Eureka

Autor: Paulina Nowosielska i Krzysztof Kęciek | 26 marca, 2006

ZDROWIE
Wiosna wypali wirusa
Wiosna na pewien czas powstrzyma epidemię ptasiej grypy. Tak uważa dyrektor Światowej Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO), Samuel Jutzi. Przypomina on, że w temperaturze plus 20 stopni wirus tej choroby przeżywa tylko jeden dzień. Nie ma jednak nadziei na zniknięcie zarazy. Zdaniem naukowców, może dojść do zaskakujących przemieszczeń wirusa, który przenoszony jest przez wędrowne ptaki. Zarazek podróżuje również w organizmach ptaków, sprzedawanych na szeroką skalę przez nielegalnych handlarzy. Zapewne jesienią te nieznane dotąd szlaki przemieszczania się ptasiej grypy staną się doskonale widoczne.

KOSMOS
Woda na Enceladusie?
Na Enceladusie, księżycu Saturna, pod lodową skorupą może znajdować się woda w stanie ciekłym. Świadczą o tym dane, który przysłała na Ziemię sonda Cassini. Przed misją Cassiniego Enceladus uważany był za małe, lodowate i niezbyt interesujące ciało niebieskie, obecnie wiadomo jednak, że jest to fascynujący glob, aktywny geologicznie. Wiele wskazuje na to, że pod lodową powierzchnią znajduje się woda zmieszana z dwutlenkiem węgla, która wybucha w postaci gejzerów. A tam, gdzie jest woda, może także znajdować się życie – argumentują naukowcy.

INTERNET
DVD zamiast kina
Już niedługo w serwisie Amazon.com będzie można nie tylko kupować płyty DVD i kasety VHS, lecz też samodzielnie pobierać pliki filmowe i nagrywać je na nośniki informacji. Internetowa firma prowadzi nawet w tej sprawie rozmowy z amerykańskimi koncernami filmowymi, m.in. z Paramount Pictures, Universal Studios i Warner Brothers. Amazon.com argumentuje, że chodzi mu przede wszystkim o wygodę klientów. Dlatego w swoich planach ma umożliwienie klientom nagrywania pobranych filmów na płyty DVD tak, by mogli oni wygodnie i w dowolnym czasie obejrzeć je na ekranie telewizora.
Firma zamierza również uruchomić serwis muzyczny i wprowadzić na rynek własnych przenośnych odtwarzaczy audio.

INTERNET
W domu bezpieczniej?
Czy korzystanie z Internetu może być w stu procentach bezpieczne? Nie, choć producenci urządzeń antyspamowych robią, co w ich mocy. Na rynku amerykańskim pojawił się właśnie taki wynalazek – Spam Cube. Obsługuje do czterech komputerów, a do domowej sieci komputerowej włącza się pomiędzy modemem kablowym lub DSL a routerem sieciowym. Gdy sieci nie ma, podłączany jest bezpośrednio pomiędzy komputerem i modemem. Urządzenie obsługuje dwa porty 10/100 Mb/sek.
Oprogramowanie wbudowane w Spam Cube rozpoznaje spam za pomocą różnych technik, m.in. na podstawie czarnych list domen znanych spamerów lub też charakterystycznych dla niechcianej poczty słów kluczowych.
Na razie zaporowa jest również cena urządzenia: 150 dol.

HISTORIA
Zeszyty Bismarcka
Nie ma już najmniejszych wątpliwości, że trzy zapisane ręcznie zeszyty znalezione rok temu w starej wozowni w Warcinie pod Słupskiem należały kiedyś do samego Ottona von Bismarcka, znanego z historii Żelaznego Kanclerza Niemiec. Tę informację potwierdzili naukowcy z uniwersytetu w Bremie. Jak jednak zeszyty mogły trafić do niewielkiej, polskiej miejscowości? W 1867 r. polityk kupił w tamtych okolicach posiadłość. Stylowy dworek był ponoć wymarzonym miejscem do pracy. Po latach znalazła w nim swoją siedzibę szkoła. I to właśnie jej dyrektor, Piotr Mańka, zlecił szczegółowe badanie tajemniczych zniszczonych zeszytów. Ale jeszcze długo tajemnicą pozostanie, dlaczego znalazły się one nie w samym dworku, ale w sąsiednich pomieszczeniach gospodarczych.

ZDROWIE
Chore nerki Polaków
Ponad 4 miliony Polaków może chorować na przewlekłe choroby nerek i nie mieć o tym pojęcia! W efekcie pod opiekę nefrologa trafiają za późno, kiedy o pełne wyleczenie jest już bardzo trudno.
Jednymi z częstszych przyczyn choroby są cukrzyca, nadciśnienie i niezdrowy styl życia, głównie palenie, otyłość i brak ruchu. W miarę postępującego zaburzenia funkcjonowania nerek, pogarsza się też ogólny stan zdrowia. W schyłkowej fazie choroby konieczne jest drogie i uciążliwe dializowanie lub przeszczep nerki.
Tymczasem na wczesne rozpoznanie choroby pozwalają proste i bezbolesne badania laboratoryjne. Zdaniem lekarzy, każdy pacjent, u którego wykryto np. białko w moczu, powinien zostać poddany kolejnym badaniom sprawdzającym.

SOCJOLOGIA
Warszawianki bez tajemnic
Co trzecia warszawianka skończyła 60 lat, prawie połowa (48,5%) ma średnie wykształcenie – tak wynika z badań przeprowadzonych przez firmę Acxiom Polska. Nieco mniej jest pań wyższym wykształceniem (34,4%), jedynie 4,4% mieszkanek stolicy skończyło tylko podstawówkę. Dyrektorki, kierowniczki lub właścicielki prywatnych przedsiębiorstw stanowią ponad jedną piątą (21,4%) kobiet zameldowanych w stolicy. Zarabiają sporo, ale nie tyle, by móc pozwolić sobie na wielkie oszczędzanie czy szaleństwa. Badania podważają więc mit o warszawiance, która jest kobietą młodą, świetnie zarabiającą i wykształconą.

TECHNOLOGIE
Myślę, więc piszę
Na światowych targach komputerowych CeBIT w Hanowerze zaprezentowano komputer, który potrafi odczytywać ludzkie myśli, a następnie przetwarzać je w zdania. Jak działa to urządzenie? Dwaj mężczyźni mieli na głowach rodzaj skórzanych „czepków kąpielowych” z mnóstwem czujników podłączonych do komputera. Siedzieli w bezruchu i wyobrażali sobie, że np. przerzucają piłkę z ręki do ręki lub strzelają gola. – Słowem, wyobrażali sobie pracę własnych mięśni i właśnie te myśli powodowały przesuwanie się kursora na monitorze – tłumaczył Klaus-Robert Mueller z niemieckiego Instytutu Fraunhofer.
Następnie kursor dobierał litery i składał je w wyrazy. Napisanie pojedynczego zdania trwało ładnych parę minut, ale najważniejsze, że urządzenie działało bezbłędnie. Prototyp maszyny do pisania sterowanej myślą powstał we współpracy naukowców z niemieckiego Instytutu Fraunhofer i neurologów ze szpitali w Berlinie. Naukowcy przekonują, że ich wynalazek będzie wielką szansą na normalne życie dla ludzi sparaliżowanych, których umysły są sprawne.

GENETYKA
Serce bijące blaskiem
Naukowcy z Uniwersytetu Cornell stworzyli mysz, której serce świeci własnym blaskiem podczas skurczu. To wynik prac inżynierów genetyków.
Junichi Nakai z Instytutu badań nad Mózgiem Riken w japońskim Wako-shi wyodrębnił świecącą cząsteczkę modyfikując zieloną fluorescencyjną proteinę (taka właśnie występuje u niektórych meduz). Następnie spowodował, żeby świeciła ona na tyle jasno, aby można było ją zaobserwować w pracującym sercu. Cząsteczki w sercu myszy „włączają się” i „wyłączają” zależnie od ilości wapnia. Ponieważ stężenie wapnia rośnie podczas kurczenia się komórek – serce wtedy świeci. Naukowcy już głośno protestują, że ich eksperyment nie jest wyłącznie sztuką dla sztuki. Fosforyzujące białko z meduz w kardiologii będzie przede wszystkim służyło do monitorowania pracy mięśnia sercowego w powiązaniu z przepływem jonów.

FIZYKA
Goręcej niż w Słońcu
Sandia to rządowe laboratorium prowadzące prace nad bezpieczeństwem nuklearnym w USA. I to właśnie tam ostatnio naukowcy przecierali nerwowo oczy ze zdumienia, bo udało im się uzyskać plazmę rozgrzaną do temperatury około 2 mld stopni Celsjusza. To niewyobrażalny rekord, biorąc szczególnie pod uwagę temperaturę wnętrza Słońca. Wynosi ona „zaledwie” 15 mln stopni!
– Początkowo nikt z nas nie mógł w to uwierzyć – mówi prowadzący projekt badawczy Chris Deeney. – Dlatego powtarzaliśmy eksperyment kilka razy, by nikt nie miał najmniejszych wątpliwości co do jego wyników.
Doświadczenie było możliwe dzięki wykorzystaniu największego na świecie generatora promieni X, tzw. maszyny Z, która pozwala poddawać próbki materii ekstremalnym wpływom temperatury i ciśnienia. Rezultaty badania sprawdzane były później na spektrometrach i weryfikowane komputerowo. Całość zajęła 14 miesięcy dłużej niż jakikolwiek inne badanie prowadzone w tym laboratorium. Naukowcy przypuszczają, że taka temperatura mogła powstać w wyniku nieznanej reakcji jądrowej.

TECHNOLOGIE
Laboratorium robotów
Politechnika Krakowska wzbogaciła się o nowe Laboratorium Robotów. Jego fundatorem jest współpracująca z uczelnią firma ASTOR. Dzięki temu ponad 5 tys. studentów będzie miało możliwość poznania zdolności robotów przemysłowych. Te ostatnie są urządzeniami wielofunkcyjnymi z możliwością programowania, mogą poruszać materiałem i specjalistycznymi narzędziami w celu wykonania różnych zadań. Usprawniają realizację skomplikowanych przedsięwzięć, zmniejszają koszty pracy i zwiększają bezpieczeństwo pracowników.
Kolejne Laboratoria Robotów powstaną w najbliższym czasie na Politechnice Śląskiej, Rzeszowskiej, Świętokrzyskiej, Opolskiej, Częstochowskiej, Łódzkiej, Warszawskiej, Koszalińskiej, Szczecińskiej, Radomskiej, a także w Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, Akademii Morskiej w Szczecinie i Akademii Techniczno-Rolniczej w Bydgoszczy.

ARCHEOLOGIA
Nieznana twarz bogini
Kolejna sensacja w Egipcie, a dokładniej w południowej części Luksoru. Pracujący tam zespół niemieckich i egipskich archeologów wykopał sześć posągów Sechmet, egipskiej bogini wojny o głowie lwicy. Figury zostały wykonane z czarnego granitu i przedstawiają bóstwo siedzące na tronie. W lewym ręku trzyma ono tzw. klucz życia. Znalezisko jest tym cenniejsze, że trzy posągi są w stanie nienaruszonym. Dolna część czwartego z posągów jest nadal wkopana w ziemię, a dwa pozostałe są pozbawione górnych fragmentów.
Archeolodzy dokonali tego odkrycia na zachodnim brzegu Nilu, na obszarze Kom Hitan, w miejscu, gdzie niegdyś, w czasach XVIII dynastii wznosiła się świątyni faraona Amenhotepa (ok. 1570 r. p.n.e. – 1345 r. p.n.e.).
Zdaniem naukowców, Amenhotep III w pełni świadomie zgromadził tak wiele posągów bogini Sechmet w jednym miejscu. Wierzył, że uzdrawiająca moc bogini okaże się zbawienna również dla jego problemów zdrowotnych.