Eureka

Autor: Przegląd | 29 października, 2006

medycyna
Reumatyzm w europarlamencie
Polscy europarlamentarzyści chcą, aby Komisja Europejska nadała schorzeniom reumatycznym taki status, jaki mają choroby układu krążenia, nowotwory, AIDS i cukrzyca. Chodzi o to, by osoby prowadzące badania w tych dziedzinach mogły liczyć na dofinansowanie z unijnego budżetu. Pod deklaracją podpisało się 406 posłów. I tylko raz w historii Parlamentu Europejskiego zdarzyło się, by pod jakimkolwiek pismem podpisało się więcej polityków.
Dolegliwości reumatyczne to ponad 200 różnych chorób stawów i kości. Zapalnych, wrodzonych, pourazowych, a także zwyrodnień, których przyczyny nie są znane. Co ważne, zachorować może każdy: kobiety, mężczyźni, dzieci. W Polsce ten problem dotyczy około 19% całej populacji.

medycyna
15 sekund na opanowanie krwotoku
Najnowsze wydanie „Chemistry World” donosi, że jedynie 15 sekund potrzeba, by nowe białko, zsyntetyzowane ze specjalnie dobranych aminokwasów, zatamowało krwawienie ze zniszczonej tkanki. Naukowcy z amerykańskiego instytutu badawczego MIT (Massachusetts Institute of Technology) odkryli nowe właściwości tego białkowego preparatu, który wcześniej wykorzystywany był jako „nanozszywacz” uszkodzonych komórek nerwowych.
Badacze pod kierownictwem dr. Rutledge’a Ellis-Behnke zaobserwowali całkowity zanik krwawienia w miejscu, gdzie podany został roztwór białkowy.
Dalsze testy na tkankach innych narządów również potwierdziły wcześniejszą obserwację. Białko o cudownych właściwościach naukowcy opracowali całkowicie od podstaw z odpowiednio dobranych aminokwasów. Stworzyli peptyd niewystępujący w naturze, skłonny do przekształcania się w bardziej złożone struktury.

zoologia
Kolorowa niespodzianka z Kolumbii
W kolumbijskiej puszczy odkryto nowy gatunek ptaka. Ptak wielkości wróbla należy do rodziny ziarnojadów. – Nazwaliśmy go yariguies, od plemienia tubylców, które kiedyś zamieszkiwało ten obszar – mówią odkrywcy. Jak głosi legenda, plemię to popełniło zbiorowe samobójstwo, by uniknąć hiszpańskiej niewoli. Teren, na którym znaleziono ptaka, ma zostać objęty ochroną.
Natomiast w Europie, a dokładnie na Cyprze, odkryto nieznany dotąd gatunek myszy. Mysz, nazwana cypryjską, ma wyjątkowo dużą głowę, zęby i uszy. Jak sądzą uczeni, czyni to z niej żywą skamielinę. Są to bowiem cechy małych ssaków z zamierzchłych czasów.

biotechnologia
Robot z mózgiem szczura
Daniel Wagenaar i inni amerykańscy naukowcy z laboratorium w Pasadenie przeprowadzają eksperymenty trochę w stylu doktora Frankensteina. Umieszczają tysiące komórek szczurzych mózgów na zbudowanych z elektrod strukturach w kształcie kratek, wielkości mniej więcej paznokcia. Takie „bioukłady” podłączane są do komputera, niekiedy nawet sterują ramieniem robota, malującym flamastrem. W największym doświadczeniu obserwowano przez pięć tygodni 58 kultur komórkowych liczących do 50 tys. komórek każda. Okazało się, że szczurze komórki na elektrodach potrafią stworzyć coś w rodzaju zbiorowej pamięci, trwającej kilka godzin, a obrazy, które sporządza sterowany przez nie robot, są naprawdę dziwaczne. Daniel Wagenaar zamierza obecnie „nauczyć” szczurze komórki poruszania kursorem na ekranie komputera, tak aby kursor omijał wirtualne przeszkody. Przyszłość pokaże, czy dzięki tym eksperymentom powstaną kierowane przez zwierzęce neurony bioroboty.

popularyzacja nauki
Szkiełko i oko na Śląsku
W Muzeum Śląskim w Katowicach otwarta została wystawa fotograficzna „Śląsk okiem naukowca”. Przygotowano ją na wzór popularnego World Press Photo. Wystawa prezentuje projekty badawcze realizowane przez pracowników i studentów Uniwersytetu Śląskiego. Oprócz fotografii zwiedzający mogą zobaczyć krótkie naukowe streszczenia projektów, a także teksty literackie przybliżające bardziej skomplikowane problemy naukowe. Ekspozycja jest efektem konkursu o tym samym tytule. Jury miało trudne zadanie wyłonienia prac, które łączą w sobie piękno fotografii artystycznej z bezdusznością przekazu naukowego. Na wystawie znalazło się 80 spośród 250 zgłoszonych zdjęć.

botanika
Drzewo na 40 pięter
Amerykańscy botanicy, Chris Atkins i Michael Taylor, znaleźli na terenie parku narodowego Redwood w Kalifornii najwyższe drzewo, które mierzy ponad 115 m. Rekordowe drzewo to sekwoja z gatunku Sequoia sempervivens. Oprócz tego okazu, mierzącego dokładnie 115,2 m i nazwanego Hyperion, naukowcy znaleźli jeszcze dwa niezwykle wysokie drzewa mierzące odpowiednio 114,7 m i 113,14 m. Do tej pory za najwyższe drzewo uważano Stratosferycznego Giganta mającego 112,94 m wysokości. Dokładna lokalizacja tych kolosów jest jednak trzymana w tajemnicy w obawie przed turystami. Naukowcy chcą swoje odkrycie ochronić przed losem sekwoi Tall Tree, która została dosłownie zadeptana przez oglądających. Nieświadomi turyści ubili na klepisko ziemię wokół rośliny, na skutego czego pozbawione odpowiedniej ilości wody górne trzy metry korony uschły i odpadły.

zoologia
Wielki jak wielbłąd
Zespół archeologów ze Szwajcarii i Syrii odkopał w środkowej Syrii szczątki nieznanego dotąd gatunku wielbłąda. Znalezisko zaskoczyło naukowców. Okazało się, że zwierzę było dwukrotnie większe od jego dzisiejszych krewniaków – barki olbrzyma wznosiły się na wysokość 3 m. Okaz ten żył ponad 100 tys. lat temu, co też jest naukową ciekawostką. Do tej pory sądzono, że wielbłądy pojawiły się na Środkowym Wschodzie około 10 tys. lat temu. Niewykluczone też, że zwierzę zostało zabite przez ludzi. Rejon syryjskiej wioski El Kowm, miejsce wykopalisk, dostarczył już niejednej niespodzianki. Znaleziono tutaj m.in. szczątki ludzi. A dokładniej zęby, które wydają się zębami neandertalczyków, nie wczesnych Homo sapiens.

biotechnologia
Jogurt z kosmicznymi bakteriami
Hitem na japońskim rynku spożywczym jest od niedawna jogurt o nazwie „Uchu o Tabi Shita Yogurt”. W dosłownym tłumaczeniu oznacza to „jogurt, który podróżował w kosmosie”. I sporo w tym prawdy, bo bakterie użyte do wytwarzania tego napoju wiosną wysłano w rosyjskiej rakiecie Sojuz na orbitę okołoziemską. Przez 10 dni dwa szczepy drobnoustrojów (klasyczne bakterie kwasu mlekowego i unikalny Lactobacillus paracasei wpływający na podnoszenie odporności organizmu) żyły w zupełnie nietypowych dla siebie warunkach. Narażane były na promieniowanie kosmiczne. Połowa bakterii nie przetrwała. Te, które wróciły, zostały wykorzystane do produkcji mlecznego przysmaku. Smakosze mówią, że kosmiczny jogurt jest od ziemskiego o niebo delikatniejszy. 90-gramowa porcja tego nieba w gębie kosztuje 1 dol.

internet
Więcej muzyki przez internet
Z badań przeprowadzonych przez International Federation of the Phonographic Industry (IFPI) wynika, że rośnie sprzedaż cyfrowych piosenek. W pierwszym półroczu tego roku sprzedaż muzyki do pobrania była na świecie o 106% wyższa niż w tym samym czasie w ubiegłym roku. Obroty z tego tytułu wyniosły 945 mln dol. Pliki z muzyką stanowią 11% sprzedawanych nagrań (dla porównania w grudniu 2005 r. było to tylko 5,5%). Sporym zainteresowaniem cieszą się utwory do pobrania na telefony komórkowe. W Japonii takie usługi zajmują już 85% rynku cyfrowych nagrań. Zdaniem IFPI, na świecie dzwonki do komórek stanowią ponad 32% sprzedaży, pojedyncze utwory – drugie tyle, pełne albumy – 15%, a rozwiązania oparte na abonamencie – 7%.

internet
Kasyna online na Karaibach
Zakaz hazardu w amerykańskim internecie spędza sen z powiek brytyjskim operatorom, którzy są właścicielami najchętniej odwiedzanych wirtualnych kasyn w USA, przede wszystkim Sportingbet i 888 Plc. Chodzi o to, że za prowadzenie serwisów umożliwiających obstawianie Amerykanom grozi im ekstradycja do Stanów (m.in. na mocy podpisanego w 2004 r. porozumienia między krajami). Nie oznacza to jednak końca hazardu w wersji online. Operatorzy już mówią o tym, że prędzej przeniosą się na Karaiby. Rynek internetowych kasyn jest wart nawet kilka miliardów dolarów. Dlatego właściciele tych wirtualnych salonów rozrywki zamiast rejestrować swoje firmy w Londynie, zmienią adresy na bardziej egzotyczne.

studia
Woda w krowie
Kandydaci na elitarne angielskie uczelnie Oxford i Cambridge muszą obecnie odpowiadać na niezwykłe pytania podczas egzaminacyjnego testu. Chętni do studiowania weterynarii powinni np. wiedzieć: „Ile procent światowych zasobów wody zawiera krowa”, natomiast kandydaci na biologię muszą wytłumaczyć szczegółowo różnicę między ziemniakiem a cebulą lub też wygłosić referat na temat kawałka kory. Młodzi ludzie, pragnący studiować filozofię, mają obowiązek wyjaśnić, co oznacza termin cool, a zainteresowani fizyką muszą wiedzieć, czy można zapalić świeczkę na pokładzie statku kosmicznego. Wielu kandydatów do szkół wyższych reprezentuje znakomity poziom, zatem władze uczelni, zadając dziwne pytania, chcą znaleźć studentów najzdolniejszych do samodzielnego myślenia.

medycyna
Polski lek na cukrzycę
Dokładnie 7,5 mln zł dofinansowania z Unii Europejskiej i budżetu państwa otrzymał właśnie projekt innowacyjnego polskiego leku na cukrzycę. Prace nad nim prowadzi firma Adamed we współpracy z Uniwersytetem Warszawskim, Uniwersytetem Jagiellońskim oraz Akademią Medyczną w Gdańsku.
Lek ma w przyszłości znaleźć zastosowanie w terapii cukrzycy typu II i związanych z nią zaburzeń metabolicznych, tzw. syndromu X – otyłości, nadciśnienia, insulinooporności i zaburzonego profilu lipidów we krwi.
To pierwszy polski projekt leku innowacyjnego, prowadzony od początku do końca przez krajową firmę farmaceutyczną. Zakończenie prac planowane jest na listopad 2008 r. To ważne, bo z danych Światowej Organizacji Zdrowia wynika, że na cukrzycę cierpi obecnie ponad 171 mln osób na całym świecie, a do 2030 r. ta liczba może się podwoić.