Żonaci księża przyszłością Kościoła?

Żonaci księża przyszłością Kościoła?

W Brazylii 41% księży katolickich przyznaje się do związków z kobietami

Pedro Almodóvar to antyklerykał, ale z góry zapewnia: „Nie odczuwam wewnętrznej potrzeby prowadzenia walki z Kościołem”. Własne obserwacje i przeżycia przyjaciół, z którymi chodził do szkoły prowadzonej przez księży, posłużyły hiszpańskiemu reżyserowi do nakręcenia nowego, bardzo intymnego – jak podkreśla – filmu „Mala educacion”, „Złe wychowanie”. Film odsłania ludzkie słabości niektórych duchownych wychowawców, ujawniające się w chorej fascynacji chłopcami. „To najciemniejsze zakątki ludzkiego serca”, mówi Almodóvar. „Co pan chciał wyrazić tym filmem?”. „To, że celibat jest źródłem nadużyć seksualnych popełnianych przez księży”, odpowiada reżyser, który swym poprzednim filmem „Porozmawiaj z nią” wywarł głębokie wrażenie na polskiej widowni.
„Autentycznie przeżywanego celibatu” i stanowiska Kościoła w tej sprawie broni autor wydanej w 2000 r. w USA książki „Zmieniające się oblicze kapłaństwa”, ks. D.B. Cozzens. Mimo iż nadużycia seksualne popełniane przez księży stały się wielkim problemem Kościoła, celibat „autentycznie przeżywany” – jak pisze Cozzens – jest wielką wartością. A sama wrodzona skłonność do odchyleń nie dyskwalifikuje kapłana. Autor argumentuje: „Zarówno mężczyźni, jak i kobiety o orientacji homoseksualnej zainteresowani życiem religijnym znajdują dużo satysfakcji w czynnościach liturgicznych, zaangażowaniu charytatywnym i innych posługach duszpasterskich”. Według Cozzensa, duchowni o wrodzonych tendencjach homoseksualnych, którzy jednak „żyją duchem autentycznego celibatu, są często opiekuńczy, inteligentni, utalentowani, taktowni w relacjach międzyosobowych, a są to cechy bardzo potrzebne i pomocne w posłudze kapłańskiej”.
Jak jest naprawdę? Czy celibat, którego broni papież, sprzeciwiając się publicznej dyskusji na ten temat wśród duchowieństwa, jest źródłem nieszczęść, czy instytucją zbawienną dla posługi Kościoła?

Brazylijska ankieta

„W mojej ocenie tyle samo racji mają ci, którzy są za celibatem, jak i ci, którzy są przeciwko”, mówi redaktor naczelny prestiżowego miesięcznika jezuitów, „Przeglądu Powszechnego”, poeta o. Wacław Oszajca (SJ).
Zasięg zjawiska naruszania celibatu przez księży, czy to poprzez wchodzenie w związki uczuciowe z kobietami, czy to poprzez czynny homoseksualizm i pedofilię, nie jest w Polsce badany – przynajmniej oficjalnie – przez żadną instytucję kościelną. Na brak wystarczających danych skarży się na łamach „Przeglądu Powszechnego” publicysta młodszego pokolenia, wykształcony w USA teolog i psychoterapeuta, ks. Jacek Prusak (SJ). Opierając się na danych dotyczących Kościołów zachodnich, wskazuje na wzrost, z jednej strony, „liczby seminarzystów o orientacji homoseksualnej”, z drugiej zaś, „wystąpień ze stanu kapłańskiego z powodu celibatu i pragnienia zawarcia związku małżeńskiego”. „To oczywiście oznacza, że dysproporcja między duchowieństwem o orientacji homoseksualnej i heteroseksualnej tylko się powiększa”, konstatuje autor.
Spór wokół celibatu rozgorzał na nowo w związku z pewną ankietą, której wyniki Kościół ogłosił oficjalnie. W tych dniach Episkopat brazylijski ujawnił rezultaty badań dotyczących przestrzegania celibatu. 41% ankietowanych księży oświadczyło, że po wyświęceniu utrzymywało bądź utrzymuje związki uczuciowe „nie tylko platoniczne” z kobietami. Tyle samo odpowiedziało, że celibat powinien być „opcjonalny”.
Dyrektor Centrum Statystyki Religijnej i Badań Społecznych (Ceris), Luis Antonio de Souza, przedstawiając rezultaty badań w obecności ponad stu członków Konferencji Biskupów Brazylijskich, poinformował, że tylko 1831 księży na ogólna liczbę 16,6 tys. pracujących w Brazylii zgodziło się odpowiedzieć na „drażliwe pytania” postawione w ankiecie. Zostały tak sformułowane, że nie mogły budzić wątpliwości, iż dotyczą tego, czy ksiądz po otrzymaniu święceń kapłańskich utrzymywał stosunki seksualne z kobietami.
Dyrektor podkreślił w swym sprawozdaniu, że wyniki sondażu nie są dla nikogo niespodzianką, ponieważ społeczeństwo brazylijskie traktuje jako rzecz naturalną związki księży z kobietami. „Jest czymś zwykłym, zwłaszcza w małych miastach, że ludzie znają kobietę księdza i dzieci księdza. Nazywają je kuzynami księdza”, powiedział de Souza w wywiadzie dla brazylijskiego dziennika „O Globo”.
Chociaż wyniki ankiety nie zaskoczyły opinii publicznej, Episkopat brazylijski poczuł się w obowiązku ustosunkować się do nich, zresztą zbytnio nie dramatyzując. „Zaangażowanie księży w relacje cielesne lub uczuciowe nie jest żadnym odchyleniem, lecz normalną słabością i skłonnością każdego człowieka”, oświadczył biskup Toledo w stanie Parana, Anuar Battisti. Biskup dodaje, iż 94% księży brazylijskich jest dumnych z tego, że są kapłanami i służą Kościołowi. W zestawieniu z wynikami ankiety ta wypowiedź potwierdza pośrednio stanowisko Kościoła brazylijskiego, iż samo naruszenie celibatu nie przekreśla kapłana.
„Praktyka Kościoła, w tym również polskiego, jest taka, że jeśli wyjdzie na jaw, iż ksiądz nie dochowuje celibatu, biskup raczej stara się go nakłonić do powrotu na drogę wstrzemięźliwości, niż spieszyć z odsunięciem od duszpasterzowania”, mówi o. Oszajca.
Odkąd żonaci byli księża anglikańscy, którzy przeszli na katolicyzm, mogą dalej pełnić posługę, odkąd odrodził się Kościół greckokatolicki, w którym kapłani mogą mieć żony, pojawiły się w katolicyzmie ważne wyjątki od reguły.

Polacy za celibatem

Jan Paweł II, przyjmując w ubiegłym roku biskupów brazylijskich w letniej rezydencji w Castel Gandolfo pod Rzymem, wypowiedział się kategorycznie – celibat nie powinien być uważany za „bezużyteczny przymus”. Wyraża bowiem bezwarunkowe oddanie się księdza Bogu.
George Weigel, amerykański intelektualista katolicki, autor dzieła o Janie Pawle II „Świadek nadziei”, w nowej książce „Czym jest katolicyzm” wymienia celibat wśród dziesięciu kwestii najbardziej dziś kontrowersyjnych w nauczaniu Kościoła.
Badania przeprowadzone w ostatnich latach wykazały, że pogłębia się rozbieżność między opiniami wiernych a stanowiskiem Kościoła. Według danych watykańskich, dwie trzecie ankietowanych katolików w Stanach Zjednoczonych, we Włoszech, Wielkiej Brytanii i Hiszpanii (70%) opowiada się za zniesieniem celibatu, podczas gdy w Irlandii, której głębokich katolickich tradycji nie sposób kwestionować, trzy czwarte wyznawców katolicyzmu. W Niemczech – aż 79% katolików.
Dla porównania: jak wynika z sondażu przeprowadzonego przed rokiem przez Instytut Badania Rynku i Opinii Estymator, 53% Polaków jest za celibatem. Polska nie cierpi na brak powołań – podkreśla się w Episkopacie. Wśród elit katolickich trwa jednak debata.

Tylko papież może to zmienić

„Zaczynamy teraz trochę inaczej podchodzić do historii i tradycji Kościoła – mówi o. Oszajca. – To nie jest już tylko mówienie o wyprawach krzyżowych czy o Konstantynie Wielkim, a więc w gruncie rzeczy o działaniach polityczno-militarnych Kościoła czy konfesjonalno-dyscyplinarnych jak zwalczanie herezji. Zaczynamy przyglądać się jego pełniejszemu obrazowi. Także Kościoła pierwszych wieków. Na przykład mamy dwóch Grzegorzów, Świętych Ojców Kościoła z Nisy i Nazjansu. Pierwszy był synem biskupa, a drugi był żonaty”.
Celibat w Kościele pojawił się jako styl życia na dobrą sprawę dopiero od IV w., kiedy zaczęły się tworzyć zakony, zwłaszcza pustelnicze. Życie dostarcza przeciwnikom celibatu coraz to nowych argumentów, ale dwa podstawowe to puste seminaria i zakładanie rodzin przez wielu księży, co sprawia, że znaczna ich część przestaje pełnić posługę kapłańską. Jeśli wierzyć danym Stowarzyszenia Żonatych Księży działającego w Hiszpanii i we Włoszech, już dziesięć lat temu było tam 20 tys. duchownych, którzy założyli rodziny. W Hiszpanii co roku wyświęca się nieco ponad 200 kapłanów, ale z powodu wieku lub z innych przyczyn ubywa około 400 księży. Włoskich biskupów niepokoi fakt, że przeciętny wiek księży zbliża się tam do sześćdziesiątki, ale Kościół włoski, jako bodaj najbardziej zdyscyplinowany, nie podejmuje publicznej dyskusji na temat celibatu. Od takich dyskusji aż wrze w Niemczech, we Francji, w Skandynawii, Wielkiej Brytanii, USA, Kanadzie i Australii.
Włoski publicysta katolicki i biograf papieża, Lugi Accattoli, powiedział mi: „Trwa nieoficjalna debata, której w ogóle nie widać we włoskich mediach katolickich, ale tylko decyzja papieża może coś odblokować. Jedynym w Italii hierarchą, który podniósł potrzebę reformy celibatu, był były arcybiskup Mediolanu, kard. Carlo Maria Martini.
Nawet u biskupów powołanie do życia rodzinnego bierze niekiedy górę nad powołaniem kapłańskim. Przed dziewięciu laty z powodu związania się z kobietą katolicki biskup Bazylei, Hansjoerg Vogel, podał się do dymisji. W liście do wiernych wyjaśnił, że po objęciu diecezji „silnie poczuł ciężar swych nowych obowiązków i dlatego w większym stopniu usiłował szukać oparcia w kobiecie, którą znał już wcześniej”. A ponieważ związek ten doprowadzi do urodzenia dziecka, nie będzie mógł dłużej „w sposób wiarygodny” sprawować obowiązków biskupa. Rok później, podczas III Światowego Kongresu Międzynarodowej Federacji Żonatych Księży, Vogel oświadczył: „Rzym broni się przed próbami reform, ale oficjalne zniesienie celibatu to tylko kwestia czasu”.
Według danych federacji, na świecie jest dziś około 100 tys. duchownych katolickich, którzy porzucili celibat i weszli w związki małżeńskie.
W 1966 r. głośna stała się rezygnacja Rodedricka Wrighta, katolickiego biskupa szkockiej diecezji Argyll, który zdecydował się związać z rozwódką Kathleen Macphee. Głowa katolickiego Kościoła Anglii i Walii, arcybiskup Westminsteru kard. Basil Hume, wyraził ubolewanie, że Kościół traci wielu znakomitych duszpasterzy, ponieważ chcą się żenić. „Licząca sobie ponad 900 lat instytucja celibatu – powiedział wtedy Hume – nie jest prawem bożym, lecz prawem ustanowionym przez Kościół i jako takie może być zmienione przez papieża bądź synod”.
„Nie występuje w chrześcijaństwie sprzeczność nie do pogodzenia między Jezusem z Nazaretu a miłością ludzką”, podsumowuje w rozmowie ze mną swój wywód za zniesieniem celibatu hiszpański teolog, profesor madryckiego Uniwersytetu Karola III, Jose Tamayo. „Nie znam żadnego tekstu Starego ani Nowego Testamentu, który zabraniałby osobie poświęcającej się posłudze kapłańskiej uczuciowych i fizycznych więzów z kobietą”, dodaje prof. Tamayo.
„Niezachowywanie celibatu to życie sprzeczne z tym, co się głosi. To podrywa prestiż kapłana. Ponadto w Kościołach protestanckich nie ma celibatu, a także jest kryzys powołań”, polemizuje ze zwolennikami ograniczenia celibatu dominikanin o. Tomasz Dostatni. „Charyzmat, tradycja celibatu są wartością, którą trzeba chronić”, zgadza się z nim Accattoli, który proponuje, zanim możliwa będzie głębsza reforma, pośrednie wyjście z impasu – tam, gdzie nie sposób zapewnić księdza celibatariusza lokalnej wspólnocie, biskup powinien być upoważniony do wyświęcania na księży dojrzałych, żonatych mężczyzn, powiedzmy po czterdziestce lub pięćdziesiątce.
„Wcale nie jest pewne, że model Kościoła, jaki teraz mamy, powinien obowiązywać do końca świata”, wchodzi w słowo włoskiemu publicyście Wacław Oszajca. Może ten model już się wyczerpał. Być może, spadek liczebności księży w Kościele jest powszechnym znakiem od Pana Boga, aby świeccy przejęli część obowiązków w parafii, i to wcale nie z łaski proboszcza, nie w ramach paternalistycznego, sklerykalizowanego modelu.

 

 

Wydanie: 2004, 21/2004

Kategorie: Świat

Komentarze

  1. modestamargoZuzia
    modestamargoZuzia 1 sierpnia, 2019, 12:17

    Stara Europo- demograficznie też! Świat się zmienia !1!Otóż z punktu widzenia socjologicznego układy hierarchiczne są niefunkcjonalne =dlatego teraz prym wiodą byty typu komercyjnego. Więc KK będzie miał kształt inny, będzie i sięga już w najdalsze zakątki świata;) Polecam wytłumaczyć w małym plemieniu czym jest celibat!!! 2! Świat w jakim żyjemy to Globalna Wioska z pędem informacji- wciąż powstają kolejne tłumaczenia z oryginalnego tłumaczenia Biblii- i ZAUWAŻMY inaczej postrzega się świat kulturowo bo Europejczyk widząc szklankę z herbatą zacznie tworzyć, że 3/4 napoju, ucho, kolor zielony itd… a Muzułmanin skupi się na czynowniku i powie ze służy do picia—CZYLI ŚWIAT JEST WIELOKULTUROWY!3!! Kolejny aspekt to wiodąca prym religia Islamu gdzie ma się kilka żon i wyszło w doświadczeniu, że nasz Europejski PLATONiZM nie ma nic do rzeczy współcześnie. 4- są szybkie media, są wojny itd Kościół Katolicki nie nadąża a i tak idziemy w kierunku zjednoczenia się chrześcijaństwa w duchu biblijny. Powodów zniesienie celibatu przymusowego jest bardzo dużo …- myślę że powinna powstać książka i artykuły naukowe…na temat CELIBATU

    Odpowiedz na ten komentarz

Napisz komentarz

Odpowiedz na treść artykułu lub innych komentarzy