. „Salvador Dali – ilustrator wizjoner” przedstawi miejsce książki w twórczości słynnego malarza. W czerwcu w Warszawie retrospektywa jednego z najbardziej interesujących i kontrowersyjnych artystów polskich XX w., Władysława Hasiora. W krakowskim oddziale Muzeum Narodowego wielkie wydarzenie szykuje się w czerwcu. Wystawa „Fin de siecle w Krakowie” ma wprowadzić widza w atmosferę Krakowa przełomu XIX i XX w., w epokę artystycznej cyganerii.
Warszawska Zachęta planuje wystawy indywidualne dwóch polskich artystów – w lutym rzeźbiarza, performera, autora instalacji i filmów wideo, Pawła Althamera, a w czerwcu najnowsze prace rzeźbiarskie Adama Myjaka. Natomiast w kwietniu obejrzymy pierwszą tak wielką próbę prezentacji dorobku Tadeusza Kantora „Interior imaginacji”. Będzie to próba ukazania tej twórczości z punktu widzenia współczesnego odbiorcy.
W maju w Centrum Sztuki Współczesnej w Warszawie zagości „Polka”. Przygotowana pod kierownictwem prof. Marii Janion wystawa jest pierwszą tak wszechstronną prezentacją utrwalonych w naszej kulturze wizerunków Polki. Natomiast we wrześniu w CSW zostanie zainicjowany projekt poświęcony najważniejszym zjawiskom w polskiej sztuce współczesnej. Jako zwieńczenie planowany jest dyptyk wystawienniczy „W Polsce, czyli nigdzie / W Polsce, czyli gdzie”, stanowiący próbę opisania naszej tożsamości kulturowej.
Jednym z najciekawszych miejsc dla sztuki współczesnej stała się łódzka galeria Atlas Sztuki. W tym roku planowane są tam wystawy Jadwigi Sawickiej, Henryka Cześnika, Ilyi Kabakova i po raz pierwszy w Polsce Guya Peellaerta. Krakowski Bunkier Sztuki zaprasza od 29 stycznia na „Thanks Jackson. Dwurnik 2001-2004”. Będzie to wystawa abstrakcyjnych obrazów autorstwa Edwarda Dwurnika, stworzonych na przestrzeni ostatnich trzech lat.
We wrocławskiej BWA Awangarda w kwietniu zagości „Inc.” i „Neuropa”, rozbudowana wersja wystawy pokazywanej w Warszawie, wywołująca refleksję nad relacjami między sztuką a korporacyjną mentalnością.
BARTOSIEWICZ, KNOPFLER, MARSALIS, WAGNER, CZYLI CO BĘDZIE GRANE
Polskie Radio wyda w 2005 r. nową płytę zespołu Raz Dwa Trzy i podwójną płytę Maanamu z okazji 30-lecia działalności artystycznej. Dużym wydarzeniem będzie międzynarodowa edycja płyty Anny Marii Jopek. Nowe krążki wydadzą także Bon Jovi, Sheryl Crow, Whitney Houston, Carlos Santana, Annie Lennox i grupa Texas. Usłyszymy najnowszy materiał Eweliny Flinty, Ani Dąbrowskiej i po sześciu latach przerwy – Edyty Bartosiewicz.
Wydanie płytowe popularnego zespołu Black Eyed Peas można będzie skonfrontować z koncertem 28 stycznia w Warszawie. 20 lutego w stolicy wystąpi Patricia Kaas, a miłośnicy niezwykłych popisów japońskich bębniarzy z grupy Yamato znowu będą mogli ich zobaczyć na przełomie lutego i marca. Jak dotąd na hit koncertowy zapowiada się przyjazd Marka Knopflera. Były lider Dire Straits wystąpi 6 maja w Katowicach i 7 maja w Warszawie.
Era Jazzu to już gwarancja jakości – do tej pory blisko 200 znakomitych koncertów i niemal same słynne gwiazdy. W roku 2005 nie będzie inaczej. Pod szyldem Ery Jazzu znajdą się: legendarna formacja Oregon z jubileuszowym programem, trio Chicka Corei, Wynton Marsalis z zespołem, Manhattan Transfer, kwartet The New York Voices i Jan Garbarek z The Hilliard Ensemble. A na kwiecień planowana jest wielka gala Fusion All Stars Festival, prezentująca najwybitniejszych artystów fusion jazzu.
W muzyce poważnej wydarzeniem numer jeden będzie XV Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina, ale na jego rozpoczęcie musimy poczekać do końca września.
Spójrzmy, na co mogą liczyć w nowym roku miłośnicy opery. Opera Narodowa ma w planach „Aidę” Verdiego, balet „Spartakus” Chaczaturiana przygotowywany przez Emila Wesołowskiego i na koniec sezonu – inscenizowane wykonanie koncertowe dzieła Wagnera „Tristan i Izolda” pod dyrekcją Jacka Kaspszyka. A w połowie marca kolejna edycja Wielkanocnego Festiwalu Ludwiga van Beethovena.
Teatr Wielki w Poznaniu szykuje premierę „Graczy” Dymitra Szostakowicza i Krzysztofa Meyera. 2 kwietnia V Festiwal Hoffmannowski rozpocznie premierą „Cosi Fan Tutte” Mozarta. Zwieńczeniem sezonu i być może największym wydarzeniem będzie „Orfeusz i Eurydyka” Glucka, 8 lipca w koprodukcji z Operą Waszyngtońską w reżyserii Mariusza Trelińskiego. Opera Dolnośląska specjalizuje się w superwidowiskach wystawianych m.in. w Hali Ludowej. W przyszłym roku czekają widzów dwie realizacje, w czerwcu „Pierścień Nibelunga cz. III – Zygfryd” Ryszarda Wagnera, a we wrześniu premiera z okazji jubileuszu 60-lecia polskiej sceny operowej we Wrocławiu – „Halka” Stanisława Moniuszki w inscenizacji i reżyserii Laco Adamika. Jubileusz 50-lecia stałej sceny operowej obchodzi także Teatr Wielki w Łodzi. Jako hit zapowiadają się w maju XVIII Łódzkie Spotkania Baletowe. Przyjadą m.in. słynna Compania Nacional de Danza de Espana, którą kieruje choreograf Nacho Duato (odwiedzi ona również Warszawę), oraz Teatr Opery i Baletu im. Modesta Musorgskiego z Sankt Petersburga.
SZEKSPIR I CO JESZCZE, CZYLI POLSKIE SCENY
Wydarzeniem teatralnym będzie wizyta, w ramach Sezonu Rosyjskiego w Polsce, Teatru Małego z Petersburga. Pod koniec stycznia rosyjscy artyści pokażą najpierw w Warszawie, a potem w Krakowie „Wujaszka Wanię” Czechowa w reżyserii Lwa Dodina. Będzie także wizyta w stolicy i w Gdańsku Studia Olega Tabakowa z Moskwy ze spektaklem „Ostatni” Gorkiego.
W polskich teatrach nastał sezon szekspirowski. Szczególnie popularny okazał się „Makbet”. W Teatrze Starym w Krakowie można już oglądać realizację Andrzeja Wajdy. Można ją porównać z wizją Mai Kleczewskiej w Teatrze im. Kochanowskiego w Opolu, a w styczniu dołączy do nich Piotr Kruszczyński ze swoją interpretacją w Teatrze Polskim w Warszawie. Później w TR Warszawa „Makbeta” wystawi także Grzegorz Jarzyna. To nie koniec szekspirowskich spektakli na tej scenie – „Romea i Julię” przygotowuje Redbad Klynstra. W kwietniu zaś Szekspir przeniesie się do Krakowa, gdzie Teatr im. Słowackiego zaprosi na „Miarka za miarkę” w reżyserii Heleny Kaut-Howson.
W repertuarze Teatru Narodowego znalazła się przede wszystkim „Władza” Nicka Deae w reżyserii Jana Englerta – przedstawienie-jubileusz Janusza Gajosa. Poza tym Jerzy Jarocki adaptuje i reżyseruje „Kosmos” Gombrowicza, a Tadeusz Bradecki „Happy End” Kurta Weila i Bertolta Brechta. A skoro mowa o tłumach, to można na nie liczyć przy kolejnej współpracy Michała Żebrowskiego z Magdaleną Piekorz, tym razem na scenie, w Teatrze Studio. Obejrzymy monodram „Doktor Haust” napisany specjalnie dla Żebrowskiego przez Wojciecha Kuczoka.
Teatr Wybrzeże kontynuuje poszukiwania w dziedzinie nowych form teatralnych i aktualności. „Pamiętnik z dekady bezdomności” Pawła Demirskiego to przedstawienie, które zgodnie z formułą teatru dokumentalnego prezentowane będzie poza teatrem – w noclegowni im. św. Brata Alberta. Druga sztuka tego autora, „From Poland with love”, podejmuje próbę ujęcia stanu świadomości 25-, 35-latków w Polsce i refleksji nad tym, co dla nich znaczą słowa polskość, patriotyzm, ojczyzna.
Teatr Współczesny w Szczecinie już w styczniu proponuje sztukę Marka Pruchniewskiego „Łucja i jej dzieci” w reżyserii Marka Pasiecznego, natomiast Anna Augustynowicz przygotowuje na luty „Samobójcę” Nikołaja Erdmana.
Lista spektakli kolejnej edycji festiwalu „Małe sztuki z wielkimi aktorami” w Teatrze Na Woli jest imponująca. Na początek Krystyna Feldman w „Królowej piękności z Leenane” Martina McDonagha. Będzie też Anna Polony w „Twórcach obrazów” Pera Olofa Enquista w reż. Kazimierza Kutza. I jeszcze spektakl przebój grany przez trio Marta Lipińska, Krzysztof Kowalewski i Adam Ferency, czyli „Kocham pana, panie Sułku” Jacka Janczarskiego.
W Teatrze Polskim w Poznaniu 9 kwietnia odbędzie się premiera jednego z dzieł wielkiej klasyki rosyjskiej, „Biesów” Fiodora Dostojewskiego w reżyserii Marka Fiedora. Do tego ogromnego przedsięwzięcia zaangażowanych zostanie wiele aktorskich osobowości.
Natomiast w repertuarze Teatru im. Słowackiego w Krakowie są Mamet, Czechow i spektakl „Beckett, czyli honor Boga” inspirowany sztuką Jeana Anouilha, w reżyserii Agaty Dudy-Gracz. Krakowski Teatr Bagatela na dużej scenie zapowiada „Witkacy Show!” – połączenie musicalu i czarnego kabaretu. A na Scenie na Sarego najciekawsze wydają się: sceniczna wersja „Ptaśka” Williama Whartona w reżyserii Włodzimierza Nurowskiego oraz „Amadeusz” w reżyserii Barbary Sass.
A teatry muzyczne? W czerwcu w warszawskiej Rampie Maciej Wojtyszko wyreżyseruje „My Fair Lady”. Teatr Roma dopiero na jesień planuje prawdziwe wydarzenie – „Taniec wampirów” Romana Polańskiego. Musical powstał na podstawie filmu „Nieustraszeni pogromcy wampirów” Gérarda Bracha i Romana Polańskiego. Słynny reżyser obejmie bieżącą opiekę artystyczną nad polską produkcją, spektakl w Romie przygotuje holenderski reżyser Cornelius Baltus.
Katarzyna Długosz
Współpraca Karolina Rożej, Agnieszka Szczygielska, Bronisław Tumiłowicz
Odpowiedz na treść artykułu lub innych komentarzy