5 grudnia przypada setna rocznica urodzin Hilarego Koprowskiego – polskiego wirusologia i immunologa. Choć rzadko bywa wymieniany jednym tchem w szeregu z innymi sławnymi polskimi naukowcami, to właśnie jemu zawdzięczamy pierwszą na świecie szczepionkę przeciwko wirusowi polio wywołującemu chorobę Heinego-Medina. A dzięki podarowanym przez niego w 1959 r. 9 milionom szczepionek również w Polsce zatrzymano epidemię tej powodującej poważne powikłania choroby.
Hilary Koprowski, który urodził się 5 grudnia 1916 r. w Warszawie w rodzinie żydowskiej, dla badaczy zajmujących się nauką o szczepieniach pozostaje jedną z najważniejszych postaci w historii medycyny. – Prof. Koprowski na zawsze wpisał się złotymi zgłoskami w poczet największych naukowców wakcynologów na świecie. Był jednym z ostatnich należących do tzw. grupy pasteurowskiej, zajmującej się opracowywaniem szczepionek nowej generacji. Jego najważniejszym osiągnięciem jest opracowanie szczepionki przeciw chorobie Heinego-Medina z zastosowaniem żywego, osłabionego wirusa, czy też modyfikacja szczepionki przeciw wściekliźnie – wyjaśnia prof. Iwona Paradowska-Stankiewicz, krajowy konsultant w dziedzinie epidemiologii z Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny.
W 1939 r. Koprowski ukończył zarówno Konserwatorium Muzyczne w klasie fortepianu, jak i Akademię Medyczną w Warszawie. Od wybuchu drugiej wojny światowej przebywał na emigracji – krótko we Włoszech, później w Brazylii, gdzie pracował dla Fundacji Rockefellera, a po zakończeniu wojny wyjechał do USA i zamieszkał w Pearl River, w stanie Nowy Jork. W USA prof. Koprowski rozpoczął pracę w Laboratorium Lederle. To tam właśnie powstała pierwsza na świecie podawana doustnie szczepionka na polio.
Pionierską dawkę szczepionki, w styczniu 1948 r., Koprowski wypróbował na sobie. W 1950 r. rozpoczął pilotażowe szczepienia niewielkiej grupy dzieci. Testy kliniczne były bardzo pozytywne, a szczepionka okazała się zarówno bezpieczna, jak i skuteczna. W 1959 r. Koprowski ofiarował Polsce 9 mln szczepionek przeciwko polio, co pozwoliło na przeprowadzenie systematycznej akcji szczepień i zatrzymanie epidemii tej choroby również w naszym kraju. Opracowanie szczepionki na polio nie było, niestety, jednoznaczne z pokonaniem wirusa na całym świecie. – Obecnie na kuli ziemskiej są obszary, gdzie udało się wykorzenić tę chorobę, ale niestety także obszary tzw. endemicznego występowania wirusa i zachorowań. To oznacza, że wirus wciąż krąży w środowisku i może zakażać. Tam gdzie obecnie nie są rejestrowane zachorowania, od dziesięcioleci stosowano szczepienia przeciw polio, a sukces wynika także z zaszczepienia prawie całej populacji – wyjaśnia prof. Stankiewicz w rozmowie portalem ZaszczepSieWiedza.pl. – W naszym kraju także nie występują zachorowania na poliomyelitis, co zawdzięczamy realizacji szczepień przeciw polio od lat 60. ubiegłego stulecia. Ponadto odsetek osób zaszczepionych w Polsce jest wysoki i wynosi 98%. Niestety w krajach, w których szczepienia są prowadzone niesystematycznie, albo niewielki odsetek osób poddaje się szczepieniom, wciąż istnieje ryzyko transmisji wirusa na osoby nieuodpornione – dodaje. Jak podaje ZaszczepSieWiedza.pl na sąsiadującej z Polską Ukrainie w 2015 r. wykryto dwa przypadki zachorowania. Oznacza to, że dzieci w naszym kraju muszą nadal być szczepione na polio.
Medycyna zdominowała także życie prywatne prof. Koprowskiego. Jego żona, Irena Koprowska (1917-2012), zapisała się w historii medycyny jako pionierka badań cytologicznych. Obaj synowie Koprowskiego również zostali lekarzami. Claude Koprowski jest już na emeryturze, zaś młodszy od niego o 11 lat Christopher specjalizuje się w neurologii oraz radiologii i jest kierownikiem katedry radiologii szpitala w Delaware w USA.
Mimo iż na emigracji spędził ponad siedemdziesiąt lat, Koprowski nie zerwał kontaktów z Polską. Dzięki wizytom w prowadzonym przez niego przez ponad trzydzieści lat Instytucie Wistara w Filadelfii, polscy naukowcy mieli okazję poznać bardziej zaawansowane technologie oraz metody pracy badawczej, a później przeszczepić je na nasz grunt. Po 1989 r. Koprowski otrzymał doktoraty honoris causa uczelni medycznych w Lublinie i Poznaniu. Hilary Koprowski zmarł w 2013 r.
„W 1950 r. rozpoczął pilotażowe szczepienia niewielkiej grupy dzieci. Testy kliniczne były bardzo pozytywne, a szczepionka okazała się zarówno bezpieczna, jak i skuteczna.” Niestety teraz po latach, okazuje się, że nie do końca, z całym szacunkiem dla dorobku polskiego naukowca: „W 2016 r. przestanie być stosowana w Polsce żywa szczepionka przeciwko polio – informuje dyrektor departamentu matki i dziecka Ministerstwa Zdrowia Dagmara Korbasińska. (…)
Jak wyjaśniła Korbasińska, w przypadku szczepionki IPV żywy wirus polio nie dostaje się do środowiska, z czym mamy do czynienia w przypadku szczepienia OPV. Z tego powodu zdecydowano o zaprzestaniu szczepień szczepionką OPV do końca marca 2016 r.
– Przygotowujemy się do wycofania szczepionki OPV i szczepienia tylko szczepionką IPV, czyli niezawierającą szczepionkowego wirusa polio, który zwiększa narażenie na zachorowanie osób nieszczepionych – stwierdziła dyrektor.
Przypomniała, że dwa przypadki zachorowania na wirus szczepionkowy polio odnotowano w ostatnim czasie u dzieci na Ukrainie.” ( Źródło: http://www.rynekzdrowia.pl/Serwis-Szczepienia/MZ-od-2016-r-nie-bedzie-szczepien-przeciwko-polio-szczepionka-OPV,155009,1018.html)