100 najbardziej wpływowych Polaków za granicą
Na początek uwaga zasadnicza – stworzyliśmy ranking najbardziej wpływowych Polaków „za granicą”, nie „na świecie”. Przede wszystkim emigrantów i – w niewielkim stopniu – osób, które z racji pracy w międzynarodowych strukturach mieszkają poza krajem. Na naszej liście zabrakło więc takich nazwisk jak Aleksander Kwaśniewski, Lech Wałęsa, Bronisław Geremek, Jan Kulczyk, Aleksander Gudzowaty i inni – Polaków o szerokich wpływach na świecie, jednakże mieszkających w kraju i tu przede wszystkim działających. Nazwisk, które przy przyjęciu opcji „na świecie” zdecydowanie zmieniłyby nasz ranking.
A zatem kto jest najbardziej wpływowym Polakiem za granicą? Papież Jan Paweł II? Komisarz europejski Danuta Hübner? A może jeden z twórców komputera osobistego, Steve Woźniak? No właśnie… Jak zestawić ludzi z trzech zupełnie różnych światów? Raczej nie sposób. Ale z drugiej strony, trudno oprzeć się pokusie stworzenia rankingu 100 rodaków, z większym niż inni powodzeniem funkcjonujących poza krajem.
Z tej pułapki wybrnęliśmy, rozbijając naszą listę na sześć różnych kategorii. Nauka, świat idei, polityka i organizacje międzynarodowe, biznes, kultura, sport. Niestety, nawet w ten sposób dzieląc rzeczywistość społeczną, nie uzyskaliśmy tak pożądanej czystości metodologicznej. Bo owszem, uniknęliśmy wartościowania aktywów Leszka Kołakowskiego i Zbigniewa Bońka – wielkiego filozofa i znakomitego sportowca. Ale nadal mieliśmy problem z tym, jak rzetelnie ustalić hierarchię w ramach poszczególnych kategorii. Jak porównać głos Urszuli Dudziak z projektem architektonicznym Marty Rudzkiej?
Ratowaliśmy się szeroką definicją wpływowości. Naszym zdaniem, ten jest bardziej wpływowy, kto większe piętno wyciska na otaczającym go świecie. Jego opinie częściej niż innych są słuchane przez możnych tego świata i znajdują wyraz w podejmowanych przez nich decyzjach (polityka i organizacje międzynarodowe). Jego wizje – w sposób bardziej rzetelny, spójny czy przekonujący – tłumaczą skomplikowaną naturę ludzkiej egzystencji i zarazem nadają ramy rozumienia i postrzegania rzeczywistości społecznej, zarówno na poziomie rozważań filozoficznych, jak i potocznej świadomości (świat idei). Jego odkrycia czy dokonania stają się kamieniami milowymi, wyznaczając nowe pola poszukiwań badawczych, albo nie mając atutu przełomowości, w sposób istotny modelują zmiany w ramach naszej stechnologizowanej rzeczywistości (nauka).
Od pewnego czasu wielu badaczy społecznych zgadza się, że rzeczywistość w istotny sposób jest kształtowana przez podmioty i osoby związane z trzema branżami – informatyczną (bo systemy komputerowe to krwiobieg współczesnej cywilizacji), zbrojeniową (bo wojny i zbrojenia dają największy impuls innowacyjności) i farmaceutyczną (bo ludzkie życie znacznie się wydłuża). Uznając ten pogląd, przyjęliśmy, że w kategorii biznesu czołowe miejsca powinny przypaść osobom działającym właśnie w tych branżach (choć kilka razy odstąpiliśmy od tej reguły, biorąc pod uwagę olbrzymie dysproporcje w majątkach prywatnych poszczególnych biznesmenów).
W kulturze zakres wpływowości mierzyliśmy popularnością poszczególnych osób, ale również ich wkładem w kształtowanie wiodących trendów, mód i prądów artystycznych oraz mirem w środowisku. W sporcie także skupiliśmy się na popularności jako pochodnej sukcesów byłych czy obecnych zawodników. Założyliśmy bowiem, że im szerszy zakres funkcjonowania w zbiorowej wyobraźni, tym większe możliwości oddziaływania nie tylko w świecie stadionów i hal, ale także poza nim.
Tworząc ranking, braliśmy pod uwagę nie tylko instytucjonalne czy organizacyjne osadzenie danych osób, ale również wpływowość wynikającą z czynników nieformalnych – przede wszystkim ze znajomości i z charyzmy. Wszystkie te zabiegi, naszym zdaniem, nadają rankingowi znamiona obiektywności. Ale tylko znamiona, bowiem nie wykluczamy, że przy całej staranności niektóre osoby zostały przeszacowane lub niedoszacowane. Albo, co gorsza, w ogóle nie pojawiły się na liście. I dlatego jesteśmy gotowi poddać się surowej krytyce naszych Czytelników.
ŚWIAT IDEI
1. Jan Paweł II, (Karol Wojtyła) – papież, który odegrał wielką rolę w doprowadzeniu do zakończenia zimnej wojny. Zmienił styl sprawowania władzy papieskiej, stając się „ewangelizatorem podróżującym”. Choć uważany za tradycjonalistę, uwspółcześnił i rozwinął doktrynę społeczną, w której Kościół opowiada się po stronie ubogich, nie negując roli gospodarki rynkowej.
2. Prof. Leszek Kołakowski – najwybitniejszy filozof polski, od 1968 r. na emigracji, obecnie w Oksfordzie. Pierwszy laureat Nagrody im. Johna W. Klugego, nazywanej humanistycznym Noblem.
3. Prof. Andrzej Walicki – filozof i historyk idei. Laureat Nagrody Bolzano – najważniejszej nagrody historyków. Wykładał w Australii, USA, Anglii, Japonii i Szwajcarii. Jego książki przetłumaczono m.in. na włoski, japoński, rosyjski, hiszpański i ukraiński. Na co dzień wykładowca University of Notre Dame w amerykańskiej Indianie.
4. Prof. Zygmunt Bauman – jeden z najbardziej cenionych w świecie socjologów, mieszkający w Anglii. Jego nazwisko jest wymieniane wśród najważniejszych twórców koncepcji ponowoczesności. Autorytet jeśli chodzi o zagadnienia globalizacji.
5. Kard. Zenon Grocholewski – prefekt Kongregacji Wychowania Katolickiego, której podlegają wszystkie seminaria duchowne i uniwersytety katolickie. Zaliczany do najwybitniejszych znawców prawa kanonicznego, od 1972 r. na kluczowych stanowiskach w Kurii Rzymskiej, jeden z jej reformatorów.
6. Abp Stanisław Dziwisz – sekretarz Jana Pawła II, od 1968 r. kapelan arcybiskupa krakowskiego. Najbliższy współpracownik i przyjaciel papieża. Jeden z najbardziej wpływowych ludzi w Kościele.
7. O. Marian Żelazek – zakonnik prowadzący leprozorium w indyjskim stanie Orissa. Nazywany ojcem trędowatych. Pracuje w samym sercu hinduizmu, w pobliżu świątyni Dżagannthy. Jedyny niehindus uznawany przez braminów Dżagannthy. Kandydat do Pokojowej Nagrody Nobla w 2002 r.
8. Abp Edward Nowak – sekretarz watykańskiej Kongregacji ds. Świętych. Kierował jej pracami, które zakończyły się wyniesieniem na ołtarze ok. 450 błogosławionych i 25 świętych.
9. Ks. prof. Jan Pawlikowski – wykładowca największej uczelni teologicznej w USA, Catholic Theological Union w Chicago, lider dialogu chrześcijańsko-żydowskiego, przewodniczący Międzynarodowej Rady Chrześcijan i Żydów.
10. Kard. Adam Józef Maida – ordynariusz Detroit. Doktor teologii i prawa cywilnego. Jako prawnik praktykował w Sądzie Najwyższym USA. Postać nr 1 Kościoła katolickiego w USA.
11. Abp Stanisław Ryłko – wybitny socjolog, przewodniczący papieskiej Rady ds. Świeckich.
12. Kard. Adam Kozłowiecki – obecnie misjonarz w Zambii. Za zasługi dla rozwoju niepodległej Zambii wyróżniony najwyższym zambijskim odznaczeniem – Wielką Komandorią Orderu Wolności. Na własną prośbę zwolniony z urzędu arcybiskupa Lusaki, by ustąpić miejsca Afrykańczykowi. Uczestnik Soboru Watykańskiego II.
POLITYKA i ORGANIZACJE MIĘDZYNARODOWE
1. Prof. Zbigniew Brzeziński – specjalista od stosunków wschodnioeuropejskich. Polityczny doradca Jimmy’ego Cartera w jego kampanii wyborczej (1975-1976). W latach 1977-1981 prezydencki doradca ds. bezpieczeństwa narodowego. Doprowadził do porozumienia izraelsko-egipskiego w Camp David. Od 23 lat związany z Centrum Badań Strategicznych w Waszyngtonie, zawsze uważnie słuchany zarówno przez Demokratów, jak i Republikanów.
2. Eugeniusz Wyzner – zastępca sekretarza generalnego ONZ i wiceprzewodniczący Komisji Międzynarodowej Służby Cywilnej. Podlega mu 20 agend (m.in. UNESCO, WHO, FAO) z 52 tys. zatrudnionych. Zna osobiście ponad 50 urzędujących głów państw i szefów rządów oraz ponad stu szefów dyplomacji. Najwyższy rangą Polak na forum organizacji międzynarodowych.
3. Prof. Danuta Hübner jako szef UKIE wprowadziła Polskę do Unii Europejskiej. Jest pierwszym polskim komisarzem w Komisji Europejskiej, odpowiedzialnym za handel międzynarodowy. Znalazła się wśród trzech najwyżej ocenionych przez Parlament Europejski kandydatów na komisarzy z 10 państw przystępujących do UE.
4. Adam Kobieracki – zastępca sekretarza generalnego NATO. Do jego obowiązków należy planowanie i nadzorowanie operacji antykryzysowych prowadzonych przez Sojusz.
5. Kard. Edmund Szoka – skarbnik Watykanu (prefekt ds. ekonomicznych Stolicy Apostolskiej), były biskup Detroit, były przewodniczący Konferencji Episkopatu USA.
6. Edward Moskal – od 1988 r. lider Kongresu Polonii Amerykańskiej. Niestety, obok lobbingu na rzecz Polski, np. jej przystąpienia do NATO, ma na koncie epizody antysemickie, które doprowadziły do izolacji KPA wśród establishmentu USA.
7. Abp Janusz Bolonek – jeden z najskuteczniejszych watykańskich dyplomatów, człowiek od mission impossible. Nuncjusz apostolski w kilku krajach afrykańskich, w Rumunii i obecnie w Urugwaju.
8. Prof. Richard Pipes – profesor Uniwersytetu Harvarda, znawca Rosji i ZSRR. Autor kilkunastu książek z tej dziedziny i dyrektor Centrum Studiów Rosyjskich. W latach 1981-1982 dyrektor ds. wschodnioeuropejskich i radzieckich w Radzie Bezpieczeństwa Narodowego. Uchodzi za architekta sankcji wobec ZSRR i PRL, które przyczyniły się do rozpadu bloku wschodniego. Nadal jego opinie na temat Rosji są wysoko cenione w waszyngtońskich kręgach władzy.
9. Abp Janusz Juliusz – prałat papieski, dyplomata watykański, kolejno nuncjusz apostolski w Brazylii, Holandii, na Węgrzech, na Tajwanie, w Ruandzie i obecnie w Mozambiku.
10. Jaś Gawroński – dziennikarz i włoski deputowany do Parlamentu Europejskiego. Sprawozdawca parlamentu ds. przyjęcia Polski do UE. Karierę zawodową rozpoczął w latach 60. w Polsce jako korespondent. Potem pracował w RAI i telewizji Silvia Berlusconiego. Działalność polityczną rozpoczął w Partii Republikańskiej, został jej deputowanym do PE. Przez dwa lata był rzecznikiem premiera Berlusconiego. Od 2001 r. ponownie w PE.
11. Eli Zborowski – szef International Society for Yad Vashem w Nowym Jorku. Wiceprzewodniczący Światowej Federacji Żydów Polskich. Od 1948 r. w USA, gdzie zrobił karierę w bankowości. Prezes Izraelsko-Amerykańskiej Izby Handlowej. Postać znana na prezydenckich salonach Polski, Izraela i USA.
12. Prof. Jerzy Makarczyk – b. sędzia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Prezydent Instytutu Prawa Międzynarodowego w Brukseli, prestiżowej organizacji skupiającej najwybitniejszych prawników świata. Dożywotni wiceprezes Stowarzyszenia Prawa Międzynarodowego.
13. Prof. Krzysztof Skubiszewski – były minister spraw zagranicznych, który w 1991 r. podpisał Traktat o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy z Niemcami. Sędzia międzynarodowy, członek Instytutu Prawa Międzynarodowego. Prezes Trybunału Arbitrażowego Iran-Stany Zjednoczone w Hadze.
14. Prof. Lech Garlicki – sędzia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu. Były dyrektor Ośrodka Studiów Amerykańskich, były sędzia Trybunału Konstytucyjnego.
15. Gen. Edward Rowny – bohater negocjacji USA-ZSRR nad układami SALT i SALT II. Poznał Breżniewa, Gorbaczowa, Cartera, Reagana, Busha i Kissingera. Do dziś słuchany, gdy chodzi o kontakty amerykańsko-rosyjskie.
16. Radosław Sikorski – dyrektor Nowej Inicjatywy Atlantyckiej przy Amerykańskim Instytucie Przedsiębiorczości w Waszyngtonie, uważanym za intelektualne zaplecze ekipy prezydenta Busha.
17. Alex Storożyński – zdobywca Pulitzera (1999 r.), do niedawna czołowe pióro najpopularniejszej gazety Nowego Jorku „Daily News”. Od 2003 r. kieruje dziennikiem „am New York”. Prowadzi kampanię prasową na rzecz wzmocnienia pozycji Polski w USA. Nowy typ polonijnego lidera z autentyczną pozycją w Ameryce.
18. Czesław Okińczyc – doradca prezydentów Litwy – Adamkusa, Paksasa i obecnie pełniącego obowiązki prezydenta Paulaskasa. Właściciel Radia nad Wilią, prawnik obsługujący sporą część transakcji finansowych zawieranych na Litwie.
19. Hanna Gronkiewicz-Waltz – wiceprezes Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju w Londynie – instytucji zajmującej się wspieraniem przemian gospodarczych w państwach Europy Środkowo-Wschodniej.
20. Blanka Rosenstiel – pierwsza dama Polonii. Konsul honorowy RP w Miami na Florydzie. Założycielka Amerykańskiego Instytutu Kultury Polskiej. Inicjatorka m.in. dorocznego Balu Polskiego w Miami, skupiającego elitę arystokratyczną i towarzyską z całego świata.
21. Maciej Wierzyński – dziennikarz, w 1984 r. wyemigrował do USA. Po 1989 r. był korespondentem RWE, od 1992 do 2000 r. szefował redakcji Głosu Ameryki. Obecnie redaktor naczelny nowojorskiego „Nowego Dziennika”, największej polskiej gazety poza krajem i jednego z najlepszych dzienników obcojęzycznych w USA. Uważnie słuchany w Waszyngtonie jako specjalista w sprawach Polski.
22. Jimmy Miklaszewski – mistrz dziennikarstwa telewizyjnego w USA. Obecnie szef-korespondent NBC z Pentagonu, wcześniej w CNN. W USA nie ma polityka, który odmówiłby mu spotkania czy wywiadu.
NAUKA
1. Prof. Aleksander Wolszczan – astronom z Filadelfii. W 1992 r. odkrył pierwszy pozasłoneczny układ planetarny. Zdaniem specjalistów, to jedno z największych odkryć astronomicznych. Pobudziło ono intensywne badania, które zaowocowały odkryciem wielu innych układów planetarnych w ciągu ostatnich lat.
2. Prof. Bohdan Paczyński – astronom, lider teorii ewolucji gwiazd. Sławę przyniosło mu stworzenie metody wykrywania obiektów kosmicznych i wyznaczania ich masy przez tzw. soczewkowanie grawitacyjne. Od 1981 r. w USA, na Uniwersytecie Princeton. Kilka miesięcy temu odkrył najodleglejszą z dotychczas poznanych planet.
3. Prof. Marek Pieńkowski – w USA od 1971 r. Specjalizację z alergologii i immunologii zdobył w słynnej Johns Hopkins School of Medicine. Ma pięć prywatnych klinik oraz wykłada na University of Tennessee w Knoxville. Prowadzi firmę wytwarzającą specyfiki transgeniczne, wykorzystywane w terapii AIDS. Aktywna postać partii republikańskiej o silnych koneksjach waszyngtońskich.
4. Prof. Hilary Koprowski – wirusolog, „polski Pasteur w Ameryce”. W 1947 r. zaczął pracować nad szczepionką przeciwko polio. Pierwszą jej dawkę podał w roku 1950… własnemu dziecku. Opublikował 850 (!) prac naukowych. Jest m.in. kawalerem Legii Honorowej i członkiem Amerykańskiej Akademii Nauk.
5. Prof. Stanisław Burzyńki – odkrywca antyneoplastonów używanych w terapii nowotworów. Właściciel wytwórni farmaceutycznej i kliniki w Houston. Sympatię Ameryki wzbudziła jego walka z Agencją ds. Żywności i Leków, która chciała go skazać za leczenie antyneoplastonami. Wygrał proces, a jego specyfiki są dziś stosowane w 93 krajach.
6. Prof. Julian Starostecki – współkonstruktor systemu do zwalczania rakiet Patriot, rozsławionego podczas wojny w Zatoce Perskiej (1991 r.). Do dziś wpływowy w środowisku amerykańskich inżynierów przemysłu zbrojeniowego.
7. Franciszek Piasecki – pionier amerykańskich konstrukcji helikopterowych. Konstruktor helikoptera dwuwirnikowego, który zrobił karierę podczas wojny wietnamskiej. Filantrop wspomagający m.in. Fundację Kościuszkowską.
BIZNES
1. Steve Woźniak – wnuk emigrantów podkreślający polskie korzenie. W 1976 r. założył ze Steve’em Jobsem firmę Apple Computers, która rok później stworzyła pierwszy komputer osobisty. Apple II i Atari, do którego Woźniak osobiście napisał oprogramowanie, podbiły świat. Zaliczany do grona 50 ludzi, którzy najbardziej zmienili świat.Barbara Piasecka-Johnson – współwłaścicielka imperium farmaceutyczno-chemicznego Johnson & Johnson. W 2003 r. „Forbes” sklasyfikował ją na 87. miejscu listy najbogatszych mieszkańców USA i na 162. pozycji na liście najbogatszych ludzi świata. Jej majątek wynosi dziś 2,3 mld dol.
3. Felix Zandman – „Forbes” wymienia go wśród najbardziej wpływowych postaci amerykańskiego przemysłu elektronicznego. Doktor fizyki z Sorbony, założyciel i główny udziałowiec firmy Vishay Intertechnology, której przychody sięgają 2 mld dol. rocznie. Autor wielu prac naukowych, laureat prestiżowych nagród. Prywatny majątek – 260 mln dol.
4. Andrzej Filipowski – założyciel produkującej oprogramowanie firmy Platinum Technology. W 1999 r. sprzedał ją za 3,6 mld dol. Dotkliwie odczuł załamanie na rynku e-technologii z końca lat 90. – jego majątek stopniał z 1 mld do 500 mln dol. Nadal uznawany za jednego z najbardziej wpływowych liderów biznesu technologicznego w USA.
5. Victor Markowicz – w USA założył firmę softwareową GTech. Po 10 latach miała filie w 50 krajach i przychody rzędu 400 mln dol. rocznie. W 1998 r. Markowicz sprzedał GTech i zajął się działalnością konsultingową. Jego prywatny majątek to 360 mln dol.
6. Izabela Roman – w USA od 1978 r. Stypendystka University of Washington. Właścicielka centrum badawczego, pracującego dla firm farmaceutycznych. Prezes Amerykańskiego Stowarzyszenia Lekarzy Farmaceutów. Prywatny majątek – ok. 100 mln dol.
7. Ryszard Pratt – mieszkający w Australii właściciel firmy Visa Industries, jednego z największych na świecie przedsiębiorstw recyklingowych. Jego prywatny majątek to 1,5 mld dol., roczne przychody firmy – 2 mld dol.
8. Tadeusz Taube – w USA od 1939 r. Działa w sektorze nieruchomości, inwestując w apartamentowce. Założyciel i wieloletni prezes California Housing Council, organizacji opiniującej kierunki rozwoju urbanistycznego. Jego prywatny majątek to 340 mln dol.
9. Tadeusz Witkowicz – obywatel Kanady, z prywatnym majątkiem rzędu 300 mln dol. Od lat prowadzi własne przedsiębiorstwa – najpierw firmę Artel (którą wprowadził na giełdę Nasdaq), później Cross Comm produkującą komputery sieciowe, a od czterech lat firmę Adlex zajmującą się wytwarzaniem software’u.
10. Jan Kobylański – prezes Unii Stowarzyszeń i Organizacji Polskich w Ameryce Łacińskiej (USOPAL), z siedzibą w Punta del Este (Urugwaj), prezes Związku Polaków w Argentynie. Doprowadził do zjednoczenia i współpracy Polonii z całego kontynentu. Fundator kilku pomników Jana Pawła II, m.in. w Buenos Aires i Montevideo. Multimilioner, kolekcjoner sztuki, właściciel unikalnej kolekcji znaczków pocztowych i monet. Znany z krytycznej oceny działalności polskiej dyplomacji w Ameryce Łacińskiej.
11. Stefan Kudelski – mieszkający w Szwajcarii konstruktor magnetofonu Nagra, (1959 r.), nagrodzonego m.in. dwoma Oscarami. Urządzenia produkowane w fabryce Kudelskiego jako najdoskonalsze rejestratory dźwięku do dziś są wykorzystywane przez wytwórnie filmowe. Firma Kudelskiego wytwarza również dekodery dla telewizji cyfrowej i jest światowym liderem w tej branży (40% udziałów w rynku). Prywatny majątek Kudelskiego to 200 mln dol.
12. Zygmunt Świtkowski – obywatel australijski z majątkiem ok. 225 mln dol. Gdy prowadził australijską filię Kodaka, kilkakrotnie zdobył dla niej tytuł światowej firmy roku. Od 1999 r. jest prezesem Telstry – jednej z największych australijskich spółek o wartości 30 mld dol.
13. Wojciech Fibak – mieszkający w Monaco, w USA, Francji i Polsce tenisista, biznesmen i kolekcjoner, którego majątek szacuje się na 50 mln dol. Zwycięzca 15 turniejów Grand Prix w grze pojedynczej i 52 w grze podwójnej. Od pierwszych zwycięstw inwestował w sztukę i nieruchomości. Obecnie jego kolekcja obrazów liczy 400 płócien i jest jednym z najciekawszych zbiorów polskiego malarstwa.
14. Ryszard Opara – w 1984 r. założył w Australii firmę Alpha Healthcare, zajmującą się budową szpitali i zarządzaniem nimi. Sprzedał ją po dziewięciu latach i przeniósł się do Polski, gdzie został członkiem Rady Nadzorczej Elektrimu. Po konflikcie w holdingu wrócił do Australii i starej branży, dorabiając się blisko 180 mln dol.
15. Jerzy Wagner – prowadził w USA firmę budowlaną. W 1985 r. przeszedł do branży spożywczej (uprawa winorośli), do dziś zajmując w niej wysoką pozycję. Prywatnie właściciel majątku ocenianego na 150 mln dol.
16. Wiesław Żółtowski – do USA wyjechał w 1979 r. W ciągu kilku lat stworzył firmę zajmującą się utrzymywaniem czystości w Chicago. W 1991 r. założył firmę Gold Drop, produkującą chemię gospodarczą. Prywatny majątek – 145 mln dol.
17. Chester Sawko – obywatel USA, właściciel fabryki sprężyn i śrub R.C. Coil Spring. Wynalazca (bez formalnego wykształcenia) maszyn do produkcji śrub i autor wielu patentów. Majątek – ok. 130 mln dol.
18. Anatol Topolewski – w USA od 1977 r. Założyciel produkującej automaty przemysłowe firmy Anatol Inc., mającej zakłady w USA, Chinach i Polsce. Prywatny majątek – 120 mln dol.
19. Edward Mazur – zajmował wysokie stanowiska menedżerskie m.in. w Lockheed Martin. Współzałożycieli Bakomy (udziały sprzedał). Wpływowy przedstawiciel Polonii na waszyngtońskich salonach. Prywatny majątek – ok. 105 mln dol.
20. Grzegorz Sztejkowski – w USA od połowy lat 70. Właściciel m.in. fabryk okien i drzwi Continental Windows & Glass, mających filie w kilku stanach USA i w Rumunii. Majątek – ok. 100 mln dol.
21. Tadeusz Styrczula – w USA od 1965 r. Założyciel Fleet Equipment, jednej z największych w Stanach firm zajmujących się naprawą i sprzedażą ciężarówek. Jednym z jego klientów jest sieć transportowa Coca-Coli. Majątek – 95 mln dol.
22. Stanisław Boduch – jeden z najmłodszych (43 lata, 90 mln dol.) polskich milionerów. Założyciel firmy MB Builders, specjalizującej się w przerabianiu starych fabryk i budynków na luksusowe mieszkania.
23. Jan Kucharski – w USA od 30 lat. Na początku lat 80. założył firmę JKC Trucking, która stała się jednym z największych przedsiębiorstw spedycyjnych w USA. Prywatny majątek – 72 mln dol.
24. Warren Winiarski – wcześniej wykładowca University of Chicago. W 1970 r. przejął założone przez ojca winnice Stag’s Leap Wine Cellars w Kalifornii, należące do najlepszych w USA. Jego prywatny majątek to 70 mln dol.
25. Bolesław Wydżga – w 1975 r. w przydomowym garażu zorganizował wytwórnię kosmetyków L’anza International, która z czasem stała się dziesiątą firmą kosmetyczną w USA. L’anza przyniosła Wydżdze 65 mln dol. prywatnego majątku.
KULTURA
1. Roman Polański – najbardziej znany polski reżyser, na stałe mieszkający we Francji. Oscary za „Pianistę” udowodniły, że choć do Hollywood osobiście pojechać nie może, dzięki swojemu filmowi na dobre wrócił do pierwszej ligi reżyserów. Od 1999 r. członek Francuskiej Akademii Sztuk Pięknych.
2. Henryk Mikołaj Górecki – wielokrotnie nagradzany kompozytor. Sławę przyniosła mu III Symfonia, która w 1992 r. trafiła na pierwsze miejsca anglosaskich list przebojów. Angielskie radio Classic FM na żądanie słuchaczy nadawało fragmenty utworu Góreckiego na okrągło.
3. Janusz Kamiński – jeden z najlepszych operatorów filmowych świata, znana postać Hollywood. Wielokrotnie nominowany do Oscara, statuetki otrzymał za „Listę Schindlera” i „Szeregowca Ryana”. Od kilku lat stały współpracownik Stevena Spielberga.
4. Krystian Zimerman – pianista występujący w najważniejszych salach koncertowych świata. Jako jedyny Polak ma kontrakt z prestiżową wytwórnią Deutsche Gramophon, z którą nagrał 22 albumy płytowe, wielokrotnie zdobywające prestiżowe nagrody. Od 1984 r. mieszka w Bazylei, gdzie prowadzi klasę mistrzowską fortepianu.
5. Rafał Olbiński – grafik, malarz i architekt, od lat mieszka w Nowym Jorku. Międzynarodową karierę zaczął od okładki magazynu „Psychology Today”, którą zaprojektował w 1981 r. Odtąd jego rysunki regularnie ukazują się na łamach takich tytułów jak „Newsweek”, „Time”, „Playboy”, „BusinessWeek”. Wykładowca nowojorskiej School of Visual Arts.
6. Andrzej Seweryn – aktor, którego Francuzi traktują jak swojego, i to bynajmniej nie z racji tego, że mieszka nad Sekwaną. W 1993 r. otrzymał angaż – jako trzeci cudzoziemiec w historii – do Comédie-Française. W 1996 r. francuska krytyka uznała go za najlepszego aktora sezonu. Obecnie patronuje polskiemu sezonowi „Nova Polska” we Francji.
7. Ryszard Horowitz – nowojorczyk, jeden z czołowych fotografików XX w. Jego zdjęcia są publikowane w najlepszych magazynach fotograficznych. Jeden z prekursorów wykorzystywania komputerów w fotografii. Współzałożyciel Amerykańskiego Stowarzyszenia Fotografików Reklamowych.
8. Andrzej Żuławski – reżyser, scenarzysta i felietonista, na stałe związany z Francją. Od 1975 r. większość jego filmów powstaje nad Sekwaną. W 1996 r. udekorowany Orderem Sztuki i Literatury, najwyższym francuskim odznaczeniem kulturalnym.
9. Roman Opałka – jeden z najbardziej znanych polskich malarzy. Mieszka we Francji. Jest laureatem wielu międzynarodowych nagród. Brał udział m.in. w biennale w Sao Paulo, Documencie w Kassel, reprezentował Polskę podczas biennale w Wenecji.
10. Magdalena Abakanowicz – artystka mieszkająca w Nowym Jorku. Brała udział w najbardziej prestiżowych przeglądach sztuki współczesnej. Od wielu lat należy do grona twórców, którymi opiekuje się Marlborough Galery w Nowym Jorku. Wykłada w Los Angeles, w Berkeley, Nowym Jorku, San Diego, Sydney i Tokio.
11. Agnieszka Holland – reżyserka, dwukrotnie nominowana do Oscara. Kręci filmy w Europie – m.in. „Całkowite zaćmienie”, „Julia wraca do domu” – pracuje także w Hollywood (gdzie obecnie mieszka). Tam nakręciła m.in. „Tajemniczy ogród” i „Plac Waszyngtona”.
12. Urszula Dudziak – mieszkająca w USA wokalistka o niezwykłym głosie, który zdobył jej przydomek „Yma Sumac Jazzu”. Występowała na Newport Jazz Festival i w Carnegie Hall. W 1979 r. „Los Angeles Times” ogłosił ją śpiewaczką jazzową roku. W 1992 r. uznana za drugą najpopularniejszą śpiewaczkę jazzową po Elli Fitzgerald.
13. Michał Urbaniak – saksofonista i skrzypek jazzowy, kompozytor i aranżer. Ikona fusion-jazzu, pojawia się w renomowanych salach koncertowych i na najważniejszych festiwalach. Wielokrotnie zwyciężał w plebiscytach zagranicznych, a jego nazwisko znalazło się w prestiżowym „Down Beat” (1992 r.) wśród największych sław jazzu aż w pięciu kategoriach.
14. Adam Szymczyk – dyrektor Kunsthalle w Bazylei, jednej z najbardziej prestiżowych instytucji sztuki współczesnej w mieście najważniejszych targów sztuki i wielu innych instytucji artystycznych.
15. Igor Mitoraj – od 1968 r. we Francji i Włoszech. Zaliczany do grona najwybitniejszych współczesnych rzeźbiarzy. Jego prace znajdują się w kilkudziesięciu muzeach. Można je spotkać na wielu placach i ulicach w Europie, Japonii i USA. Stanęły m.in. w parku Olimpijskim w Lozannie, na rzymskim Piazza Monte Grappa, w parku w Abuta na Hokkaido.
16. Janusz Głowacki – dramatopisarz. W latach 80. wyemigrował do Nowego Jorku. Zauważony za sprawą dwóch dramatów: „Polowanie na karaluchy” i „Antygona w Nowym Jorku”, które z powodzeniem są grane w USA i – do 1989 r. – w Polsce. Drugi z nich znalazł się w 1993 r. na publikowanej przez „Time” liście 10 najlepszych tekstów dramatycznych.
17. Edmund Obiała – architekt z Australii, projektant stadionu olimpijskiego w Sydney, największego i najnowocześniejszego w historii igrzysk obiektu, wartego 450 mln dol. Pod jego kierunkiem odmładzany jest legendarny stadion Wembley w Londynie.
18. Wojciech Siudmak – paryżanin, czołowy reprezentant realizmu fantastycznego. Jego dzieła można zobaczyć na całym świecie jako okładki książek i płyt oraz plakaty kinowe – m.in. festiwali filmowych w Cannes i Montrealu – teatralne i muzealne. Pojawiają się też na okładkach jednej z największych kolekcji science fiction we Francji – wydawnictwa Pocket.
19. Zbigniew Rybczyński – twórca eksperymentalnych filmów animowanych z USA. W 1983 r. otrzymał Oscara za krótkometrażowy film „Tango”. Pracował w eksperymentalnym ośrodku filmowym w Berlinie, wykładał w Kunsthochschule für Medien w Kolonii. Obecnie pracuje nad programami komputerowymi dla potrzeb produkcji filmowej.
20. Adam Makowicz – jazzman, nazywany przez krytykę magikiem fortepianu. Mieszka w Nowym Jorku. Przez ostatnie dwie dekady występował solo i w towarzystwie największych gwiazd jazzu w wielkich salach koncertowych, na festiwalach, a także w klubach USA, Kanady, Europy, Peru i Tajlandii.
21. Marta Rudzka – „królowa manhattańskiej architektury” ze słynnego biura projektowego Costas Kondylis & Partners. Autorka największego na świecie mieszkalnego budynku Trump World Tower. Dziś najbardziej pożądany architekt na Manhattanie. Na jej projekt trzeba czekać w kolejce pięć lat.
22. Stanisław Fiszer – mieszkający w Paryżu architekt i urbanista, zaprojektował m.in. Francuskie Archiwum Narodowe i paryski plac Chalon. Od 1972 r. profesor Szkoły Architektury w Nancy. Od 1993 r. członek Akademii Architektury Francuskiej.
23. Jerzy Semkow – dyrygent mieszkający w Paryżu. Pracował w najbardziej prestiżowych operach świata, były dyrektor artystyczny teatrów operowych w Kopenhadze, Saint Louis i Rzymie. Dyrygował słynnymi orkiestrami z Europy i USA. Wykładał m.in. na Uniwersytecie Yale i w New York’s Manhattan School of Music.
24. Jerzy Skolimowski – reżyser, w 1967 r. filmem „Start” zdobył międzynarodowy rozgłos, otrzymując Złotego Niedźwiedzia na festiwalu w Berlinie. Większość jego filmów powstaje we Francji, Anglii i USA. Jest również cenionym malarzem, jego obrazy znajdują się w zbiorach m.in. Muzeum Sztuki Współczesnej w Salonikach.
25. Sławomir Idziak – autor zdjęć do 50 filmów, wielokrotnie nagradzany. W latach 90. zaczął realizować filmy w USA. Nominowany do Oscara za zdjęcia do „Helikoptera w ogniu” Ridleya Scotta. Przykład potwierdzający teorię o istnieniu polskiej szkoły operatorskiej w Hollywood.
26. Piotr Paleczny – pianista, koncertował z renomowanymi orkiestrami na świecie w najsłynniejszych salach. Prowadzi kursy mistrzowskie w Bordeaux, Amsterdamie, Paryżu, Buenos Aires, Montevideo, Tokio i Lugano. Wielokrotny juror międzynarodowych konkursów pianistycznych na całym świecie.
27. Andrzej Czeczot – grafik, malarz, rysownik, twórca kilkudziesięciu filmów animowanych. W 1982 r. zamieszkał w Nowym Jorku, gdzie tworzył do 1995 r. Współpracował z tak prestiżowymi tytułami jak „New York Times” czy „New Yorker”. Jest także autorem ilustracji książkowych.
28. Elżbieta Chojnacka – światowej sławy klawesynistka. Mieszka w Paryżu, gdzie rozpoczęła karierę, dając w 1970 r. pierwszy recital współczesnej muzyki klawesynowej, a w 1971 r. nagrywając pierwszą płytę, „Clavecin 2000”. Występuje na całym świecie jako solistka w koncertach symfonicznych tak znakomitych orkiestr jak Cleveland Symphony czy Orchestre de la Suisse Romande. Od 1995 r. profesor Mozarteum w Salzburgu.
SPORT
1. Zbigniew Boniek – występy sprzed lat otwierają przed Bońkiem, na co dzień mieszkańcem Rzymu, salony całego świata. W 1982 r. w plebiscycie „France Football” został wybrany na trzeciego piłkarza Europy. Największe sukcesy odniósł w barwach Juventusu Turyn (1982-85), zdobywając z nim Puchar Europy, Puchar Zdobywców Pucharów i Superpuchar Europy. Pięć lat temu uznany za piłkarza 80-lecia PZPN, jego były wiceprezes i trener reprezentacji narodowej.
2. Jacek Gmoch – polski attaché przy komitecie organizacyjnym igrzysk w Atenach, prezes Polsko-Greckiego Związku Przyjaźni i Współpracy. Były trener reprezentacji Polski (piąte miejsce na mistrzostwach świata w Argentynie), największe trenerskie sukcesy odnosił w Grecji i na Cyprze, gdzie prowadził czołowe drużyny tych krajów. Do dziś cieszy się tam wielkim szacunkiem.
3. Włodzimierz Lubański – cudowne dziecko futbolu, złoty medalista IO 1972, 80-krotny reprezentant kraju (50 goli). To o nim trener Manchester United, Matt Busby, powiedział: „Piłkarz, który umie wszystko”. Dzisiaj związany z Belgią, gdzie jest piłkarskim menedżerem.
4. Mariusz Czerkawski – pierwszy polski hokeista w amerykańskiej NHL. Zawodnik Boston Bruins, Edmonton Oilers, Montreal Canadiens i New York Islanders. W 2000 r. wystąpił w meczu gwiazd NHL. Wraz z tuzami hokeja zagrał w Toronto w zespole reszty świata przeciwko zespołowi Ameryki.
5. Andrzej Gołota – mieszka w Chicago, najbardziej kontrowersyjny polski bokser wagi ciężkiej. Pracował z tak wpływowym menedżerem jak Don King, zmierzył się z m.in. z Tysonem. Wydawało się, że po tej walce Gołota odejdzie w niesławie, tymczasem dostał szansę powrotu. I choć pojedynek z Byrdem zakończył się remisem, Gołota powrócił, elektryzując bokserski biznes.
6. Sebastian Janikowski – pierwszy Polak w zawodowej lidze futbolu amerykańskiego NFL, gwiazda Oakland Raiders. Uznawany za jednego z najlepszych kickerów (kopaczy) w historii tej dyscypliny.
Współpraca Idalia Mirecka, Tomasz Sygut
Odpowiedz na treść artykułu lub innych komentarzy