Wpisy od Ewa Gajewska
10 lat Klausa
Przez 10 lat prezydentury Klaus zasłynął w Czechach i na arenie międzynarodowej jako eurosceptyk, doświadczony ekonomista i kreatywny słowotwórca. Po zakończeniu kadencji chce stanąć na czele instytutu własnego imienia. Z urzędu ustępuje w atmosferze skandalu, ponieważ czescy senatorowie przegłosowali postawienie go przed Trybunałem Konstytucyjnym za zdradę. Trybunał orzeknie, czy ustępujący prezydent dopuścił się naruszenia konstytucji, m.in. ogłaszając amnestię.
Tak się robi kino historyczne – rozmowa z Agnieszką Holland
– Praska wiosna była eksplozją i karnawałem wolności, po raz pierwszy zobaczyłam, że ludzie sami wychodzą na ulicę i są szczęśliwi z bycia we wspólnocie. Kiedy przyszła inwazja wojsk Układu Warszawskiego, zrozumieli, że przegrali, ale mieli wciąż nadzieję, że pozostaną jakieś enklawy wolności. Dla mnie to chyba najważniejsze doświadczenie. Chciałam opowiedzieć historię, z którą ludzie mogą się identyfikować. Myślę, że się udało – mówi Agnieszka Holland, reżyserka serialu „Gorejący krzew” o samospaleniu Jana Palacha. I dodaje: – Łatwo popaść w stereotyp, że Czesi to tchórze, a Polacy bohaterowie, Czesi są rozsądni, a Polacy – słomiany ogień. Gdyby ktoś naprawdę chciał zrozumieć odmienność czeskiej kultury, musiałby sięgnąć do odległych wydarzeń.
Zeman na Hradzie
Jakim prezydentem będzie Miloš Zeman, nikt nie potrafi odgadnąć. On sam twierdzi, że jest eurofederalistą i pragmatykiem. Nowy czeski prezydent jest za podwyższeniem podatków, przeciwko legalizacji marihuany i nie chce parytetów dla kobiet. Analitycy nie spodziewają się wielkich zmian w czeskiej polityce. Przewidują raczej, że prezydentura Zemana będzie bardziej aktywną kontynuacją prezydentury Václava Klausa. Pierwsze bezpośrednie wybory prezydenckie w Czechach pokazały też porażkę dużych partii, które nie mają skutecznych liderów.
Wybory w cieniu dekretów Beneša
Zwycięzcy pierwszej tury wyborów, Miloš Zeman i Karel Schwarzenberg, podczas telewizyjnej debaty najostrzej spierali się o nieoczekiwanie poruszoną kwestię dekretów Beneša, na mocy których w 1945 r. z powojennej Czechosłowacji wysiedlono 3 mln Niemców sudeckich.
Dzień przed debatą Schwarzenberg stwierdził, że skoro dekrety przestały obowiązywać wraz z przyjęciem przez Czechosłowację w 1991 r. Karty podstawowych praw i swobód, nie ma konieczności ich anulowania. To wywołało atak ze strony Zemana. Oskarżył on kontrkandydata o wspieranie interesów niemieckich i mówienie jak sudeták, skoro o wysiedleniach wyraża się jak o akcie, za który należałoby stawiać przed trybunałem międzynarodowym.
Amnestia dla 32 tysięcy skazanych
W 20. rocznicę podziału Czechosłowacji prezydenci Václav Klaus i Ivan Gašparovič ogłosili amnestię dla części więźniów z czeskich i słowackich zakładów karnych. Czeskie społeczeństwo jest oburzone decyzją prezydenta, który wkrótce zakończy ostatnią kadencję. Niektórzy więźniowie zaraz po wyjściu na wolność ponownie złamali prawo. W ciągu pierwszych czterech dni od otwarcia więziennych bram dopuścili się 60 przestępstw i czynów karalnych. Kilkanaście osób wróciło za kratki w ciągu 12 godzin! Ostatecznie ułaskawionych ma być 32 tys. skazanych.
Czeski film z kandydatami
Było ich jedenaścioro, potem ośmioro, teraz – za sprawą decyzji Sądu Najwyższego – dziewięcioro. Są wśród nich byli premierzy, aktorka, a nawet wytatuowany jak Maorys profesor. Ale to nie koniec. Może dziesiąty będzie Tomio Okamura? O co chodzi? O kandydatów na czeskiego prezydenta. Zmieniająca się lista polityków, którzy chcą się ubiegać o ten najwyższy urząd i zastąpić na nim Vaclava Klausa, nie byłaby niczym dziwnym, gdyby nie to, że pierwsza tura wyborów tuż-tuż. 11 i 12 stycznia Czesi po raz pierwszy wybiorą prezydenta w wyborach bezpośrednich.
SMS do prezydenta
Jesteś niezadowolony z polityków, którzy cię reprezentują? Wyślij SMS pod ich prywatny numer! – tak mogłaby się zaczynać reklama najnowszej wystawy grupy Ztohoven. Jedną z prac jest bowiem „Tablica”, na której udostępniono prywatne numery telefonów czeskich polityków. Prowokacja artystyczna wywołała lawinę SMS-ów z pogróżkami. Ministrowi finansów grożono przybiciem do krzyża.
Ratowanie nerwów śmiechem – rozmowa z Jaroslavem Rudišem
– My, Czesi, piszemy małe opowieści pewnie dlatego, że Czechy są małym krajem. Rozpędzicie się na jednej stronie, a już musicie hamować, żeby sobie nie rozbić głowy np. o Karkonosze. Ale mam wrażenie, że w tych naszych małych historiach dzieją się czasem wielkie rzeczy. Albo tylko tak mi się wydaje. O małych opowieściach, barach mlecznych i czeskich ojcach chrzestnych opowiada pisarz Jaroslav Rudiš.
