Tatuś ciągle od święta

Tatuś ciągle od święta

Dlaczego naprawdę mężczyźni nie chcą iść na urlop macierzyński?

Alarm: „Dzietność spada w narodzie”, „Polki nie chcą rodzić”, „Wyzwolone kobiety nie chcą być kurami domowymi”. Najczęściej za niski współczynnik dzietności w kraju dostaje się płci pięknej. Skrupulatnie zapomina się zaś, że do tanga trzeba dwojga. Tymczasem panom, jak pokazują najnowsze badania socjologiczne, najwyraźniej nie w smak realizowanie się w roli pełnoetatowego ojca. Owszem, zabiorą dzieci w weekend do zoo, pobiegną po lekarstwo do apteki albo przeczytają czasem bajkę na dobranoc. Jednak dłuższa przerwa w pracy na rzecz codziennego przewijania i karmienia nie wchodzi w grę. Na urlop macierzyński lub, jak kto woli, ojcowski decyduje się niespełna 1% mężczyzn. Dlaczego tak się dzieje? – Panuje opinia o wystarczającej, z punktu widzenia prawidłowego rozwoju dziecka, obecności matki podczas jego pierwszych lat życia. Jest ona uwarunkowana niesłusznym kojarzeniem pierwszych lat życia dziecka wyłącznie z czynnościami karmienia i pielęgnacji – przekonuje dr Renata Szczepanik z Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi. Albo więc Polacy mają ciągle mgliste pojęcie o byciu ojcami, albo trudno im się uporać ze stereotypem pana domu i jedynego żywiciela rodziny.

Nadzieja w młodych tatusiach

Z badań przeprowadzonych przez Centrum Praw Kobiet na przełomie marca i kwietnia tego roku wynika, że ojcowie wyłącznie w nadzwyczajnych okolicznościach sięgają po przysługujący im urlop ojcowski czy wychowawczy. Wśród kilkudziesięciu ankietowanych tatusiów znalazło się raptem trzech, którzy skorzystali z takiego prawa. Aż 56% ojców nie żałuje swojej decyzji o niewzięciu urlopu. I tylko co trzeci badany nie ma całkowitej pewności co do słuszności swojego wyboru. Również niewielka grupa badanych panów (14%) zna innego mężczyznę, który na poważnie rozpatrywałby możliwość skorzystania z tego rodzaju opieki nad dzieckiem. Skąd ta niechęć? Z pewnością nie bierze się ona z braku wiedzy, bo ponad 66% badanych deklaruje, że wie wszystko o przysługujących im prawach. Najczęstszym źródłem tej wiedzy są media (47%) oraz znajomi (35%). Tylko 14% otrzymało takie informacje od pracodawców. – Analiza wyników badań pozwala sądzić, że szczególnie pozytywny stosunek do tzw. urlopu ojcowskiego przejawiają młodzi mężczyźni, do 28. roku życia. Opinie o chęci skorzystania z takiego prawa wyrażali także ci, którzy jeszcze nie są ojcami – wyjaśnia dr Renata Szczepanik. I dodaje zaraz: – Mimo ogromnych przemian w sferze rodzinnej Polacy pozostają pod wpływem silnych stereotypów społecznych i kulturowych, które powstrzymują ich przed decyzją o urlopie ojcowskim.

Matka, żona i kobieta

Podobnego zdania jest Karolina Krzystek z Instytutu Socjologii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Na dowód przytacza badania nad polskimi ojcami, jakie przeprowadziła na przełomie 2005 i 2006 r.
– Zwiększenie zaangażowania mężczyzn w wychowanie dzieci będzie o tyle trudne, że ojcowie są już głęboko przekonani o swoim wielkim zaangażowaniu. W ten sposób można również tłumaczyć brak poparcia mężczyzn dla odgórnie nakładanych na ojców obowiązków wychowawczych. Wielu przebadanych respondentów twierdziło bowiem, że nie należy ingerować w wewnętrzne sprawy rodziny. Co więcej, ojcowie, którzy najmniej byli zaangażowani w wychowanie dzieci, najbardziej byli o swoim zaangażowaniu przekonani. Nie dostrzegali potrzeby zmiany sytuacji. Realizowane przez ojców modele rodziny są nadal bardzo tradycyjne, chociaż sami panowie postrzegają je jako partnerskie i egalitarne – mówi Karolina Krzystek. Jej badania ujawniły jeszcze jedną prawidłowość – dla ojców dzielenie się obowiązkami domowymi oznacza co najwyżej „pomaganie żonom”. W takiej sytuacji wszelkie prywatne potrzeby kobiet zeszły na plan dalszy. I aż chce się zadać pytanie: czyżby panów nie było stać na tak daleko idące ustępstwa?


Kto może skorzystać z urlopu rodzicielskiego w Polsce, a kto z niego korzysta
• Zaledwie 45% małżeństw może realnie skorzystać z urlopu macierzyńskiego.
• Zaledwie 30% małżeństw w Polsce może skorzystać z urlopu wychowawczego.
• Z urlopu macierzyńskiego korzysta 100% uprawnionych, w tym śladowy odsetek mężczyzn (poniżej 1%).
• Z urlopu rodzicielskiego korzysta zaledwie 50% uprawnionych kobiet. Odsetek mężczyzn wynosi tu 0,026.


Polskie regulacje dotyczące urlopu rodzicielskiego
Urlop macierzyński może być częściowo wykorzystany przez ojca:
16 tygodni – przy urodzeniu pierwszego dziecka
18 tygodni – przy urodzeniu drugiego dziecka
26 tygodni – przy ciąży mnogiej
Urlop wychowawczy (bezpłatny) do
36 miesięcy może być częściowo lub całkowicie wykorzystany przez ojca.


Wskaźnik dzietności w Polsce oraz w krajach, które promują urlop ojcowski
• Polska – 1,22
• Włochy – 1,33
• Wielka Brytania – 1,74
• Szwecja – 1,75
• Dania – 1,78

Wydanie: 2006, 29/2006

Kategorie: Kraj

Napisz komentarz

Odpowiedz na treść artykułu lub innych komentarzy