Chiny ruszają na zachód

Chiny ruszają na zachód

Odnowienie tradycji Jedwabnego Szlaku może oznaczać nową erę stosunków na poziomie globalnym

Coraz częściej mówi się o nastaniu ery rejonu Pacyfiku. To tutaj rodzą się nowe, wielkie idee integracyjne – inicjatywy obalające bariery, stymulujące rozwój gospodarczy i mające tworzyć przyszłą architekturę świata. Wiele pomysłów zmierzających do liberalizacji handlu i ułatwienia inwestycji w rejonie Pacyfiku z udziałem trzech najważniejszych azjatyckich krajów – Chin, Japonii i Korei Południowej – powstało jeszcze w poprzedniej dekadzie. Zazwyczaj jednak negocjacje grzęzły w plątaninie sprzecznych interesów i zagadnień szczegółowych, a postęp rokowań był powolny. Obecnie negocjacje nabrały tempa i najbliższe finalizacji jest Partnerstwo Transpacyficzne (Trans-Pacific Partnership – TPP), któremu do tej pory patronowały głównie USA i Japonia. To umowa pomiędzy 12 krajami regionu, oprócz USA i Japonii akces do niej zgłosiły Kanada, Australia, Nowa Zelandia, Chile, Meksyk i Peru oraz Brunei, Malezja, Singapur i Wietnam. Jej podpisanie oznaczałoby głębokie zmiany w stosunkach ekonomicznych między krajami członkowskimi – radykalne zniesienie ograniczeń taryfowych, wyższe standardy prawa pracy i ochrony środowiska, większą przejrzystość rynku, jednolite reguły dotyczące intelektualnego prawa własności, przyjęcie rozwiązań systemowych ułatwiających konkurencję pomiędzy sektorem prywatnym a przedsiębiorstwami państwowymi, a także np. wolny dostęp do niecenzurowanego internetu. Porozumienie to stawia niejako poza nawiasem kluczowe mocarstwo regionu i świata, jakim są Chiny, co – zdaniem niektórych obserwatorów – może mieć cechy konsolidacji potencjału przeciwwagi dla rosnącej potęgi Państwa Środka.

Przygotowywana równolegle do TPP, choć mniej zaawansowana w negocjacjach, jest umowa Regional Comprehensive Economic Partnership – RCEP, która dotyczy głównie zniesienia barier w handlu między partnerami azjatyckimi a Australią. Włącza ona Chiny, Japonię i Koreę Południową, pozostawiając z kolei poza swoim zasięgiem USA.

W dłuższym okresie dużo bardziej uniwersalnym i pojemnym rozwiązaniem mogłaby się stać proponowana strefa wolnego handlu dla 21 krajów rejonu Azji i Pacyfiku – Free Trade Area AP-21, która jako jedyna przewiduje udział zarówno USA, jak i Chin. Idea jej utworzenia odrodziła się, głównie z inicjatywy Chin, w listopadzie 2014 r., przed szczytem APEC, Wspólnoty Gospodarczej Azji i Pacyfiku, w Pekinie.

Nowe 30 lat

Równolegle do negocjowania tych umów integracyjnych pojawiła się chińska inicjatywa reaktywacji historycznego Jedwabnego Szlaku, czyli odtworzenia i rozwoju więzi ekonomicznych między Azją a Europą, opartych na handlu lądowym i morskim oraz towarzyszących temu inwestycjach. Można wnioskować, że stronie chińskiej chodzi nie tylko o współczesne analogie do potężnego mechanizmu starożytnego i średniowiecznego handlu, ale również o odrodzenie „ducha” Jedwabnego Szlaku, który sprzyjał powstawaniu więzi pozaekonomicznych, np. kulturowych.
Odnowienie tradycji Jedwabnego Szlaku może oznaczać zarówno dla Chin, jak i dla reszty świata rozpoczęcie nowej ery stosunków na poziomie globalnym. Chodzi tu bowiem nie tylko o oczywiste i widoczne wzmocnienie więzi handlowych i inwestycyjnych w regionie. Odnowiony Jedwabny Szlak może być okazją do wdrażania przez Chiny nowej koncepcji gospodarki globalnej i wizji przyszłego świata. Wizja ta z jednej strony czerpie ze wspaniałej tradycji historycznego Jedwabnego Szlaku, z drugiej zaś sięga połowy bieżącego stulecia.

Doktryna chińska, której główną osią stała się idea utworzenia Nowego Jedwabnego Szlaku, ma już własną historię. Jej początków można szukać w polityce zagranicznej tworzonej od 1996 r. przez prezydenta Jiang Zemina i w jego wysiłkach, by zneutralizować spory terytorialne na zachodzie kraju. Kontynuował takie nastawienie prezydent Hu Jintao, prowadząc politykę Go West, zachęcającą do biznesowej ekspansji na zachód. Jej konsekwencją jest planowana ekspansja ekonomiczna w stronę Unii Europejskiej pod hasłem odtworzenia historycznego Jedwabnego Szlaku.
Idea ta jest określana jako drugie (po reformach Deng Xiaopinga) wielkie otwarcie Chin na świat, a z nieco innej perspektywy – jako trzeci skok jakościowy w rozwoju współczesnych Chin (po pierwotnych dokonaniach Mao Zedonga i późniejszych reformach Deng Xiaopinga), którego wizję tworzy aktualny przywódca Chin, prezydent Xi Jinping. W tym kontekście w Chinach coraz częściej mówi się o „nowych 30 latach” (xin 30 nian).

Strony: 1 2 3

Wydanie: 2015, 29/2015

Kategorie: Opinie

Napisz komentarz

Odpowiedz na treść artykułu lub innych komentarzy