Małymi krokami do zdrowia
Senior się rusza, ale za rzadko z powodu różnych zahmowań i lenistwa Dr Rafał Rowiński – naukowiec z zespołu badawczego PolSenior, członek Zarządu Polskiego Towarzystwa Gerontologicznego w latach 2009-2013, nauczyciel akademicki. Uczestniczył pan w przeprowadzonych dwa lata temu ogólnopolskich badaniach na temat starzenia się społeczeństwa „PolSenior”, w części dotyczącej aktywności ruchowej. Czy polski emeryt docenia znaczenie ruchu fizycznego dla swojego zdrowia? – Porównaliśmy wypowiedzi respondentów w obecnym badaniu z opiniami starszych ludzi z roku 1987 (badania prof. Tadeusza Łobożewicza). Wtedy 14,4% seniorów uważało, że są aktywni – fizycznie i rekreacyjnie. Dzisiaj 39,8% obywateli po 65. roku życia ocenia, że zażywają zdrowotnej aktywności fizycznej. To pewien postęp w myśleniu o własnym organizmie. Część starszych ludzi, m.in. pod wpływem mediów, rozumie już dobroczynny dla zdrowia wpływ prostych ćwiczeń fizycznych. Zmienił się ich styl życia – odżywianie, dbałość o kondycję. Czasem idą na spacer, zamiast siedzieć przed telewizorem. Nie wstydzą się już uprawiania sportu czy chodzenia na wycieczki, ale niestety nie podejmują ćwiczeń fizycznych systematycznie. Przeważnie raz na tydzień albo rzadziej. Zazwyczaj nie mają utrwalonego nawyku podejmowania aktywności fizycznej. Odpuszczają sobie codzienną aktywność, bo nie mają tak ukształtowanych potrzeb. W jaki sposób oddziałuje na organizm aktywność fizyczna? – Jeżeli tej aktywności nie będzie, mięśnie zaczną słabnąć i zanikać. To spowoduje wiele ograniczeń. Gdy niedomagania są już bardzo duże (trudno samemu umyć nogi, wejść na schody, przynieść zakupy ze sklepu), częściej mogą się zdarzać zagrażające zdrowiu i życiu upadki. Rekreacja fizyczna przestaje być wówczas lekiem. Lekiem mogą być wtedy ćwiczenia rehabilitacyjne, które przynoszą rezultat, jeśli są systematyczne. Codzienna gimnastyka, gdy mięśnie i stawy jeszcze są dość sprawne, nic nie kosztuje, a rehabilitacja ruchowa, podejmowana prywatnie albo w ramach NFZ, ma swoją cenę. Czy ludzie starsi, zupełnie nie mają szans na poprawę stanu zdrowia za pomocą domowych ćwiczeń fizycznych? – Taka starsza osoba nie jest do końca na straconej pozycji. Można tę aktywność fizyczną podjąć, ale trzeba zacząć od małych, lecz systematycznych dawek, żeby ćwiczenia nie powodowały nadmiernego obciążenia, nie były zagrożeniem dla układu krążenia i oddechowego. Mogą to być np. ćwiczenia na pływalni, spacery w umiarkowanym tempie, ćwiczenia rozciągające. Ruch dostarcza także psychice przyjemności. Poprawia się nastrój człowieka, zwiększa się możliwość realizacji różnych potrzeb i zadań życiowych, zmniejsza się zaś liczba przeszkód w ich realizowaniu. A ludzie z terenów wiejskich? Jak wygląda ich sprawność fizyczna? – Starzy ludzie na wsi rzadko uczestniczą w typowej aktywności rekreacyjnej, nie chodzą na spacery dla przyjemności, trudno w takich miejscach o infrastrukturę do zajęć ruchowych czy kluby fitness. Ale zawód rolnika obejmuje różne rodzaje aktywności fizycznej i powoduje, że ludzie starsi w gospodarstwie rolnym ciągle mają coś do zrobienia, a to wymusza wysiłek fizyczny. Bardzo często dojeżdżają rowerem do sklepu, kościoła czy pobliskiego miasta kilka kilometrów dziennie. Te zróżnicowane czynności wpływają korzystnie na ich organizm. Na wsi jest sporo żywotnych, długowiecznych osób. Od jakiego wieku powinniśmy zadbać o naszą kondycję fizyczną? – Mówiąc krótko, od najmłodszych lat. Wielką rolę w utrwalaniu zamiłowania do ruchu powinny odgrywać szkoły na poziomie podstawowym, gimnazjalnym, średnim, a także w okresie studiów, realizując proces wychowania fizycznego. Młody człowiek może uważać, że i bez uprawiania sportu czuje się dobrze. Jest to związane z faktem, że organizm wchodzi w okres spadku wydolności fizycznej dopiero ok. 30. roku życia. Wkrótce i w jego przypadku wydolność fizyczna zacznie się stopniowo obniżać. Jeżeli przysłowiowy Jaś nie nauczy się za młodu odczytywać potrzeb organizmu, ponieważ nie ma nawyku aktywności ruchowej, Jan też nie będzie ich miał i będzie przez to cierpiał. W okres starzenia się wejdzie z niższymi parametrami niż ten, który był aktywny za młodu. Temu wysportowanemu parametry sprawności fizycznej też będą spadać, ale od wyższych wartości. W rezultacie mamy dwie osoby starsze w wieku 60-70 lat – jedną, która regularnie podejmowała aktywność fizyczną, i drugą, która nie jest przyzwyczajona do ruchu i z powodu niskiej sprawności fizycznej nie może realizować swoich potrzeb i ważnych ról życiowych. Ma kłopoty
