Radykalna prawica w Portugalii zyskuje w przedterminowych wyborach Portugalscy konserwatyści są gotowi wrócić do rządzenia po prawie 10 latach w opozycji. Wydaje się, że tamtejsza polityka wchodzi w okres niestabilności, po tym jak skrajna prawica czterokrotnie zwiększyła swoją reprezentację parlamentarną po wyborach 10 marca. Sojusz Demokratyczny musi szukać partnera „Chaos, eksplozja Chegi i kraj, którym (prawie) nie da się rządzić”, brzmiał nagłówek dziennika „O Público”, informującego z pewnym zakłopotaniem o wynikach wyborów. Poparcie dla Partii Socjalistycznej (Partido Socialista, PS), która od 2022 r. rządziła, mając absolutną większość, a wcześniej, od 2015 r., przy wsparciu mniejszych ugrupowań lewicowych, w ostatnich wyborach dramatycznie spadło, z 41,4% do 28,7%. Tym samym liczba jej reprezentantów w parlamencie zmniejszyła się ze 120 do 77. Gorsze wyniki niż dwa lata temu odnotowały także inne ugrupowania lewicy, przez co nawet ewentualny ich sojusz nie dałby im władzy.. Po rezygnacji Antónia Costy funkcję przewodniczącego socjalistów przejął 46-letni Pedro Nuno Santos, nazywany „kawiorowym lewicowcem”. Santos stara się udowodnić swoje oddanie klasie robotniczej, mimo że pochodzi z zamożnego środowiska. Przedterminowe wybory, ogłoszone po skandalu korupcyjnym, który w listopadzie ub.r. doprowadził do rezygnacji premiera Costy, nieoskarżonego jednak o żadne przestępstwo, były dla Santosa wyzwaniem. Pomimo trudności następca Costy osiągnął lepsze wyniki, niż oczekiwano – między socjalistami a Sojuszem Demokratycznym (Aliança Democrática, AD) są teraz zaledwie dwa mandaty różnicy w 230-osobowym Zgromadzeniu Narodowym. Koalicja centroprawicowego Sojuszu Demokratycznego zdobyła 29,5% głosów, ale bez wsparcia skrajnej prawicy nie utworzy rządu. Największym zwycięzcą okazała się bowiem skrajnie prawicowa partia Chega Dość), która uzyskała 18,1% głosów – o 11 pkt proc. więcej niż w 2022 r. – zdobywając w ten sposób 48 mandatów w Zgromadzeniu, czyli czterokrotnie więcej niż do tej pory. Lider AD, Luís Montenegro, ogłaszając zwycięstwo, powtórzył, że nie będzie współpracował z Chegą, ale inni członkowie jego partii nie byli tak jednoznaczni. Można zatem uznać, że wyniki najświeższego głosowania przygotowały grunt pod trudne negocjacje w nadchodzących dniach i tygodniach oraz potencjalnie pod nowe wybory w nieodległej przyszłości. Główny rozgrywający? Przez dziesięciolecia władzę na zmianę przejmowały Partia Socjalistyczna i centroprawicowa Partia Socjaldemokratyczna (główne ugrupowanie Sojuszu Demokratycznego). Tym razem to Chega znalazła się w centrum systemu politycznego Portugalii. „Dziś wszyscy położymy kres dwupartyjności”, powiedział jej lider, były komentator sportowy, André Ventura. Wielu postrzega zajęcie przez Chegę pozycji jednej z głównych sił parlamentarnych jako wyzwanie dla młodej portugalskiej demokracji. Sukces ten partia, mająca zaledwie pięć lat, odniosła w dodatku kilka tygodni przed 50. rocznicą rewolucji goździków – pokojowego obalenia wieloletniej prawicowej dyktatury. Do niedawna wydawało się, że Portugalia jest jednym z nielicznych większych państw odrzucających radykalną prawicową politykę, która w ostatnim czasie rozkwitła w innych częściach Europy. André Ventura, 41-letni przywódca partii, oznajmił, że jest w stanie dać Portugalii stabilny rząd dzięki zdecydowanej większości prawicy. Dziennik „Financial Times” przewiduje, że Luís Montenegro stanie zatem przed trudnym wyborem, podczas gdy Chega zajmie pozycję głównego rozgrywającego w związku z zawieszeniem parlamentu. Nie wiadomo jednak jeszcze, czy partia wejdzie w skład rządu koalicyjnego, mającego za zadanie przełamać polityczny impas. Montenegro „zawsze odmawiał zawarcia paktu rządowego z (…) tą antysystemową partią, określaną przez jej przeciwników jako rasistowska i ksenofobiczna”, przypomina brytyjska gazeta. Głos wściekłych obywateli i peryferii „Portugalia potrzebuje oczyszczenia”, można przeczytać na jednym z plakatów wyborczych Chegi rozwieszonych w całym kraju. Afisz nawiązuje do imigracji i – zdaniem Ventury – związanej z nią przestępczości. Odnosi się także do korupcji, o której polityk, działający niegdyś w socjaldemokratycznej PSD (Partido Social Democrata), wielokrotnie mówił podczas kampanii wyborczej. Rzekome skandale korupcyjne dotknęły zarówno przegranego wyborów, PS, jak i PSD. I właśnie skandale korupcyjne, podsyciwszy rozczarowanie opinii publicznej klasą polityczną, położyły się cieniem na ostatnich wyborach. Niedawne badanie przeprowadzone przez władze Unii Europejskiej wykazało, że 93% mieszkańców Portugalii uważa, iż korupcja jest tam powszechna (to trzeci najwyższy wynik
