Zdobywała trony dzięki intrygom i zbrodniom. Rządziła Egiptem jako faraon ponad 200 lat przed Kleopatrą Podstępem i zbrodnią zdobyła korony trzech królestw. Poślubiła brata i wraz z nim rządziła Egiptem. Wspierała poetów i uczonych, prowadziła wojsko do boju, już za życia została boginią. Arsinoe II to jedna z najniezwyklejszych kobiet starożytności. Najnowsze badania zaświadczają, że nie była królową, lecz monarchą, faraonem Egiptu, podobnie jak w zamierzchłych czasach Hatszepsut (panowała około 1503-1482 r. p.n.e.), a potem słynna Kleopatra VII, kochanka Cezara. Arsinoe (316-270 r. p.n.e.) pochodziła z macedońskiej dynastii Lagidów. Jej założyciel, Ptolemeusz I Soter, był znakomitym wodzem Aleksandra Wielkiego. Mianowany przez niego satrapą (zarządcą) Egiptu, po śmierci macedońskiego zdobywcy został monarchą kraju nad Nilem i panem wielu innych krain: Cyrenajki, południowej Syrii oraz licznych ziem w Azji Mniejszej. Lagidzi rezydowali w Aleksandrii, nowej stolicy kraju. Rdzenni Egipcjanie uznawali ich za faraonów, jednak to Macedończycy i Grecy tworzyli elitę władzy. Arsinoe była siostrą i żoną Ptolemeusza II. Kiedy zmarła, król nadał jej oficjalny tytuł Thea Filadelfos, czyli „Bogini Miłująca Brata”. Filadelfos oznacza także „Miłujący Siostrę” i z tym przydomkiem przeszedł do historii również Ptolemeusz II, aczkolwiek za życia nie był tak nazywany. Historycy od dawna doceniali wpływ Arsinoe na rządy, przypisywali jej najważniejsze rozstrzygnięcia i decyzje, uważali ją za de facto współwładcę przy boku niemrawego brata. Znakomita polska znawczyni dziejów hellenizmu Anna Świderkówna nazwała ją „królową i niemal królem”. Szwedzka badaczka Maria Nilsson z uniwersytetu w Göteborgu doszła kilka tygodni temu do wniosku, że Arsinoe była faraonem, monarchą równym mężowi. Nilsson przeanalizowała wizerunki siostry-żony Ptolemeusza II na 158 reliefach, także tych niedawno odkrytych, pochodzących z czterech stuleci, i uwzględniła tytulaturę Thea Filadelfos spisaną hieroglifami. Maria Nilsson szczególną uwagę zwracała na korony Arsinoe, które nie przypominały innych królewskich nakryć głowy używanych w Egipcie, takich jak: chepresz z niebieskiego płótna lub skóry, biała korona, czerwona korona czy podwójna korona ze strusich piór. Niezwykła korona Arsinoe składała się z czterech elementów: czerwonej korony symbolizującej władzę nad Dolnym Egiptem, rogów baranich będących atrybutem boga Amona, jak również rogów krowy oraz słonecznego dysku, które symbolizują boginię Hathor i harmonię między pierwiastkiem męskim a żeńskim. Koronę uzupełniał podwójny pióropusz, inny ważny symbol Amona. Zdaniem prof. Nilsson, elementy te świadczą, że Arsinoe była jednocześnie wielką kapłanką, boginią, a także monarchą Dolnego Egiptu: „Arsinoe została za życia ogłoszona faraonem. Współrządziła krajem jako król Dolnego Egiptu, podczas gdy jej brat-mąż był monarchą Górnego Egiptu”. Korona Arsinoe zidentyfikowana na reliefach w 27 wariantach stała się później wzorem dla koron innych władczyń z dynastii Lagidów, zwłaszcza jej ostatniej przedstawicielki, sławnej Kleopatry VII. Jak podkreśla Carole Gillis z Wydziału Archeologii Uniwersytetu w Lund, studium dowodzi, że Arsinoe nosiła koronę za życia, podczas wystąpień publicznych, a symbole były zrozumiałe dla wszystkich i świadczyły, że królowa tak naprawdę jest królem. Życie Arsinoe było niezwykłe i burzliwe, nawet jak na tamtą niespokojną epokę, w której diadochowie (następcy), dawni wodzowie Aleksandra Wielkiego, zaciekle walczyli o podział dziedzictwa po macedońskim zdobywcy. 16-letnia królewna została wydana za mąż za jednego z diadochów, Lizymacha, który władał rozległym państwem, obejmującym Trację, północną część Azji Mniejszej, a w końcu także Macedonię. Lizymach przekroczył już sześćdziesiątkę i z poprzedniego małżeństwa miał zdolnego syna, następcę tronu Agatoklesa. Żoną Agatoklesa była przyrodnia siostra Arsinoe, Lizandra, która urodziła mu dzieci (istnieje nawet możliwość, że Lizandra była rodzoną siostrą Arsinoe). Na dworze Lizymacha szukał też szczęścia wydziedziczony przyrodni brat Arsinoe, okrutny i porywczy Ptolemeusz Keraunos, czyli Piorun. Młoda żona Lizymacha urodziła trzech synów i postanowiła za wszelką cenę zapewnić im sukcesję. Wspólnie z Keraunosem uknuła intrygę i tak omotała męża, że skazał Agatoklesa na śmierć. Podobno to Ptolemeusz Piorun dokonał w więzieniu egzekucji. Niemiecki historyk Hermann Bengtson, autor krótkiej biografii Arsinoe, zwraca uwagę, że królowa nie okazała litości pasierbowi
Tagi:
Krzysztof Kęciek
