Osiągnięcie trzech funkcjonariuszek operacyjnych Mosadu było jednym z największych dokonań tej służby
7 marca 2007
Ibrahim Othman wysiadł z windy na czwartym piętrze hotelu i ruszył w stronę swojego pokoju, ale kilka kroków od niego się zatrzymał. Na podłodze przy sąsiednich drzwiach siedziała młoda kobieta i gorzko płakała. Obok niej leżała duża srebrzysta walizka. Nieznajoma uderzyła pięściami w jej solidną pokrywę i nacisnęła dwa zatrzaski, próbując ją otworzyć. Na próżno.
Othman wahał się przez chwilę, po czym podszedł do niej.
– Co się stało? – zapytał po angielsku. – Czy mogę pani pomóc?
Uniosła zapłakaną twarz.
– Nie mogę otworzyć walizki – odpowiedziała, szlochając. – Zgubiłam klucz. Nie wiem jak. Nie wiem, co robić.
– Może zapyta pani na dole, w recepcji – zasugerował. – Oni mogą wiedzieć…
– Nic nie wiedzą! Włożyłam do niej torebkę ze wszystkimi dokumentami i kluczem do mojego pokoju. Nie mogę do niego wejść. A… moje dokumenty i pieniądze…
– Mogę spróbować pani pomóc – rzekł lekko zakłopotany.
– Nie, nie może pan.
Uklęknął obok niej i nacisnął zatrzaski, próbując otworzyć walizkę. Nic się nie stało.
– Może jednak zadzwonimy do recepcji? – zapytał ponownie.
– To nic nie da. – Zawahała się. – Chwileczkę, ktoś mi kiedyś powiedział… Ma pan może jakiś inny klucz, śrubokręt… albo scyzoryk, którego mogłabym użyć?
Wzruszył ramionami.
– Nie, przykro mi. – Nagle wpadł na pomysł. – Może klucz do mojego pokoju? Spróbujmy.
– Nie sądzę – odparła. – Ale… niech pan mi pozwoli spróbować.
Dał jej klucz do swojego pokoju. Pochyliła się nad walizką, odwracając się do niego plecami tak, że nie widział jej rąk, a następnie zręcznie odcisnęła jego klucz w jakimś podobnym do plasteliny materiale, który miała ukryty w dłoni. Nie tracąc czasu, wsunęła klucz Othmana do wąskiej szczeliny nad zatrzaskami walizki, po czym ponownie je nacisnęła. Rozległo się metaliczne kliknięcie.
– Boże! – Spojrzała zdumiona na walizkę. – Udało się! (…)
Wszedł do pokoju. Nie miał pojęcia, że młoda kobieta zrobiła odcisk jego klucza. W mniej niż godzinę towarzysze zapłakanej dziewczyny, Niny, zrobili jego kopię. Dzięki temu zespół operacyjny Mosadu zyskał możliwość wejścia do pokoju Ibrahima Othmana, szefa syryjskiej rządowej komisji do spraw energii jądrowej.
*
Mosad śledził Othmana już od dłuższego czasu, ale bez większych sukcesów. Strzępy informacji z różnych źródeł, a głównie raport mjr. Jakobiego, służącego w Amanie, izraelskim wywiadzie wojskowym, wzbudziły podejrzenie, że Syria, być może śladem Iranu, Iraku i Libii, próbuje zbudować własną broń jądrową. Większość ekspertów Mosadu odrzuciła jednak tę teorię. Jednym z ich głównych argumentów było to, że „takie przedsięwzięcie nie pasuje do Baszara [al-Asada]”. Pasowało czy nie, debata toczyła się dalej; aż w końcu ramsad (dyrektor Mosadu) Meir Dagan postanowił zweryfikować hipotezę Jakobiego. Na spotkaniu z szefami wydziałów Mosadu Dagan uparcie odrzucał wszystkie zastrzeżenia i wątpliwości. W końcu nakazał wszelkimi sposobami znaleźć odpowiedź na pytanie, czy Syria buduje instalację nuklearną. Zadanie to powierzono wydziałowi „Keszet” (Łuk), specjalizującemu się w wyrafinowanych operacjach wywiadowczych za granicą.
Przeprowadzający setki operacji rocznie „Keszet” był najbardziej aktywnym wydziałem Mosadu. Jego pracownicy wyróżniali się kreatywnością i nieszablonowością. Obmyślali pomysłowe akcje w celu zdobycia informacji, dokumentów i urządzeń, rozwinęli także sposoby subtelnego podchodzenia ważnych oficjeli wroga, którzy działali poza granicami swoich krajów. Czasem celem inwigilacji i śledztwa stawały się osoby lub delegacje wysłane przez nieprzyjazne rządy do Europy, Azji czy Afryki, czasem byli to sojusznicy wroga, dostawcy, a nawet wysocy rangą oficerowie obcych armii, którzy współpracowali z nieprzyjaciółmi Izraela.
Przeciwdziałanie zagrożeniu nuklearnemu znajdowało się na szczycie listy najważniejszych zadań Mosadu, a na szczycie listy krajów mogących stanowić takie zagrożenie był Iran. Jednakże ramsad Dagan uważał, że jeśli Iran był głęboko zaangażowany w projekt nuklearny, a Irak również próbował rozwinąć podobny program, to jego obowiązkiem było dopilnowanie, by żaden inny wrogi kraj nie zbudował potajemnie broni jądrowej. To dlatego uparcie nalegał, aby podległe mu służby dowiedziały się dokładnie, co robi Ibrahim Othman, „Mister Atom” syryjskiego rządu.
Według zagranicznych źródeł to Ram Ben Barak, szef „Keszetu”, wysłał swoich ludzi, by śledzili Othmana. Syryjczyk dużo podróżował.
– Dagan kazał nam dowiedzieć się, czy Syria ma program nuklearny, czy go nie ma – powiedział Ben Barak dziennikarzowi wiele lat później. – Przez kilka miesięcy przeprowadzasz różne akcje na całym świecie, dopóki nie dopisze ci szczęście. Ktoś popełnia błąd w jednym miejscu, a ktoś odnosi zwycięstwo w innym. Meir Dagan był bardzo wytrwały. Wiele osób mówiło mu, że w Syrii nie może być reaktora. Że wszystkie te wydatki i czasochłonne zabiegi są na darmo. Ale my wykonywaliśmy jego rozkazy i nie odpuściliśmy.
Najwyraźniej różne operacje przez dłuższy czas nie przyniosły żadnych owoców. Wysyłanie zespołów „Keszetu” śladem Othmana kosztowało fortunę, a wyniki były zerowe. Ale później funkcjonariusze Mosadu dowiedzieli się, że Othman przyjeżdża do Wiednia na doroczną konferencję Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej. Chociaż miał mieszkanie w stolicy Austrii, tym razem zdecydował się na pobyt w hotelu i tam poznał zapłakaną izraelską amazonkę.
Zdobycie klucza do pokoju Othmana było pierwszym etapem „tria” – trzech etapów operacji, z których każdy stanowił samodzielną misję. We wszystkich główne role odegrały trzy młode funkcjonariuszki operacyjne Mosadu.
*
Etap drugi. Następnego ranka Othman zszedł na śniadanie do hotelowej restauracji. Rozejrzał się i zobaczył, że wszystkie stoliki są zajęte. Nie wiedział oczywiście, że większość osób jedzących i zamawiających śniadanie to funkcjonariusze Mosadu. Zostawili mu tylko jedno miejsce w całej restauracji: puste krzesło przy stoliku, przy którym siedziała młoda kobieta. Rozmawiała przez telefon komórkowy, popijając kawę.
– Czy mogę tu usiąść? – zapytał.
– Jasne. – Wzruszyła ramionami i wróciła do rozmowy telefonicznej, którą prowadziła po angielsku i z narastającą złością. Kilka razy podniosła głos, po czym rozejrzała się wściekła i w końcu zakończyła rozmowę, uderzając telefonem w blat stolika. – Drań – wyszeptała. – Żeby mi to zrobić!
– Uniosła wzrok i spojrzała na swojego nowego sąsiada. – Przepraszam, straciłam panowanie nad sobą, ale ten drań znowu się wymigał!
Othman pokiwał głową ze współczuciem, a rozwścieczona dziewczyna wciąż ciskała gromy. Opowiedziała mu o swoim chłopaku, na którym nie mogła polegać w żadnej sprawie. (…)
Othman uprzejmie pokiwał głową na znak, że się z nią zgadza.
– Najwyraźniej nie zdaje sobie sprawy, co traci – powiedział.
Spojrzała na niego.
– A pan kim jest?
Przedstawił się, ale nie wspomniał o swoim stanowisku w komitecie do spraw energii jądrowej.
– Mam na imię Marilyn. – Uśmiechnęła się. Zadała kilka przypadkowych pytań i dowiedziała się, że on dobrze zna Wiedeń i dużo podróżował po świecie. Stopniowo pogrążyli się w łatwej, przyjemnej konwersacji. Podobała się Othmanowi i delektował się rozmową z tak młodą i piękną kobietą.
Wróciła do nieudanej randki ze swoim chłopakiem.
– Tak się starałam, żeby ten wieczór był niezwyczajny – powiedziała. – Zamówiłam stolik u Silvia Nickola. Miejsca rezerwuje się tam z miesięcznym wyprzedzeniem. To najlepsza restauracja w Wiedniu!
– Tak, słyszałem.
Nagle uniosła głowę i zmarszczyła brwi.
– A co pan robi dziś wieczorem? – zapytała.
Zaskoczyła go.
– Dlaczego pani pyta?
– Szkoda byłoby anulować rezerwację – odparła. – Może… może razem zjemy tam kolację? (…)
O ósmej wieczorem spotkali się w hotelowym holu i pojechali taksówką do restauracji. Gdy opuścili hotel, członkowie zespołu „Keszetu” rozeszli się po holu. Dwie funkcjonariuszki i ich kolega usiedli na fotelach w pobliżu wind. Gdyby Othman nagle zmienił zdanie i wrócił za wcześnie, mieli go zatrzymać, zanim udałby się do swojego pokoju. Dowódca zespołu, Ejtan, siedział w samochodzie zaparkowanym niedaleko hotelu. Po kilku minutach usłyszał w słuchawkach głos jednego ze swoich ludzi, który użył umówionego hasła, by go poinformować, że para przyjechała do restauracji i już jest przy stoliku. Othman nie wiedział oczywiście, że przy sąsiednich stolikach siedzą inni funkcjonariusze Mosadu, którzy mieli pilnować, by kolacja przebiegła zgodnie z planem, i chronić „Marilyn”, gdyby Othman zaczął sprawiać kłopoty…
Wszystko było gotowe na trzeci etap operacji. Ejtan wysłał zespół operacyjny – Ejala i Kirę – na czwarte piętro hotelu. Mieli klucz do pokoju Othmana, więc bez problemu weszli do środka i zaczęli go przeszukiwać. Na biurku leżało kilka rzeczy osobistych Othmana – i telefon komórkowy! Syryjczyk prawdopodobnie nie chciał, żeby przeszkadzano mu podczas kolacji z „Marilyn”, i dlatego zostawił go w pokoju.
Telefon był chroniony hasłem. Kira wzięła go i w ciągu kilku minut zdołała się do niego włamać. Sprawdziła jego zawartość – był pełen wiadomości i dokumentów. Aż tu nagle…
Nagle natknęli się na duży plik fotografii. Jeden po drugim na ekranie pojawiały się zdumiewające obrazy. Ukazywały ogromny budynek, a w nim reaktor jądrowy w zaawansowanym stadium budowy, duże części jego rdzenia i stojących obok Azjatów – Chińczyków lub Koreańczyków. Inne zdjęcia przedstawiały plac budowy reaktora, gdzieś na bezludziu. W pamięci telefonu było 35 takich fotografii. Ejal i Kira nie mogli uwierzyć własnym oczom. Othman sfotografował swoim telefonem tajny reaktor i azjatyckich ekspertów!
Opanowawszy emocje, dokończyli robotę. Ejal przejrzał rozłożone na biurku dokumenty, ale nie znalazł niczego interesującego. Kira skopiowała zdjęcia z telefonu komórkowego za pomocą urządzeń, które przyniosła. Odłożyli potem wszystko z powrotem na biurko i wymknęli się z pokoju. Po wyśmienitej kolacji Othman i „Marilyn” wrócili do hotelu. Rozstali się w holu i dziewczyna gorąco podziękowała Syryjczykowi za miły wieczór.
Zasłużył na te podziękowania.
*
Jak głosi raport, to osiągnięcie trzech funkcjonariuszek operacyjnych Mosadu było jednym z największych dokonań tej służby. Zdumiewający materiał, który uzyskano dzięki Ninie, „Marilyn” i Kirze, został natychmiast przedstawiony ramsadowi, szefowi Sztabu Generalnego i premierowi. Zdjęcia wykonane w budynku ujawniły dużą cylindryczną konstrukcję z cienkimi, ale solidnymi ścianami. Inne fotografie przedstawiały rusztowanie wzniesione w celu wzmocnienia zewnętrznych ścian reaktora. Były też zdjęcia drugiego, mniejszego i wyposażonego w dystrybutory paliwa budynku, wokół którego można było zaparkować kilka ciężarówek. Trzecią budowlą była najwyraźniej wieża dostarczająca wodę do reaktora. Ramsad Dagan położył na biurku premiera Olmerta brązową kopertę zawierającą 35 fotografii, które pracownicy Mosadu przywieźli z Wiednia. Ehud Olmert osłupiał na ich widok.
– To jest reaktor produkujący pluton – poinformował go Dagan. Trudno było sobie wyobrazić bardziej zdumiewające odkrycie, które ujawniałoby istnienie śmiertelnego zagrożenia dla Izraela.
– Znaki zapytania się skończyły – powiedział Olmertowi asystent Dagana. – Teraz mamy tylko wykrzykniki!
Natomiast Dagan zapytał:
– Panie premierze, co robimy?
– Zniszczymy to! – odparł Olmert.
Było to rzeczywiście zdumiewające osiągnięcie, ale odsłoniło też poważne niepowodzenie izraelskich służb wywiadowczych. W ciągu kilku lat, do przypisywanej Mosadowi operacji wiedeńskiej, tuż pod nosem Izraela budowano reaktor jądrowy, o którym nikt w tym kraju nie wiedział. Gdyby nie lekkomyślne zachowanie Ibrahima Othmana, Izrael mógłby się przebudzić w ponurej rzeczywistości – w której jego najbardziej nieprzejednany wróg miałby broń atomową.
Zdjęcia pozyskane przez amazonki „Keszetu” przekazano do laboratoriów badawczych Mosadu i Amanu. Analitycy szybko ustalili dokładne położenie reaktora: Al-Kibar, odizolowane miejsce na pustyni w prowincji Dajr az-Zaur we wschodniej Syrii, nad Eufratem i stosunkowo blisko granicy z Irakiem. Budynek miał postać dużego prostopadłościanu o wysokości 20 m i powierzchni 16 tys. m kw.
Teraz, gdy zdjęcia zostały przeanalizowane i specjaliści Mosadu wiedzieli, gdzie szukać, związana z nimi historia nabrała kształtu. Azjaci sfotografowani na terenie reaktora byli Koreańczykami z KRLD. Współpraca Syrii z Koreą Północną rozpoczęła się od wizyty w 1990 r. w Damaszku prezydenta Kim Ir Sena, podczas której on i prezydent Syrii Hafiz al-Asad podpisali porozumienie o współpracy wojskowej i technologicznej. Umowa zawierała paragraf dotyczący energii jądrowej, ale koncentrowała się głównie na dostawach rakiet Scud z Korei Północnej do Syrii; pierwszy ładunek scudów dotarł do Syrii w lutym 1991 r., podczas amerykańskiej operacji „Pustynna Burza”.
Kwestia nuklearna została znów podjęta dopiero w czerwcu 2000 r., kiedy północnokoreańska delegacja przybyła do Damaszku na pogrzeb Hafiza al-Asada i spotkała się z jego synem oraz następcą Baszarem. Ich rozmowy o budowie obiektu jądrowego w Syrii zwieńczyło dwa lata później trójstronne spotkanie w Damaszku, podczas którego do projektu przyłączył się Iran. Trzy strony zgodziły się, że Korea Północna zbuduje syryjski reaktor, a Iran pokryje koszty budowy, sięgające 2 mld dol. Reaktor Al-Kibar miał być kopią północnokoreańskiego reaktora z Ośrodka Badań Jądrowych w Jongbjonie.
Budowa się rozpoczęła, ale amerykańskie i izraelskie służby wywiadowcze nie zdawały sobie z tego sprawy. Nawet wizyta w Damaszku w 2006 r. irańskich naukowców, specjalistów w dziedzinie badań nuklearnych, nie zapaliła żadnego światełka ostrzegawczego.
Ale nowe informacje, które trio funkcjonariuszek operacyjnych Mosadu przywiozło z Wiednia, uświadomiły izraelskiemu rządowi, że trzeba podjąć dramatyczne decyzje. Kopie zdjęć wysłano do CIA; w czerwcu 2007 r. Ehud Olmert przedstawił szczegółowy raport prezydentowi USA George’owi Bushowi i zasugerował, żeby USA zbombardowały reaktor, który stanowił poważne zagrożenie dla państw Bliskiego Wschodu. Kilka osób z amerykańskiej administracji, jak wiceprezydent Richard Cheney, poparło plan zbrojnego ataku, ale Bush się wahał. Ostatecznie, za radą sekretarz stanu Condoleezzy Rice i niektórych swoich asystentów, powstrzymał się od działania, argumentując, że zbombardowanie reaktora byłoby atakiem na suwerenne państwo. Zamiast tego wolał wykorzystać instrumenty dyplomatyczne. W rozmowie telefonicznej Olmert bez ogródek powiedział Bushowi:
– Pańska strategia jest dla mnie bardzo niepokojąca. Zrobię to, co uważam za konieczne, aby chronić Izrael.
– Ten facet ma jaja – powiedział później Bush. – Dlatego go lubię.
*
Tymczasem zadanie obserwacji reaktora przekazano satelitom USA i Izraela. Okazało się, że władze syryjskie, by nie ściągnąć na niego uwagi, nie rozmieściły wokół miejsca budowy baterii przeciwlotniczych. Syryjczycy rozrzucili nawet dokoła śmieci, aby stworzyć wrażenie, że nie prowadzi się tam żadnych robót. Mimo to z obserwacji satelitarnych wynikało, że budowa postępuje w zawrotnym tempie. Waszyngton i Jerozolima doszły do wniosku, że reaktor zostanie uruchomiony pod koniec września; każdy późniejszy atak na niego spowodowałby zatem uwolnienie śmiercionośnych substancji radioaktywnych ze straszliwymi skutkami zarówno dla środowiska, jak i dla ludzi w Syrii oraz poza nią.
Olmert postanowił bezzwłocznie zbombardować reaktor. Operacja nosiła kryptonim „Poza Szablonem”.
Według londyńskiego „Sunday Timesa” 4 września 2007 r. pododdział elitarnej jednostki komandosów sił powietrznych „Szaldag” (Zimorodek) został przerzucony śmigłowcami do rejonu Dajr az-Zaur,
gdzie prawie cały dzień ukrywał się w pobliżu reaktora. (Wedle innej wersji wydarzeń byli to żołnierze Sajeretu Matkal). Jego zadaniem było podświetlenie ścian reaktora laserami, aby wskazać cele pilotom izraelskich odrzutowców.
Samoloty – cztery F-15 z bazy Chacerim i sześć F-16 z bazy Ramon – przyleciały następnej nocy o godz. 11. Aby zapobiec wojnie z Syrią, podjęto wszelkie możliwe działania mające ukryć zaangażowanie Izraela w tę operację. Samoloty poleciały najpierw na północ, nad Morze Śródziemne, a kiedy dotarły do granicy syryjsko-tureckiej, skręciły na południe, jakby leciały z Turcji. Zbliżyły się do Dajr az-Zaur, lecąc na niezwykle niskiej wysokości. Powietrzne i naziemne jednostki walki elektronicznej Sił Obronnych Izraela (SOI) zakłóciły pracę syryjskich stacji radiolokacyjnych, wskutek czego nie wykryły one nadlatujących samolotów. Nad Al-Kibar piloci zrzucili bomby, które nakierowały się na świetlne plamki znaczników celu
na ścianach reaktora, i zniszczyli całą budowlę.
W następnych dniach światową prasę zalały sensacyjne doniesienia z krzykliwymi nagłówkami przypisujące zbombardowanie Al-Kibar Izraelowi, co wydawało się logiczne. Eksperci prorokowali, że wojna między Syrią a Izraelem jest nieuchronna. Ale prezydent Asad postanowił jej uniknąć. Izrael milczał jak grób i nie przyznał, że miał coś wspólnego z tą operacją. Asad i syryjski sztab generalny oczywiście rozumieli, że to izraelskie lotnictwo zbombardowało reaktor. Ale milczenie Izraela pozwoliło im uniknąć konieczności przeprowadzenia uderzenia odwetowego; poza tym Syria nie była zainteresowana ujawnieniem, że zniszczona budowla była reaktorem jądrowym, zbudowanym, jakby tego wszystkiego było mało, przez Koreańczyków z KRLD… Po długich godzinach ciszy i zamieszania syryjska państwowa agencja informacyjna opublikowała wielce zagmatwane oświadczenie. Podała w nim, że o pierwszej w nocy izraelskie samoloty naruszyły przestrzeń powietrzną kraju, „zrzuciły bomby na obszarze pustynnym, po czym nasze siły powietrzne zmusiły je do odwrotu. Nie wyrządziły szkód ludziom ani sprzętowi”.
*
Operacja ta miała jeszcze jeden rozdział, nie mniej dramatyczny. Szefem syryjskiego projektu nuklearnego był gen. Muhammad Sulejman, dowódca syryjskiej „armii cieni” – małej tajnej jednostki, w której służyli najlepsi oficerowie i eksperci wojskowi w kraju. Sulejman, jeden z najpotężniejszych ludzi w Syrii, był także zaufanym doradcą prezydenta Asada. Działał za grubą zasłoną tajemnicy, z dala od mediów. Po zniszczeniu reaktora w Dajr az-Zaur zaczął planować budowę nowego, ale nim się do tego zabrał, wziął kilkudniowy urlop, który chciał spędzić w swoim domu na plaży w Rimal al-Zahabii, na północy Syrii. Sulejman zaprosił grupę przyjaciół, po czym wszyscy zasiedli na werandzie z widokiem na spokojne Morze Śródziemne i delektowali się kolacją. Według doniesień prasowych nie zauważyli dwóch cieni, które wyłoniły się z fal leniwie toczących się w stronę brzegu. Byli to snajperzy, którzy wyjęli z wodoszczelnych futerałów karabiny, wycelowali je w głowę Sulejmana i jednocześnie wystrzelili. Sulejman upadł na stół i w powstałym zamieszaniu nikt nie zauważył komandosów, którzy ponownie zanurkowali i płynąc pod wodą, wrócili do swojej łodzi.
Rząd syryjski opublikował komunikat w sprawie śmierci Sulejmana, spowodowanej – jak napisano – „zawałem serca”.
Na tym zakończyła się misja, którą zapoczątkowała podróż trzech młodych amazonek do romantycznego Wiednia. (…)
Fragment książki Michaela Bar-Zohara i Nissima Mishala Amazonki Mosadu. Niezwykłe kobiety w izraelskich tajnych służbach, przekład Jan Pyka, Rebis, Poznań 2022
Fot. Reuters/Forum
Odpowiedz na treść artykułu lub innych komentarzy