Niechciany kompromis

Autor: Sławomir Wiatr | 13 stycznia, 2008

Prawie 87% Polaków chce złagodzenia ustawy antyaborcyjnej Od stycznia 1993 r. obowiązuje w Polsce ustawa o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach przerywania ciąży. Regulacje tej ustawy wielu określa mianem kompromisu. Nie jest to jednak kompromis, który wszyscy akceptują. Z różnych pozycji ideowych problematyka ochrony życia poczętego, jak powiadają jedni lub jak chcą drudzy – prawa do przerywania ciąży wraca w debacie publicznej i zawsze towarzyszy temu ogromny ładunek emocjonalny, a spór ma charakter fundamentalnej konfrontacji ideowej. W ciągu 15 lat obowiązywania ustawy główne siły polityczne (w tym lewica!) starały się co najmniej nie wywoływać ani nie zaostrzać dyskusji na temat obowiązującego prawa. W imię różnych racji politycznych przedstawiciele najbardziej wpływowych partii podkreślali wagę kompromisu, który legł u podstaw obecnych regulacji. Ten stan rzeczy nie mógł i nie może także w przyszłości powstrzymać inicjatyw politycznych i dyskusji publicznej na ten temat. Poglądy poszczególnych środowisk politycznych są w zasadzie dość dobrze znane. Jakie poglądy dominują na ten temat w społeczeństwie, było przedmiotem kolejnego badania opinii publicznej, które w listopadzie 2007 r. na próbie 1040 respondentów we współpracy z ośrodkiem MARECO Polska przeprowadził Instytut Badań Społecznych i Międzynarodowych Fundacji im. Kazimierza Kelles-Krauza. Co wiemy o obowiązującej ustawie? Jak ona funkcjonuje? Czy dopuszczalna jest dyskusja na jej temat? Czy możliwe są zmiany w obowiązującym prawie, a jeśli tak, to jakie? Z takimi pytaniami skonfrontowaliśmy respondentów badania. Nie pytaliśmy więc o moralne i ideologiczne aspekty problematyki koncentrując się na tych problemach, które w świetle kilkunastoletnich doświadczeń powinny być elementem naszej świadomości o funkcjonowaniu ustawy. Czy Pana/Pani zdaniem ustawa antyaborcyjna: całkowicie zakazuje przerywania ciąży 23,5% zakazuje przerywania ciąży poza małymi wyjątkami 53,3% dopuszcza przerywanie ciąży bez ograniczeń 3,1% nie wiem, trudno powiedzieć 20,1% Ponad połowa ankietowanych (53,3%) wskazała prawidłową odpowiedź. 23,5% przypisuje ustawie bardziej restryktywny charakter, niż jest to w rzeczywistości. Ponad 20% odpowiada, że nie wie, jakie prawo obowiązuje w Polsce. Tak więc 76,8% badanych jest przekonanych o tym, że obowiązująca ustawa jest restryktywna i całkowicie lub niemal całkowicie zakazuje przerywania ciąży. Co więc myślą o skuteczności tego typu regulacji badani? Czy niemal całkowity zakaz przerywania ciąży powoduje, że zabiegi przeprowadzane są nielegalnie? zdecydowanie tak 52,5% raczej tak 33,2% raczej nie 3,1% zdecydowanie nie 0,6% nie wiem, trudno powiedzieć 10,6% Aż 85,7% respondentów uważa, że skutkiem restryktywnych regulacji jest zjawisko nielegalnych praktyk aborcyjnych. Czy jeśli istnieje tego typu relacja przyczynowo-skutkowa, to dotyczy ona także sytuacji w Polsce? Czy zgadza się Pan/Pani z twierdzeniem, że w Polsce istnieje zjawisko nielegalnego przerywania ciąży? zdecydowanie tak 51,9% raczej tak 34,4% raczej nie 2,8% zdecydowanie nie 0,7% nie wiem, trudno powiedzieć 10,2% 86,3% badanych jest przekonanych o tym, że w Polsce istnieje tzw. „podziemie aborcyjne”, w tym prawie 52% pogląd taki wyraża bardzo zdecydowanie. Ocena skuteczności obowiązujących regulacji jest więc negatywna. Nie wierzymy bowiem w to, że ustawa jest przestrzegana. Czy wobec takiej sytuacji dopuszczalna jest dyskusja na ten temat? Czy Pana/Pani zdaniem dopuszczalna jest dyskusja na temat działania obowiązującej w Polsce ustawy? zdecydowanie tak 42,8% raczej tak 34,8% raczej nie 8,8% zdecydowanie nie 2,0% nie wiem, trudno powiedzieć 11,6% 77,6% respondentów uważa, że dyskusja na temat obowiązującej ustawy powinna mieć miejsce. Czy uważamy więc także, że możliwa jest zmiana tego prawa? Czy dopuszcza Pan/Pani myśl, że w Polsce mogłaby nastąpić zmiana prawa niemal całkowicie zakazującego przerywanie ciąży? zdecydowanie tak 25,3% raczej tak 22,1% raczej nie 23,4% zdecydowanie nie 12,7% nie wiem, trudno powiedzieć 16,5% W pytaniu tym nie próbujemy uzyskać odpowiedzi, czy jesteśmy za lub przeciw dokonaniu zmian, lecz na pytanie, czy uważamy takie zmiany za możliwe. 47,4% badanych uważa, że zmiana obowiązującej ustawy jest możliwa. Przeciwny pogląd wyraża 36,1% osób, a 16,5% nie wie, jak odpowiedzieć na takie pytanie. Uwarunkowania, które powodują, że zasadne wydaje się zadanie właśnie pytania o możliwość dokonania zmian w ustawie, stanowi kompleks zagadnień, których świadomie nie objęliśmy tym badaniem. Wrócimy do tych uwarunkowań i oceny dotychczasowych prób prowadzenia debaty