Antyewangelia Jarosława K.

Autor: Robert Walenciak | 10 lipca, 2017

Dziś królem polskiego – politycznego – katolicyzmu i polskiego Kościoła nie jest już nawet ojciec Rydzyk. Nie są biskupi. Jest Kaczyński

Jarosław Makowski – publicysta, filozof, teolog. Ostatnio wydał „Wariacje Tischnerowskie”. Pracuje nad książką o społecznym nauczaniu papieża Franciszka.

Coraz więcej publicystów i polityków, którzy określają się jako żarliwi katolicy, otwarcie mówi: papież Franciszek nie ma racji, w tej sprawie się myli, w tamtej się myli. Co to jest? Polityczna gra czy wręcz schizma?
– To nie jest schizma. Część publicystów i polityków, którzy mienią się zresztą głęboko wierzącymi, tworzy sobie katolicyzm „obok Franciszkowego”, bo Franciszkowy jest trudny, gdyż jest ewangeliczny. Antypolityczny. Dlatego wybierają dla siebie z wiary to, co jest im nawet nie tyle wygodne, ile użyteczne. To, co pasuje do ich narodowo-katolicko-ksenofobicznego światopoglądu.

Papież Franciszek do tego światopoglądu nie pasuje.
– On go zwalcza. Dlatego w ich oczach jest obcym. Do tej pory żyli w absolutnym przekonaniu, że wygrali bitwę z Kościołem otwartym, który był reprezentowany przez Jerzego Turowicza, księdza Tischnera, księdza Musiała. I nagle papieżem został człowiek, któremu bliskie są te ideały. Po drugie Franciszek zmienia zasadnicze punkty ciężkości nauczania Kościoła. O ile dla Jana Pawła II i Benedykta XVI kluczowa była opozycja cywilizacja śmierci kontra cywilizacja życia, o tyle Franciszek mówi, że mniej go to interesuje. Dość już zaglądania ludziom do sypialni. Dla niego kluczowa jest inna dychotomia – cywilizacja chciwości kontra cywilizacja solidarności. A to już zupełnie nie odpowiada dużej części polskich katolików, bo wytrąca im argument wojny kulturowej, czyli to, co uwielbiają najbardziej.

Tutaj tej wojny nie ma.
– I trzecia rzecz – Franciszek nie interesuje się polskim Kościołem. To jest człowiek, który pochodzi z Ameryki Południowej, reprezentuje kompletnie inny typ wrażliwości, ma inne spojrzenie na Kościół, który ma być ubogi i dla ubogich, który ma służyć, ma być pokorny, a nie triumfalistyczny. Wszystko to są przymioty, które stoją w sprzeczności z tym, do czego przyzwyczajony jest polski Kościół – czyli bizantynizmem, triumfalizmem, autorytaryzmem, połączonymi czasem z arogancją. Papież Franciszek na tle polskiego katolicyzmu, tego o zabarwieniu tradycjonalistyczno-prawicowym, pojawia się jako figura Obcego. Stąd jedni, jak Ziemkiewicz czy Lisicki, piszą wprost, że papież jest głupkiem, że nic nie rozumie itd. A drudzy, duża część kleru, biorą go na przeczekanie. Wiedzą, że papież ma 80 lat, więc nie będzie to pontyfikat tak długi jak Jana Pawła II. Strategia sprowadza się zatem do jednego słowa: przeczekać.

Czy katolik ma prawo krytykować papieża i mówić, że jego słowa to głupoty?
– Katolik ma prawo nie zgadzać się z papieżem, ma prawo z nim polemizować. Ale ważna jest forma. Tymczasem styl polemiki polskich prawicowych katolików jest haniebny. To jest de facto odbieranie papieżowi katolickości. Największa wściekłość dotyczyła kwestii uchodźców. Przypomnijmy sobie Wielki Czwartek zeszłego roku, kiedy papież mył nogi uchodźcom. Jaka wówczas fala hejtu pojawiła się w internecie! A kiedy polski Kościół ustami swoich hierarchów po długim czasie milczenia zaczął mówić, tak jak papież Franciszek, że twarz uchodźcy to jest twarz Jezusa, co wtedy się stało? Jak pokazały sondaże, prawie 70% Polaków odpowiedziało, że nie akceptuje tego nauczania i ewangelicznej postawy.

Papież swoje, lud swoje.
– Nacisk papieża na to, żeby zastosować regułę ewangeliczną, to znaczy, kiedy przychodzi do ciebie sierota, wdowa, obcokrajowiec uciekający przed śmiercią, wojną i cierpieniem, i prosi cię o chleb, ty podajesz mu rękę, został przez wielką część polskich katolików odrzucony. I drugi moment – z racji tego, że Franciszek jest obcym ciałem w polskim Kościele, polski katolik poczuł, że może być wobec niego autentyczny. I co się okazało? Że jest ksenofobiczny, nacjonalistyczny, że jest gotowy użyć przemocy wobec uchodźców. Widzimy prawdziwą twarz polskiego prawicowego katolicyzmu. Ona nie ma nic wspólnego z Ewangelią.

To przecież pokolenie uczące się religii w szkole.
– W tym sensie jest to największa porażka polskiego Kościoła. Wychowawcza i edukacyjna. Religia w szkole, rekolekcje dla dzieciaków… Wszystko to okazało się psu na budę. Nic z tej ewangelii w głowach nie zostało. Widzimy to w sieci, gdzie ludzie myślą, że są anonimowi, gdzie można – sądzą, że bezkarnie – powiedzieć, że ci „ciapaci” to nie są ludzie.

Nie rozbija to jedności Kościoła?
– W sensie instytucjonalnym to wciąż jeden i ten sam Kościół. Ta sama instytucja. Spajająca ludzi za pomocą rytuałów, kultu, modlitwy, liturgii. Tylko że religia to nie tylko kult, rytuały i liturgia. To duch. Tu się rozstrzyga, co jest autentycznym chrześcijaństwem, a co nie jest. I świadectwo. A jeśli tak, to w Polsce chrześcijaństwo jest martwe. Jest trupem. Bezbronni uciekinierzy, w tym dzieci i kobiety, stali się lustrem, w którym przejrzał się polski katolik, i zobaczył swoją nienawistną twarz. Twarz, która krzyczy – bij ciapatego!

Przecież ich w Polsce nie ma.
– Na tym polega drugi element tej układanki, który wiąże się z jeszcze jedną porażką Kościoła. On przegrał z Jarosławem Kaczyńskim. Dziś królem polskiego, politycznego katolicyzmu i polskiego Kościoła nie jest już nawet ojciec Rydzyk. Nie są biskupi. Jest nim Kaczyński.

Dlaczego tak się stało?
– Dlaczego Kaczyński jest dziś liderem polskiego katolicyzmu? Tego nacjonalistycznego, ksenofobicznego i rasistowskiego? Bo to on, jako polityk, pierwszy powiedział Polakom, że mogą być autentyczni. To jest to, co kiedyś Jadwiga Staniszkis nazwała ośmieleniem lumpiarstwa. Kaczyński zrozumiał, że jeżeli nie przeprowadzi się operacji na duszy Polaka, to nie zrealizuje się jego wizja polityczna. Powiedział więc Polakom – do tej pory żyliście w stanie nieautentyczności. Kazano wam być europejskimi, kazano wam być tolerancyjnymi, zabroniono wam być antysemitami. A ja wam powiadam – możecie być tacy, jacy chcecie. I co się stało? To, co było przedmiotem wstydu, czyli antysemityzm, ksenofobia, rasizm, nagle stało się normą! To jest gwałt zadany polskiej duszy.

Wiele mówi sondaż „Polityki” – 51% Polaków jest gotowych wystąpić z Unii Europejskiej, jeżeli Unia będzie nadal naciskać, żeby przyjmować uchodźców.
– Kaczyński gra uchodźcami na dwa fronty. Na wewnętrznym mobilizuje tym elektorat. Na zewnętrznym chce uzyskać legitymację do tego, by wyprowadzić Polskę z Unii. I ten sondaż to pokazuje. Udało mu się coś, co wydawało się niewyobrażalne – zmienił stosunek Polaków do Unii.

A ci współcześni księża patrioci? Czy on zbuduje taki obóz? Czy jest to możliwe? Ciągle słyszę, że pojawiają się prawicowi księża, którzy trzymają z PiS.
– Myślę, że on już zbudował taką formację. Widzę, co na Twitterze wypisują niektórzy księża. W ich odczuciu dużo bardziej realne są ta władza i ten porządek, który zaprowadza PiS, niż to, co głosi papież Franciszek. Nie mówiąc już o Jezusie z Nazaretu. Oni będą rękami i nogami się zapierali, że tak nie jest, ale po czynach ich poznamy. Proboszcz, który organizuje zjazd prawych użytkowników sieci w Chojnicach… Tak – za pomocą strachu przed zrelatywizowaną Europą – buduje się oblężoną twierdzę.

Straszą.
– Już Machiavelli powtarzał, że dużo łatwiej jest rządzić poprzez strach niż poprzez miłość. PiS dokładnie to rozumie. Co więcej, oni wiedzą, że fantazmaty są dużo bardziej realne niż rzeczywistość. Tak ulepili tego „obcego”, którego dziś wyciągają przy każdej okazji, gdy na światło dzienne wychodzą ich nieprawości: nepotyzm ministra Szyszki, kumoterstwo Kempy, tajemnicze rosyjskie powiązania Macierewicza. Przecież w Polsce nie ma żadnego uchodźcy, nikt tu nie przyjechał. A jak się otwiera gazety, ma się wrażenie, że zjechały ich tysiące. Ten uchodźca pisowski jest sklejony z ich wszystkich lęków. Nawet jeżeli jest dzieckiem, to w plecaku na pewno ma bombę. Jak chłopiec – to będzie gwałcił nasze kobiety. Jak dziewczynka – będzie podpalać nasze kościoły. Kiedyś to był Żyd, dziś jest to muzułmanin. A Kościół zamiast oswajać, tłumaczyć w imię uniwersalizmu, który wypływa z Ewangelii, zazwyczaj milczy. A duża część księży klaszcze.

Narodziła się nowa wiara. Swojska…
– To jest antyewangelia. Jeżeli mowa tu o jakiejś wierze, to sprofanowanej, poddanej nacjonalistycznej, ksenofobicznej obróbce, która jest produkowana, by służyć praktycznym celom, mobilizowaniu elektoratu. Nie ma to nic wspólnego z chrześcijaństwem, które może kiedyś do Polski zawita i się rozgości. Taką mam nadzieję.