Lewica coraz silniejsza „Skutki kryzysu dla greckiego społeczeństwa były naprawdę katastrofalne. Nie dziwi więc, że doszło do wielkich zmian na scenie politycznej. Syriza zawsze oferowała analizę kryzysu i jego przyczyn”. Tak lider radykalnej lewicy w Grecji Aleksis Tsipras w wywiadzie dla amerykańskiego magazynu „Jacobin” określił przyczyny, dla których jego ugrupowanie ma szansę wygrać wybory i stworzyć najbardziej lewicowy rząd w Europie od 1936 r., gdy do władzy w Hiszpanii doszedł Front Ludowy. Bezpośrednim powodem wyborów parlamentarnych 25 stycznia 2015 r. były zakończone niepowodzeniem wybory prezydenckie, które miały wyłonić następcę Karolosa Papuliasa. Zgodnie z grecką konstytucją, prezydenta wybiera 300-osobowy parlament. Możliwe są trzy tury głosowania. Żeby zostać wybranym w pierwszej lub drugiej turze, trzeba uzyskać głosy 200 deputowanych, w trzeciej turze już tylko 180. Rządząca w Grecji dwupartyjna koalicja – konserwatywno-liberalna Nowa Demokracja (ND) i centrolewicowy Panhelleński Ruch Socjalistyczny (PASOK) – dysponująca 155 głosami, wystawiła kandydaturę Stawrosa Dimasa, wieloletniego parlamentarzysty, ministra w kilku rządach i byłego komisarza europejskiego. Do głosowania na niego udało jej się jednak namówić tylko niektórych posłów niezrzeszonych. W pierwszym głosowaniu za Dimasem było 160 deputowanych, w drugim 168 i taki sam wynik uzyskał w trzecim głosowaniu. Prezydenta nie wybrano, co uruchomiło procedurę rozpisania przedterminowych wyborów parlamentarnych. Zbiór radykałów Na niemal pewnego zwycięzcę wyborów typowana jest lewicowa Syriza. Ugrupowanie to powstało formalnie przed wyborami w 2004 r. jako zbiór grup radykalnej lewicy. Ale jego początków możemy się doszukiwać już w 2001 r., gdy założona została Przestrzeń dla Dialogu, Jedności i Wspólnych Działań Lewicy. Najsilniejszym członem Syrizy była wywodząca się z tradycji eurokomunistycznej partia Synaspismós, ale obok niej w tworzenie nowego bytu zaangażowali się m.in. trockiści, maoiści, ekosocjaliści czy rozłamowe grupy z Komunistycznej Partii Grecji. Pierwszy start wyborczy przyniósł lewicowcom 3,3% głosów, co dało im zaledwie sześć mandatów (w Grecji obowiązuje niższy niż w Polsce próg wyborczy – 3%). Koalicja przeszła później trudne chwile. Wszystkich sześciu posłów należało do Synaspismós, a inne podmioty zaczęły oskarżać tę partię o nieprzestrzeganie zawartego wcześniej porozumienia. Na jego mocy jeden z parlamentarzystów miał zrezygnować z mandatu, umożliwiając objęcie go działaczowi Odrodzonej Komunistycznej i Ekologicznej Lewicy (AKOA). W tej sytuacji trzy miesiące po wyborach parlamentarnych Synaspismós wystawił w wyborach do Parlamentu Europejskiego własną listę, a część mniejszych koalicjantów poparła feministyczną listę Kobiety dla Innej Europy. Czwarty kongres Synaspismós zdecydowaną większością głosów poparł odbudowę koalicji, dodatkowo na lidera partii wybrano jej wielkiego zwolennika Alekosa Alawanosa. Syrizę znacznie wzmocniły wybory lokalne. Listę w Atenach otwierał 30-letni wówczas Aleksis Tsipras. Koalicja Radykalnej Lewicy, bo tak brzmi pełna nazwa Syrizy, wzmocniła się także podczas wyborów parlamentarnych w 2007 r. Partia uzyskała wtedy 5,04%, zdobywając aż 120 tys. nowych wyborców. W skład koalicji weszły nowe podmioty, takie jak Komunistyczna Organizacja Grecji (KOE) czy Demokratyczny Ruch Społeczny (DIKKI). Obecnie do Syrizy należy kilkanaście podmiotów, a z jej list startowały też inne partie, takie jak tworzone przez byłych członków PASOK Porozumienie Społeczne (KOISY) oraz największa partia ruchu ekologicznego w Grecji – Ekologiczni Zieloni (OP). Zupełnie nowy rozdział w historii Syrizy rozpoczął się po ogłoszeniu przez Alawanosa 27 listopada 2007 r., że z powodów osobistych rezygnuje z przywództwa w Synaspismós (choć zachował władzę we frakcji parlamentarnej Syrizy). Na jego miejsce piąty kongres partii wybrał 33-letniego radnego z Aten Aleksisa Tsiprasa. W wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2009 r. lewicowcy po raz kolejny stracili wyborców, a z ich list dostał się tylko jeden deputowany. Z kolei w czerwcu 2010 r. Synaspismós opuściło prawe skrzydło partii, tworząc Demokratyczną Lewicę (DIMAR). Dwa istotne czynniki – kryzys gospodarczy, a potem plan cięć i oszczędności realizowany przez kolejne rządy pod dyktando tzw. trojki, czyli Banku Światowego, Międzynarodowego Funduszu Walutowego i Komisji Europejskiej, oraz młody, dynamiczny lider – spowodowały, że dziś Syriza jest nie tylko najsilniejszym ugrupowaniem w kraju, ale i źródłem inspiracji dla lewicy na świecie. Tsipras ukończył inżynierię
Tagi:
Szymon Martys
