Nie ma systemu

Alarmujący raport Najwyższej Izby Kontroli

Według raportu NIK w Polsce brakuje wypracowanego modelu leczenia i opieki nad osobami z chorobą Alzheimera, a w szczególności standardów postępowania diagnostycznego – w tym wczesnej, kompleksowej diagnozy, placówek opieki dziennej i całodobowej, kadr medycznych i opiekuńczych. Niemal cały ciężar opieki nad chorymi przerzucony został na ich rodziny i opiekunów.

Ryzyko zachorowania po ukończeniu 65 lat praktycznie podwaja się z upływem każdych kolejnych pięciu lat. Oznacza to, że na alzheimera zachoruje 3% osób w grupie wiekowej 65-69 lat, 6% osób w grupie 70-74 lata i niemal połowa w grupie wiekowej 85+.

Nie prowadzi się żadnych działań umożliwiających wczesne wykrycie zagrożenia tą chorobą: brakuje badań przesiewowych dla osób w wieku senioralnym, a także mechanizmów dających możliwość postawienia szybkiej diagnozy i podjęcia leczenia już na wczesnym etapie choroby. Lekarze podstawowej opieki zdrowotnej niezwykle rzadko oceniali stan funkcji poznawczych pacjentów w wieku senioralnym. Ustalenia NIK wskazują, że zaledwie 3% Polaków powyżej 60. roku życia miało pamięć badaną przez lekarza rodzinnego z jego własnej inicjatywy. Poza jednostkowymi przypadkami w dokumentacji seniorów nie było zapisów dotyczących stanu funkcji poznawczych lub symptomów wskazujących ryzyko zmian neurodegeneracyjnych i konieczność dalszej specjalistycznej diagnostyki. Informacje takie pozyskiwano tylko wtedy, gdy potrzebę zgłaszali sami pacjenci lub członkowie ich rodzin. Tymczasem dokładna diagnoza ma kluczowe znaczenie we wdrożeniu odpowiedniego sposobu postępowania i leczenia.

Rząd nie przyjął narodowego planu alzheimerowskiego. Aktywnie w tym zakresie działały jedynie organizacje pozarządowe, jednak ze względu na ograniczoną skalę to nie jest wystarczająca odpowiedź na potrzeby chorych.

W innych krajach europejskich opracowano narodowe polityki alzheimerowskie, które kładą nacisk na: wczesną diagnozę, ośrodki specjalistyczne, placówki dziennego pobytu, ofertę dla opiekunów, edukację i profilaktykę, przepisy i standardy, szkolenie kadr, badania naukowe. Wdrożyły je Francja i Wielka Brytania, inne kraje przyjęły część tych rozwiązań.

NIK wnioskuje o podjęcie przez ministra zdrowia, w ścisłej współpracy z ministrem rodziny, pracy i polityki społecznej, takich działań jak:
• zapewnienie dostępu do wiarygodnych danych w celu poznania skali zjawiska oraz problemów chorych i ich opiekunów,
• opracowanie i wdrożenie standardów dotyczących wczesnego wykrywania symptomów choroby Alzheimera oraz standardów postępowania leczniczego i opiekuńczego wobec chorych.